دور جديد استثمار آفريقا در راه است‌ شمشير دو لب سرمايه‌گذاري‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: دور جديد استثمار آفريقا در راه است‌ شمشير دو لب سرمايه‌گذاري‌
جام جم آنلاين: منابع طبيعي رها شده آفريقا از ديرباز جاذبه‌اي غيرقابل اغماض براي خارجي‌ها بوده است. شركت‌ها و سرمايه‌گذاران منفرد خارجي براي نسل‌ها طلا، الماس و بعد‌ها نفت اين قاره را به يغما بردند.

آنها در كنگو، عاج فيل و كائوچو استحصال مي‌كردند و حتي ساكنان قاره سياه را نيز مورد بهره‌كشي قرار داده، آنها را به اسارت درآورده و در خارج از اين قاره به عنوان برده به فروش مي‌رساندند.

اكنون خارجي‌ها به ماجراجويي جديدي در آفريقا پيوسته‌اند. جنون تازه چيست؟ غذا. در هنگامه بحراني جهاني كه موجب شد طي سالجاري قيمت اغلب اقلام حياتي كشاورزي چون برنج، ‌گندم، ذرت و حبوبات تقريبا دو برابر شود سرمايه‌گذاراني از كشورهاي ثروتمند دنيا راهي آفريقا شده‌اند تا به كشت‌وزرع بپردازند. آنها اميد دارند كه بتوانند اين بخش از دنيا را كه با فقر و سوءتغذيه دست به گريبان است به قطب تامين محصولات غذايي مورد نياز خودشان تبديل كنند.

كشورهاي غني از نفت حوزه خليج‌فارس چون عربستان سعودي، امارات عربي متحده و كويت كه به دليل محروم بودن از زمين‌هاي‌ مستعد كشاورزي با بحران تامين محصولات كشاورزي مورد نياز خود مواجه هستند مجذوب زمين‌هاي بارور، نيروي كار ارزان و فرصت‌هاي بلااستفاده آفريقا شده‌اند.

سرمايه‌گذاران اين كشور اكنون به دنبال تامين زمين‌هاي كشاورزي در كشورهاي توسعه‌نيافته آفريقا هستند تا محصولات زراعي مورد نياز ملت‌هاي خود را تامين كنند.

ادريس اسحاق، مدير دفتر منطقه‌اي هادكو در سودان، از شركت‌هاي كشت و صنعت عربستان‌سعودي كه همين اواخر اولين توافقنامه خارجي خود را با عقد قراردادي 150 ميليون دلاري براي اجاره زميني 20 هزار هكتاري در حاشيه رود نيل در نزديكي خارطوم، پايتخت سودان با دولت اين كشور به امضا رساند، مي‌گويد: اين مشاركتي همه جانبه و بجا است.

وي مي‌افزايد: در اين جا تمامي پيش شرط‌هاي فعاليت كشاورزي موفق يعني زمين، آب و شرايط اقليمي مناسب وجود دارد و تنها چيزي كه كم است نقدينگي و سرمايه است.

هادكو اميد دارد قبل از آن كه بهار سال آينده از راه برسد اين شركت اولين محموله خود متشكل از گندم، سبزيجات و علوفه دامي را به مقصد عربستان‌سعودي بارگيري كرده باشد.

دولت امارات هم اخيرا توافقنامه مشابهي را با سوداني‌ها براي اجاره 50 هزار هكتار از زمين‌هاي زراعي نواحي جنوبي خارطوم به امضا رساند. سرمايه‌گذاراني از قطر با ايجاد مزرعه‌هاي صنعتي پرورش گوسفند و مرغداري‌هاي بزرگ هم‌اكنون در حال فعاليت در سودان هستند.

در نقطه مقابل مصر و اتيوپي هم در حال كار روي پتانسيل‌هاي كشاورزي خود هستند تا سرمايه‌گذاران خارجي را به فعاليت در اين بخش ترغيب كنند.

