زخم معده و راههاي مقابله با آن

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: اگر از ما بپرسند علت زخم معده و اثني عشر چيست، ممکن است به عادت هاي غذايي مانند مصرف غذاهاي ادويه دار، قهوه يا الکل اشاره کنيم. اما با وجود تعجب بسيار، بايد گفت آنچه مي خوريم و مي نوشيم نقش اصلي را در ايجاد زخم ندارد. به عبارت ديگر بايد نگرش جديدي نسبت به زخم هاي گوارشي پيدا کنيد.
زخم گوارشي يا به زبان علمي «اولسر پپتيک» قرن هاست که انسان را گرفتار کرده و علت دقيق آن نيز تا چند وقت پيش نامعلوم بود. در دهه 1940 دکتر «اي استون فريدبرگ» از دانشکده پزشکي هاروارد باکتري مارپيچ غيرمعمولي را در معده افراد مبتلا به «اولسر پپتيک» يافت. او اين فرض را مطرح کرد که اين باکتري ممکن است مسوول ايجاد زخم گوارشي باشد، اما از آنجايي که گروه تحقيقاتي او نتوانستند اين باکتري را در آزمايشگاه کشت دهند، پژوهش در اين زمينه را کنار گذاشت.پزشکان به درمان بيماران با تغييرات رژيم غذايي، آنتي اسيد و عمل هاي جراحي براي چهل سال بعد ادامه دادند. اما در اوايل دهه 1980 دو پزشک استراليايي به نام هاي دکتر «بري مارشال» و دکتر «جي رابين وارن» کشف کردند که چگونه اين باکتري را در آزمايشگاه کشت دهند. سپس آنها سعي کردند حيوانات آزمايشگاهي را با اين باکتري آلوده کنند.اين کار يک شيوه متعارف در پژوهش هاي ميکروب شناسي است، اما آنها در اين کار ناموفق بودند زيرا اين باکتري که اکنون «هليکوباکتر پيلوري» ناميده مي شود، تنها انسان ها را آلوده مي کرد.دکتر «مارشال» پس از دو سال ناکامي علمي، گام نهايي را با نوشيدن ظرفي از مايع حاوي يک ميليارد باکتري برداشت. يک هفته بعد او دچار علائم ناراحتي معده شد و 10 روز بعد آندوسکوپي معده او نشان داد که بافت معده او به واقع ملتهب است و «هليکوباکتر پيلوري» در آن جايگزين شده است. خوشبختانه دکتر «مارشال» کاملاً بهبود پيدا کرد و به پژوهش هايش ادامه داد و هر دو محقق زنده و سرحال باقي ماندند تا در 3 اکتبر سال 2005 به خاطر پژوهش راهگشايشان جايزه نوبل در فيزيولوژي يا پزشکي را دريافت کردند.
ملاقات با ميکروب زخم آفرين

معده شما يکي از بهترين جاها براي رشد يک ميکروب است. در واقع «هليکوباکتر پيلوري» تنها باکتري است که مي تواند در معده زنده بماند و رشد کند.
اين باکتري بقاي خود را مديون خواص متعددي است که توضيح دهنده قدرت سازگاري منحصر به فرد آن است؛ اول اينکه اين ميکروب به مقدار کمي اکسيژن براي ادامه حيات نياز دارد، يعني حدود يک پنجم مقداري که انسان ها به آنها نياز دارند، دوم اينکه شکل مارپيچي آن به اين باکتري اجازه مي دهد در ميان لايه مخاطي پوشاننده پوشش معده خود را وارد کند، سوم اينکه اين باکتري حداکثر هفت پروتئين شلاق مانند دارد که از انتهاي باکتري بيرون زده اند و آن را درون لايه مخاطي حرکت مي دهند و چهارم اينکه اين باکتري داراي گيرنده هاي مخصوصي است که به آن امکان مي دهد راه خود را در ميان مخاط بگشايد و به سلول هاي پوشش معده بچسبد.
«هليکوباکتر پيلوري» يک خاصيت ديگر هم دارد که از همه مهم تر است. اين باکتري مي تواند مولکول هاي «اوره» (ماده شيميايي که در بافت ها و مايعات بدني انسان وجود دارد) را تجزيه کند. اين فرآيند باعث ايجاد آمونياک و دي اکسيد کربن مي شود و که غلاف ابرمانندي در اطراف باکتري به وجود مي آورد و اسيد معده که باکتري هاي معمولي را مي کشد، از آن حفاظت مي کند. اين توانايي براي شکستن اوره امتياز بزرگي براي «هليکوباکتر پيلوري» است. اما پزشکان اين خاصيت را به امتيازي براي خودشان بدل کرده اند به اين ترتيب که با «آزمون تنفسي اوره» وجود عفونت با اين باکتري را تشخيص مي دهند.
چه کسي هليکوباکتر مي گيرد؟

