تاریخچه دگمه از عصر برنز تا امروز

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: اختراع دگمه در عصر برنز

بیش از سه هزار سال قبل از میلاد، در دوران برنز، اولین دگمه اختراع شد. دگمه یا اشیایی شبیه دگمه از دوره سند باستان متعلق به 2600 تا 2800 سال قبل از میلاد، و مکانهایی ازعصربرنز در چین(1500 تا 2000 سال قبل از میلاد) و همچنین رم باستان کشف شده است. دگمههایی که در دره سند باستان کشف شده است، از صدف ساخته شده و برای تزئین استفاده میشده است. برخی از دگمهها مانند اشکال هندسی تراشیده شده است و سوراخهایی دارد که میتوانسته با نخ به لباس دوخته بشود.

در این دوران با وجود اختراع دگمه، مردم از آن به عنوان وسیلهای برای بستن لباس استفاده نمیکردند و دگمه را تنها به عنوان تزئین به کار میبردند. مردان و زنان خوشپوش آن دوران از دگمههایی که از استخوان، چوب، شاخ حیوانات، فلز یا صدف درست میشد، برای آراستن لباس و پوشش خود استفاده میکردند. در حقیقت بدون وجود جادگمه، دگمهها مانند یک سنجاق سینه دوخته شده به لباس بودند.

در آن زمان مردم از سنجاق، گیره و کمربند برای بستن لباسهای خود استفاده میکردند و حتی در بدترین شرایط آب و هوایی، کاربرد خاصی برای دگمه وجود نداشت. بنابراین میشود گفت که در دوران باستان، دگمه فقط وجود داشت و کاربرد مهمی نداشت.

دگمه کاربردی جایگزین دگمه تزئینی

یونانیها اگرچه لغت خاصی برای دگمه به کار نمیبردند، اما مانند رومیها از دگمه برای تزئین لباس خود استفاده میکردند. سرانجام بعضی افراد فکر کردند که میشود از دگمه به عنوان وسیلهای برای بستن لباس استفاده کرد. در نهایت دگمه از یک حلقه کوچک نخی رد شد و همانند سنجاق و سنجاق سینه برای بستن لباس استفاده شد، درنتیجه کاربردی برای دگمه خلق شد. از آنجایی که لباسها با کمک دگمه بهتر بسته میشد و نسبت به سنجاق باعث صدمه و آسیب کمتری میشد، دگمه و حلقه مورد استقبال قرار گرفت.
اولین جادگمه سوراخهای بزرگی درون پارچه بود تا دگمه از آن عبور کند و این مقدار کافی بود تا لباس بسته بشود و الهام بخش تحولی در دنیای فشن و لباس باشد.

ظهور دگمه در اروپا

حدود سال 1200 میلادی دگمه به اروپا رسید. دگمههای کاربردی به همراه جادگمه، نخستین بار در قرن سیزدهم به آلمان وارد شد. این دگمهها به سرعت در سراسر اروپا پخش شد و مورد استفاده قرار گرفت.
اروپاییها خودشان دگمه را اختراع نکردند بلکه ایده آن را از ترکها و مغولهایی که در طول سفرهای خود با آنها برخورد داشتند، وام گرفتند. به هر حال دگمه و جادگمه به عاملی مهم و موثر در طراحی لباس بدل شد.
لغت انگلیسی دگمه(button) درهمین دوران به وجود آمد. این کلمه از دو لغت فرانسوی bouton به معنای دگمه و جوانه وbouter به معنای فشار، گرفته شده است.

فرانسه خیلی سریع اهمیت دگمه را کشف کرد و در حدود سال 1250 میلادی انجمن سازندگان دگمه را تاسیس کرد. این انجمن با هنرمندی زیاد دگمههای زیبایی را میساخت که بیشتر برای استفاده و لذت طبقه اشراف بود. دهقانان و طبقات پایین، حتی اگر توانایی خرید این دگمههای باارزش را داشتند، اجازه استفاده از این دگمهها برای بستن لباس خود را نداشتند. طبقه اشراف قانونی را تصویب کرد تا عموم مردم تنها مجوز استفاده از دگمههای پارچهای و نخی را داشته باشند. در نتیجه دگمه به نمادی از اشرافیت و طبقات برتر اجتماعی بدل شد؛ دیگر دگمه تنها برای بستن لباس به کار نمیرفت، بلکه باردیگر به عنوان تزئین استفاده میشد.

دگمه: دام شیطان

در اواسط قرن چهاردهم میلادی دگمه به تجارت بزرگی تبدیل شد. خیاطها لباسهایی می دوختند که یک ردیف دگمه بههمراه جادگمه اندازه و متناسب با آن داشت0 فرانسه در این زمان مرکز دگمه اروپا بود و انجمن سازندگان دگمه این کشورسود قابل توجهی از ساخت دگمه برای کت، پیراهن و سایر لباسها به دست میآوردند. اروپاییها چنان شیفته دگمه شده بودند که کلیسا هم وارد صحنه شد و دگمهها را «دام شیطان» خواند؛ ظاهرا این عنوان با توجه به دگمه جلوی پیراهن خانمها به آنها داده شده بود.

این علاقه شدید به دگمه باعث شد تا برخی از لباسها با هزاران دگمه تزئین بشود که همگی جادگمههای خود را داشتند. علاقه مفرط به دگمه کاهش نیافت و در سال 1520 پادشاه فرانسه در ملاقات با هنری هشتم، پادشاه انگلستان، لباسی با 13600 دگمه تزئینی به تن کرده بود.