به ظاهر فقط مناطق شمالي آفريقا نيستند كه در كانون توجه سرمايه‌گذاران كشورهاي عرب حاشيه خليج‌فارس قرار گرفته‌اند. كويتي‌ها در حال امكان‌سنجي فعاليت در جنوب آسيا هستند و امارات در حال مذاكره براي انعقاد قراردادي نيم ميليارد دلاري با پاكستاني‌ها هستند. ليبي هم مدتي است در حال رايزني با اوكرايني‌ها است.

اين توافقنامه‌ها در اغلب موارد مايه شگفتي است چرا كه كشورهاي موردنظر سرمايه‌گذاران در اكثر موارد در تامين مايحتاج غذايي مردم خود با مشكل مواجه هستند.

اگرچه سودان هر ساله مقادير قابل توجهي پنبه و صمغ‌هاي معطر صادر مي‌كند اما در مقابل سالانه يك ميليون تن گندم وارد مي‌كند و طي ماه‌هاي اخير با مشكلاتي براي تامين برخي نيازهاي اساسي ديگر نيز مواجه شده است. مناطقي در جنوب و غرب سودان چون دارفور به شدت به كمك‌هاي غذايي خارجي متكي هستند كه بخش اعظم آن توسط ايالات متحده تامين مي‌شود.

يوآخيم فن براون، مدير موسسه بين‌المللي تحقيقات غذايي در واشنگتن، پايتخت ايالات‌متحده مي‌گويد: اين كار به همان سادگي استحصال نفت در كشورهاي نفت‌خيز نيست. وي مي‌افزايد: صدور محصولات كشاورزي ممكن است با مشكلات زيادي مواجه‌شود.

به عنوان مثال اتيوپي در حل تلاش براي جذب سرمايه‌گذاران بخش كشاورزي از عربستان‌سعودي است. اين در حالي است كه اين كشور شاخ آفريقا خود پيشينه‌اي طولاني در زمينه قحطي دارد و هم‌اكنون در حال دست و پنجه نرم كردن با بحران خشكسالي است.

تحت چنين شرايطي تلاش سرمايه‌گذاران خارجي براي صدور محصولات غذايي ممكن است با اعتراض‌هاي عمومي و حتي شايد شورش روبه‌رو شود. علاوه بر آن دولت‌ها به طور طبيعي ممكن است براي مقابله با گرسنگي اقدام به وضع قوانين براي منع صدور محصولات غذايي كنند كه اين در مغايرت با اهداف سرمايه‌گذاران خارجي است.

با اين وجود براون تاكيد دارد روند رو به رشد سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي كشورهاي توسعه‌نيافته از آنجا كه توليد جهاني محصولات غذايي را افزايش مي‌دهد به نفع همه است. به اعتقاد او بايد هجوم سرمايه‌گذاران خارجي به كشورهاي فقير براي بهره‌برداري از زمين‌هاي مستعد و بارور را بايد به فال نيك گرفت چرا كه مجموع توليد جهاني محصولات كشاورزي را بالا مي‌برد.

مقامات سوداني در دفاع از قراردادهاي منعقد شده با شركت‌هاي خارجي تاكيد مي‌كنند اين قراردادها به دليل اشتغالزايي، ايجاد رقابت در بخش كشاورزي و هدايت منابع مالي به اين بخش به نفع كشور هستند. عبدالوافي فضل‌الله، معاون وزير سرمايه‌گذاري سودان در بخش كشاورزي تاكيد دارد اين توافقنامه‌ها به افزايش كيفيت فعاليت كشاورزي كمك مي‌كند.

در سودان بسان اكثر كشورهاي آفريقا دهه‌ها بي‌توجهي و اهمال در آموزش دادن زارعان موجب شده نرخ توليد در هكتار به يك سوم ارقام بين‌المللي كاهش پيدا كند. هر چند اين كشور در نقطه تلاقي دو رود نيل‌آبي و نيل‌سفيد قرار گرفته اما تنها 10 درصد زمين‌هاي قابل كشت اين كشور مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد.