بر اساس بهترين تخمين ها حدود نيمي از جمعيت جهان به «هليکوباکتر پيلوري» آلوده هستند و اين ميزان شيوع، آن را شايع ترين عفونت باکتريايي در انسان ها مي سازد. از آنجايي که اين ارگانيسم تنها از طريق آب و غذايي که با مواد مدفوعي عفوني انسان آلوده شده باشند، منتقل مي شود، عفونت با «هليکوباکتر پيلوري» بيش از همه در مناطقي شايع است که ازدحام جمعيت، بهداشت نامناسب و عدم رعايت کافي نظافت وجود داشته باشد. در کشورهاي رو به توسعه شيوع عفونت با اين باکتري به 80 درصد مي رسد. ميزان عفونت با اين باکتري در يک کشور بر حسب سن و وضعيت اجتماعي- اقتصادي متفاوت است. در امريکا حداکثر 50 درصد از افراد سالمند داراي اين باکتري هستند که در دوران کودکي شان که زندگي سخت تر بود، اين باکتري را کسب کرده اند. اما تنها 20 درصد کودکان کم سن در حال حاضر اين باکتري را دارند.
هليکوباکتر چگونه آسيب مي رساند؟

«هليکوباکتر پيلوري» بر خلاف باکتري هاي استرپتوکوک و استافيلوکوک که روي پوست يا در گلو قرار دارند (بدون اينکه التهابي ايجاد کنند) هميشه باعث التهاب مي شود و در اين مورد التهاب معده يا «گاستريت» به وجود مي آيد.اين باکتري انواع مختلفي از سموم را ايجاد مي کند که گلبول هاي سفيد را تحريک مي کند تا پروتئين هاي کوچکي (سايتوکاين ها) را توليد کنند. اين مواد به نوبه خود چرخه التهاب را بيشتر تشديد مي کنند. سويه هايي از هليکوباکتر که حاوي يک ژن خاص به نام cagA است، بيشتر از همه آسيب رسان هستند. با اين حال حتي اين گونه ها نيز از پوشش معده به ساير نقاط بدن گسترش پيدا نمي کنند.گرچه هر کسي که «هليکوباکتر پيلوري» داشته باشد، دست کم درجاتي از گاستريت را دارد، ولي اکثريت اين افراد بدون علامت هستند و حالشان خوب باقي مي ماند. اما حداکثر 3 درصد افراد مبتلا به «هليکوباکتر پيلوري» دچار زخم پپتيک در معده يا دوازدهه (بخشي از روده که درست پس از معده قرار دارد) و درصد بسيار کمتري از آنها دچار سرطان معده يا نوعي «سرطان لنفاوي (لنفوم) با درجه پايين» به نام MALT مي شوند.سيگار کشيدن خطر زخم هاي گوارشي و سرطان هاي مربوط به «هليکوباکتر پيلوري» را افزايش مي دهد و همچنين درمان آنتي بيوتيکي اين عفونت را مشکل تر مي کند. رژيم غذايي حاوي مقدار زياد نمک، غذاهاي دودداده شده و غذاهاي کنسرو شده خطر سرطان معده را مي افزايند و بالعکس غذاهايي که حاوي ويتامين ها و ساير مواد آنتي اکسيدان هستند، ظاهراً اين خطر را مي کاهند. از آنجايي که «هليکوباکتر پيلوري» شايع است، تعجب آور نيست که پزشکان آن را مسوول بسياري از بيماري هاي ديگر هم بدانند.
عفونت با «هليکوباکتر پيلوري» پس از سال ها ممکن است به «گاستريت آتروفيک» بينجامد؛ عارضه يي که در آن پوشش دروني معده نازک مي شود و مقدار کافي اسيد توليد نمي کند تا ويتامين B12 را از غذا آزاد کند.
بحث برانگيزتر ارتباط احتمالي بين «هليکوباکتر پيلوري» و سوء هاضمه بدون زخم يا non-ulcer dyspepsia است، نامي پر طول و تفصيل که براي بيماران علائمي شبيه زخم گوارشي توليد مي کند (مثلاً درد در قسمت فوقاني شکم، پري زودرس، آروغ زدن و تهوع) بدون اينکه زخمي وجود داشته باشد. در حال حاضر بيشتر شواهد حاکي از آن است که درمان «هليکوباکتر پيلوري» اين علائم را در اين گروه از بيماران تخفيف نمي دهد، در حالي که درمان در رفع علائم افراد داراي علائم مربوط به زخم واقعي بسيار موثر است. پزشکان توافق دارند که «هليکوباکتر پيلوري» در ايجاد «بيماري ريفلاکس معدي-روده يي» (GERD) بازگشت محتويات اسيدي معده به داخل مري که باعث سوزش سر دل مي شود، نقشي ندارد - برعکس، اختلاف نظر در اينجا در اين باره است که آيا «هليکوباکتر پيلوري» ممکن است در واقع با کاهش اسيد معده در مقابل GERD محافظت ايجاد کند.برخي شواهد همچنين «هليکوباکتر پيلوري» را به ساير بيماري ها از کم خوني و فقر آهن گرفته تا مشکلات پوستي و خوني، ميزان پايين کلسترول خوب HDL خون و تصلب شرايين ارتباط داده اند. پژوهش هاي بيشتري مورد نياز است تا تعيين کند آيا اين ارتباط ها واقعاً وجود دارند يا نه.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]