نگاهي به سريال تلويزيوني «روز حسرت» ساخته سيروس مقدم؛ ما همگي گم شده ايم

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به سريال تلويزيوني «روز حسرت» ساخته سيروس مقدم؛ ما همگي گم شده ايم
------------

نويسنده: عليرضا افخمي / سجاد ابوالحسني

كارگردان: سيروس مقدم

بازيگران: مهراوه شريفي نيا/ فرامرز قريبيان/ افسانه بايگان/ رحيم نوروزي/ پوريا پورسرخ/ اسماعيل خلج و...

خلاصه داستان: «مسعود» در يك حادثه اتومبيل، باعث تصادف همسرش (معصومه) و زمينگير شدن او شده است و همزمان با خانه نشين شدن معصومه، او با دختري به نام فريده ازدواج مي كند. فريده معتاد مي شود و خودش را به معصومه معرفي مي كند. معصومه همزمان با تحمل اين رنج مي ميرد و پس از مرگ او نشانه هايي از جهان غيرواقع بر نرجس (مادر مسعود) ظاهر مي شود و...

***

سرآغاز توليد و پخش سريالهاي تلويزيوني ويژه ماه رمضان به بيش از يك دهه پيش و همزمان با توليد سريال «نيمه پنهان ماه» برمي گردد. پرداختن به مضامين اخلاقي و مذهبي و همزماني وقوع اين حوادث با روزهاي ماه رمضان، نخستين تجربيات مجموعه هاي تلويزيوني مناسبتي ماه مبارك را رقم زدند و اين همزماني به واسطه انتقال معنا و ارزشهاي محتوايي اين سريالها، آن هم در روزهايي كه بينندگان تلويزيون بيش از هر زمان ديگري به اخلاق و روشهاي پسنديده اخلاق مذهبي اهميت مي دهند، موفقيت سريالهاي مشابه بعدي را هم تضمين كرد.

اما در چند ساله اخير، ويژه برنامه هاي مناسبتي تلويزيون به گونه اي در جدول پخش قرار گرفته اند كه در چند نوبت سريالهايي با محتواي مشترك و مضامين متفاوت از كانالهاي مختلف به روي آنتن بروند و باز هم در همين چند سال اخير عادت شده كه يك سريال طنز تلويزيوني در شبكه سوم سيما و يك سريال جدي و پر تعليق كه ريشه در ارتباط دنياي واقعيت و ماورا دارد از شبكه اول سيما، پرمخاطب ترين و بهترينهاي مناسبتي ماه رمضان باشند.

سريال تلويزيوني «روز حسرت» در ادامه چنين روندي و به دنبال مجموعه هايي چون «او يك فرشته بود»، «اغماء» و... امسال به كارگرداني سيروس مقدم در شبكه يك توليد شده و در حال حاضر پخش مي شود.

سيروس مقدم كه سابقه توليد سريالهاي موفق و پربيننده متعددي را هم داشته، اين بار در «روز حسرت» مضموني كاملاً اخلاقي و مبتني بر درسهاي مذهب را دستمايه كارش قرار داده است. تم اصلي سريال او همان جدال هميشگي خير و شر است. مبارزه اي كه در سريالهاي مشابه سالهاي قبل، به تقابل كليشه اي فرستاده اي شيطاني با انسان/ فرشته هاي داستان تبديل شده بود و معمولاً يك روحاني به عنوان پشتوانه مذهبي و اخلاقي بر جريان امور نظارت داشت و در بهترين شرايط به كمك انسان/ فرشته داستان مي آمد.

اين دست مضامين در چند ساله اخير و به ويژه در روزهاي ويژه ماه مبارك رمضان به شدت مورد استقبال مخاطبان قرار گرفتند و احتمالاً همين استقبال هم باعث شده كه برنامه سازان تلويزيوني دست به كار تكرار موفقيتهاي گذشته شان بزنند و به جلب توجه مخاطبانشان اميدوار باشند.

البته اين اميدواري در مورد «روز حسرت» تا حد مطلوبي هم محقق شده است. سيروس مقدم به شيوه خودش و با كمك فيلمنامه خوب افخمي و ابوالحسني، ضمن آنكه با دوري از افراط در پرداخت بيش از اندازه بعد ماورايي داستان، ارزش و اعتبار درگيريها و تعليق ساختاري داستان را زير سوال نبرده، به زيبايي توانسته تقابل سنتي ميان خير و شر را در زندگي آدمهاي داستانش عمق ببخشد و آنها را به خوبي در تقابل و درگيري با هم قرار دهد. ويژگي مهم كار افخمي در اين رابطه را مي توان در شخصيت پردازي ها و انتخاب شخصيتها مورد توجه قرار داد. در واقع شيطان و فرشته داستان «روز حسرت»، مثل نمونه هاي مشابه از حد معمول باورپذيري خارج نمي شوند و خودشان را در ظاهري باورپذير از رفتارهاي تحريك شده انساني به نمايش مي گذارند. شيطان «روز حسرت» نه تبديل به گرگ و روباه و خرس مي شود، نه از انساني به انساني ديگر تغيير ظاهر مي دهد و نه همچون روح در خانه ها سرگردان مي گردد. اين شيطان در واقع حضوري از پليدي رفتار در جسم و ظاهر آدمي است كه به مراتب جديتر، باورپذيرتر (و با توجه به امكانات توليد سريال ما) منطقي تر هم مورد توجه قرار گرفته است.