از نظر مقامات دولتي سرمايه‌گذاري خارجي راه بر توسعه فعاليت‌هاي كشاورزي و به تحرك واداشتن اين بخش هموار كرده به افزايش توليد، اشاعه شيوه‌هاي نوين زراعت از جمله استفاده از گونه‌هاي جديد بذر و متدهاي جديد كشت هموار مي‌كند.

زارعان با ديدن نحوه فعاليت شركت‌هاي خارجي و گاها كار كردن براي آنها شيوه‌هاي جديد را مي‌آموزند و چنانچه قيمت‌هاي جهاني به ثبات برسد بخشي از محصول توليدي اين شركت‌ها ممكن است راهي بازار داخلي شده و به تثبيت قيمت‌ها كمك كند.

سودان براي ترغيب سرمايه‌گذاران خارجي تعرفه وارداتي ماشين‌آلات كشاورزي و تجهيزات وابسته چون بذر، كود شيميايي و تراكتور را حذف كرد و تعرفه‌هاي صادراتي محصولات كشاورزي كه زماني 30 درصد بود را به شدت كاهش داد و در مورد پاره‌اي محصولات به صفر رساند.

دولت كه مالك بخش اعظم زمين‌هاي قابل كشت است قطعات بزرگ را به بهايي اندك با اجاره 99 ساله به متقاضيان سرمايه‌گذاري خارجي واگذار مي‌كند.

صلاح‌محمد طاها، مدير بخش جذب سرمايه‌گذاري خارجي در وزارت كشاورزي سودان مي‌گويد: دولت در اين چارچوب خيلي به كسب درآمد فكر نمي‌كند. او با يادآوري اين كه از زمان شروع برنامه واگذاري زمين به متقاضيان خارجي از سال گذشته تاكنون يك ميليون هكتار زمين كشاورزي به طرف‌هاي خارجي اجاره داده شده است، مي‌افزايد: هدف ما به تحرك واداشتن بخش كشاورزي و توسعه كشور است.

بخش كشاورزي همچنان در جذب سرمايه‌گذاري خارجي ضعيف است و تنها كسري كوچك از مجموع سرمايه‌گذاري خارجي را به خود اختصاص مي‌دهد. صنعت نفت به تنهايي 12 ميليارد دلار از چين، مالزي و هند جذب كرده است. عربستان‌سعودي طي سال جاري ناگهان علاقه‌مند به سرمايه‌گذاري در سودان شد.

سرمايه‌گذاران سعودي در تلاش هستند به يمن فناوري‌هاي جديد، كشت‌وزرع در زمين‌هاي صحرايي و كم‌بازده اين كشور را توسعه بخشند اما در عين حال نگاه خود را به كشورهاي خارجي از جمله سودان دوخته‌اند.

آناني كه تجربه سرمايه‌گذاري قبلي در سودان را دارند، مي‌گويند از حضور خود در بخش كشاورزي اين كشور زيان نكرده‌اند. يكي از اين شركت‌ها با استفاده از شيوه‌هاي نوين كشت توانسته برداشت پنبه خود را طي دو سال سه برابر كند.

دولت در اكثر موارد سرمايه‌گذاران خارجي را به مشاركت در پروژه‌هاي عمراني با فراهم آوردن امكان استفاده زارعان بومي از كانال‌هاي آبياري آنان، استفاده اشتراكي از ماشين‌آلات كشاورزي يا كمك‌هاي فني تشويق مي‌كند اما اين شركت‌ها رغبتي به اجراي چنين طرح‌هايي ندارند و اين مساله احساس بدي را به مردم محلي القا مي‌كند. با اين حال اجراي اين برنامه در مجموع به نفع كشورهاي توسعه‌نيافته است.

رضا سادات‌
پنجشنبه 18 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 211]