واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اندیشه - گزارشی از رونمایی «فرهنگ ادبیات فارسی» در شهر کتاب هنگامه مظلومی: در روزگاری که بازار نشر و کتاب آنچنان کساد است که هفته تا هفته یا شاید ماه تا ماه ویترین کتابفروشیها کوچکترین تغییری نمیکند، زمانی که دیگر عادی شده است که نگاهی به فهرست منابع کتابی بیاندازی و با انبوه کتابهای مهم ترجمه نشده روبرو شوی، زمانی که بارها و بارها به مفهومی ناآشنا در کتابی تخصصی برخورد کنی اما نتوانی ردی از آن در کتب مرجع موجود بیابی، تالیف فرهنگی مختصر و مفید در زمینه ادبیات، خود، رویدادی است که باید جارچیها آن را جار بزنند و یا صفحه حوادث روزنامهها آن را چاپ کنند. از این باب است که نشستهای نقد و بررسی کتاب که هر سهشنبه در شهر کتاب مرکزی برگزار میشود جلسه این هفته خود را به رونمایی فرهنگ ادبیات فارسی تالیف محمد شریفی اختصاص داد. جلسهای با حضور خود شخص شریفی، علیاصغر محمدخانی، کامران فانی، بهاءالدین خرمشاهی به عنوان سخنرانان و هوشنگ مرادی کرمانی ، محمدعلی سپانلو و فتحعلی بینیاز به عنوان شنونده در جمع حضار. ابتدا محمدخانی با بررسی فرهنگها و دانشنامههای تدوین شده و یا در حال تدوین در چند دهه گذشته، وجوه افتراق و مزیتهای نسبی این فرهنگ را نسبت به دیگر آثار مشابه روشن کرد. به زعم وی یکی از ویژگیهای بارز نشر و فرهنگ در سه دهه گذشته، رونق بازار نشر فرهنگها و دانشنامهها بوده است. در زمینه اسلام ما شاهد تالیف دایرهالمعارف بزرگ اسلامی بودهایم. در حوزه عمومی، دانشنامهای به دست آقای فانی در حال تدوین است و در حوزه ادبیات نیز دانشنامه ادب فارسی به دست آقای انوشه در 9 جلد و دانشنامه فرهنگستان ادب و زبان فارسی در دست تالیف و نشر است. اما نکته قابل توجه این است که تا کنون تدوین دانشنامهها در حوزه ادبیات، پروژههایی از نوع زمانبر و طولانیمدت بوده است که گاه به همین دلیل ِ ناشی از حجم کار، ناتمام نیز رها شدهاند. اما فرهنگ پیشرو بر خلاف آثار پیشین با حجمی کمتر و ایجازی بیشتر مرجعی است مفید هم از برای خوانندگان خاص و هم عام ادبیات که با در بر گرفتن موضوعها و مدخلهایی چون معرفی نویسندگان فارسی زبان، خلاصه منظومهها، معرفی آثار ادبی، خلاصه نمایشنامهها، صنایع ادبی، قصص اسلامی، شخصیتهای داستانی و افسانهای، نهضتها و مکاتب ادبی و ... به واقع درخور رفع نیازهای آنی در مطالعات ادبی است. نکته برجسته در باب این فرهنگ پیش از همه، پرداخت به ادبیات معاصر و معرفی افراد زنده در این حوزه است که پیش از این در فرهنگهای دیگر چندان مورد توجه قرار نگرفته بود. آن هم بنا بر این استدلال که آثار ادبیِ شاعران و نویسندگان بایستی پس از گذر زمانی چند از حیات زیستی و ادبی آنان مورد قضاوت قرار گیرند. اما فرهنگ ادبیات فارسی در عوض حجم بیشتری از صفحات را به ادبیات معاصر و فعالان ادبی متولد تا سال 1340 اختصاص داده است؛ که با توجه به کمبود منابع در این حوزه، گزینش شایستهای محسوب میشود. دیگر اینکه گفتنی است مولف این کتاب در پوشش تمام مباحث ریز و درشت، شخصیتها و اصطلاحات ادبی دقت فراوانی به خرج داده است و این در کنار ویژگی بارز دیگری است که آن روزآمدی این مباحث است. از آنجایی که روند تالیف تا انتشار این کتاب با سرعت بیشتری نسبت به فرهنگهای دیگر که گاه بیش از 50 سال به طول کشیده است، صورت گرفت؛ موضوعات و مدخلها ویژگی روزآمدی خود را از کف نداده و کارکرد خود را متناسب با مباحث و شرایط روز حفظ کردهاند. محمد شریفی : تلاش اصلی بر پرهیز از کلیگویی بود پس از نکاتی که علی اصغر محمدخانی در باب ویژگیهای اثر مطرح کرد، مولف کتاب، محمد شریفی در سخنرانی موجزی همچون کتابش، به تشریح روند کار و ذکر چند ویژگی و ملاحظه در باب اثرش پرداخت. شریفی پیش از هرچیز آغاز سخن را به تقدیر و تشکر فراوان از ویراستار کار و استادش، محمدرضا جعفری، اختصاص داد و اعلام کرد که بدون یاری وی در جریان کار نه شهامت شروع این اثر را در خود میدیده است و نه توان به پایان بردن آن را داشته است. به گفته وی تالیف کتاب از سال 72 آغاز شده است و 8 سال ابتدایی تنها به خواندن رمانها و خلاصه کردنشان گذشته است. در مورد بخش معرفی شخصیتها، کار در زمینه معاصرین از هربخش دیگر حساستر و دشوارتر بود و به همین دلیل نوشتهها و خلاصهها پیش از تصویب نهایی مورد نظر و سنجش خود افراد قرار میگرفت. ویژگیای که شریفی مهمتر از دیگر چیزها برای کتابش قائل شد پرهیز از کلیگویی بود. به طوریکه از آوردن جملات طولانی که اطلاعات چندانی در اختیار مخاطب قرار نمیداد به شدت جلوگیری شده است. اما در عین حال در بحث از ادبیات کلاسیک تلاشی صورت گرفته است در جهت افزایش ملاحت و جذابیت مطالب ثقیل؛ به طوریکه با آوردن نمونههای شیرین از خود متنها سعی شده است هراس موجود به خصوص در بین نسل جوان از ادبیات کلاسیک زدوده شود و مطالب خواندنیتر شوند.و اما نکته آخر اینکه، یکسال پیش از انتشار کتاب، اثر به صورت آزمایشی در چند نسخه چاپ شد و در اختیار صاحبنظران قرار گرفت تا با در دست بودن نظرات تخصصی، کتاب بار دیگر اصلاح و ویرایش شود. که البته این تمهید به گفته شریفی در اصلاح و رفع نواقص اثر بسیار موثر افتاد. سخنان محمد شریفی با ذکر همین چند نکته و در کمتر از یک ربع به پایان رسید و وی تنها با ذکر یک جمله از حکیم غزنوی، زمان را به دیگران سپرد: ما قصهها را گرد آوردیم، همت و معرفت ما از این بیشتر میدانی نداشت.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 366]