دگمه الماس و طلا

پوريتان ها(فرقه ای از پروتستانهای انگلستان که زمان الیزابت علیه سنن مذهبی قیام نمودند وطرفدار سادگی در نیایش بودند) استفاده از دگمه را گناه دانستند، بنابراین در قرن شانزدهم محبوبیت دگمه کمی کاهش یافت.
در قرن شانزدهم سازندگان دگمه در پاسخ به نیازجامعه، دگمههای پرکار و ظریفی که جزئیات زیادی داشت را تولید کردند. این صنعتگران دگمههای تجملی خود را از مواد گرانقیمتی مانند طلا، عاج و حتی الماس تهیه میکردند.

در سال 1620 دوک اول کاخ باکینگهام درحالیکه کت و بالاپوشی پوشیده از دگمههای الماس به تن داشت، در نظر عموم مردم ظاهر شد، البته این دگمهها کاملا تزئینی بودند. کسی توانایی تهیه چنین لباس مجللی را نداشت، بنابراین سازندگان دگمه از نقره، سرامیک و ابریشم هم استفاده میکردند. حتی هنرمندان زمان زیادی را صرف میکردند تا پرتره یا منظرهای را روی دگمه نقاشی کنند.

در قرن هفدهم هم دگمه اهمیت زیادی داشت. خیاطان فرانسوی جنگ دگمه را آغاز کردند و با استفاده از دگمههای نخی در نخستین حمله پیروز شدند. این دگمهها توپهای کوچک نخی بودند که به شکل جالبی به عنوان دگمه به کار میفت. سازندگان دگمه عصبانی شدند و دولت را مجبور کردند تا از آنها حمایت کند. قانون تصویب شد و خیاطها برای تولید دگمه جریمه سختی شدند.
در این دوران آمریکا، انگلستان و آلمان به بازار پرسود سازندگان دگمه فرانسه وارد شدند.

ناپلئون و دگمههای آستین

در اواخر قرن هیجدهم دگمههای فلزی بزرگ رایج شد و در اونیفورمها و لباسهایی که دگمه کمتری نیاز داشت، استفاده میشد. ظاهرا ناپلئون دگمههای آستین را در کتهای کوتاه مد کرد. البته این موضوع موجب توقف توسعه کتهای دو طرف دگمهدار نشد. این کت ها بیشتر شبیه لباس سرآشپزان امروزی بود. زمانی که بیرون کت چرک و کثیف میشد فقط کافی بود دگمههای لباس را باز کرد و سطح کثیف را داخل قرار داد، سپس دگمه رویه تمیز کت را بست. این شیوه خیلی کاربردی بود.

قرن نوزدهم و تنوع دگمه

از قرن نوزدهم به بعد دگمهها در حجم وسیعی تولید میشد، اما این موضوع ارزش انواع مختلف دگمههای موجود را کاهش نمیداد: دگمههای نخی با دگمههای استخوانی و فلزی رقابت میکرد.
در دهه 1860 یک محموله کشتی از ژاپن، دگمههای سفید مرواریدی را به بازار دگمه اروپا سرازیر کرد و این امر مستقیما موجب افزایش دگمه و تزئینات مروارید در لباس ملکهها و شاهان لندن شد.

با این وجود محبوبترین و متداولترین دگمه در قرن نوزدهم، دگمههای شیشهای مشکی بود که اکثرا به شکل مروارید بود. پس از اینکه ملکه ویکتوریا بعد از مرگ پرنس آلبرت از دگمه مرمری سیاه استفاده کرد، این دگمهها برای مردم سطوح پایین جامعه تولید شد.

تنوع طرح و جنس دگمهها

در قرن بیستم دگمههای طرح دار و جدید بسیار زیاد و مد شد. دیگر لازم نبود که با دست روی دگمهها نقاشی بشود. انواع دگمه ها در انواع سایز و شکل تولید شد، از سر روباه گرفته تا شکل چکمه یا توت فرنگی.
با ابداع پلاستیک و تولید دگمههای پلاستیکی، این اشیای قیمتی دیگر خیلی ارزشمند و گرانقیمت نبودند.
امروزه هم در بیشتر خانهها جعبه دگمه پیدا میشود و اکثر لباسها دگمه اضافی دارند، اما با وجود زندگی پرمشغله امروزی، مردم زمان زیادی برای دوختن دگمه ندارند.

در حال حاضر دگمهها همانند لباسها در انواع سایز و شکل موجود است. قالب اصلی بیشتر دگمهها چهارگوش یا سه گوش است. دگمهها دو، سه یا چهار دگمه دیا پایه دار و بدون سوراخ هستند.
دگمهها از مواد مختلف از مواد طبیعی مانند استخوان، شاخ گوزن، صدف، عاج فیل و چوب گرفته تا مواد مصنوعی از قبیل شیشه، فلز، سلولید و پلاستیک ساخته میشود. اما پلاستیک فشرده رایجترین ماده مورد استفاده در تولید دگمه است.
علی رغم وجود قزنقفلی و زیپها، آینده دگمه روشن و مطمئن به نظر میرسد، شاید به این دلیل که بستن هر چیزی با دگمه بهتر و راحتتر است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 169]