«روز حسرت» علاوه بر رعايت تناسب و منطق در باورپذيري ماجراها و رويدادهايش داستان خوبي هم دارد. داستان اين مجموعه تلويزيوني با محور قرار دادن يك رويداد اصلي موقعيت ها و رويدادهايي را هم براي گريز از يكنواختي مورد پرداخت قرار داده كه هرازچندگاه يكي از اين موقعيتها از حاشيه به متن كشانده شده و پيچشها و تعليق دراماتيك را به گونه اي مناسب و هدفمند امكان پذير مي سازند. همين پيچيدگي ارتباطات رويدادهاي داستاني هم هست كه نه تنها روايت مجموعه را دچار سكون و تكرار نمي كند بلكه در هر قسمت (به تناسب) موقعيتي جديد را براي ايجاد تعليق دراماتيك و جذابيت ارتباط، مركز توجه پرداخت قرار مي دهد و مخاطب را با اتفاقي جديد مواجه مي سازد.

سيروس مقدم، علاوه بر دقت در پرداخت و انتخاب درست موقعيتها در فيلمنامه اثرش، در حوزه پرداخت نيز كمتر دچار اشتباه مي شود و به جاي روكردن دست توليدكننده و سازندگان فيلم، حضور خودش به عنوان كارگردان را به گونه اي نامحسوس بر جاي مي گذارد. دوربين كارگردان در «روز حسرت» كمتر خودش، رويدادش و سوژه اش را لو مي دهد اما در عوض به گونه اي كه همه چيز برملا نشود، ذهن مخاطب را نسبت به رويدادها تنظيم مي كند و به ديدگاه او جهت مي دهد. به عنوان مثال مي توان نماهاي high Angel (از زاويه بالاي) دوربين را با لنز وايد در سكانس ها و پلانهاي انتخاب شده اي كه مسعود به تنهايي در آنها قرار مي گيرد يا نماهاي نامتعادل و بسته از چهره حامد با گريم خوب و بازي آرام و عميق رحيم نوروزي را نمونه آورد. سيروس مقدم در اين فصلها بدون آنكه حضور خودش يا دوربين اش را در مقابل سوژه براي تماشاگر فاش كند با ظرافت و دقت، عمل كرده و تنها موضع گيري مخاطب در مقابل سوژه را تحت تأثير قرار مي دهد.

هر چند بايد اعتراف كرد كه مقدم و نويسندگان فيلمنامه «روز حسرت» جاهايي از سريال را هم بدون توجه به اين ظرافتها از محدوده تعادل خارج ساخته و به فانتزي افراطي ذهنيت ماورايي نزديك كرده اند. بي راه نيست اگر فصلهاي متعدد مربوط به ارتباط شهودي نرجس با دنياي ماورايي را هر چند به ديده اغماض، كمتر منطقي و در راستاي تناسب با ساير بخشهاي كار ببينيم. هر چند ارتباط نرجس با مشاهدات غيرواقعي يا بعد حقيقت گرايانه موضوع در بخشهايي از سريال لازمه پرداخت است و بر جذابيت و شكل دادن به مضمون كمك مي كند؛ اما مهمتر اينكه در اين حوزه، پرداخت ناسنجيده يا اضافه از حد مي تواند بسيار خطرناكتر از حذف جذابيتها و ضرورتهاي طرح آن باشد. به علاوه اينكه كارگردان در به تصوير كشيدن اين صحنه ها به لحاظ تكنيكي هم با ضعفها و كاستي هايي روبه روست و پرداختن بيش از اندازه به آنها لطمه بيشتري به كارش مي زند.

نكته مهم و قابل توجه ديگر در مورد «روز حسرت» حضور بازيگران آن و توجه به سوابق، اسامي و نوع حضور آنها در سريال است. در ميان همه بازيگران سريال مقدم مهراوه شريفي نيا و فرامرز قريبيان را مي توان بيشتر مورد توجه قرار داد. حضور فرامرز قريبيان در يك سريال تلويزيوني با توجه به چهره سينمايي اين بازيگر محبوب قديمي براي مجموعه يك نقطه مثبت و قابل توجه است.

فرامرز قريبيان در نقش حاج رضا - كه مسلماً در قسمتهاي بعدي حضوري چشمگير خواهد داشت - امتياز بزرگي است كه ضمن بالا بردن ارزشهاي سريال در حوزه بازيگري، بر جذابيتها و قوتهاي آن نيز خواهد افزود.

اما در كنار قريبيان، بازي خوب و باورپذير مهراوه شريفي نيا در يكي از مهمترين نقشهاي او، تاكنون، بيشتر به چشم مي آيد. شريفي نيا در «روز حسرت» خوب، ساده، باورپذير و منطقي به ايفاي نقش مي پردازد و مسلماً يكي از نقاط قوت كار سيروس مقدم در زمينه جذب مخاطب و بالا بردن كيفيت اجراي سريال خواهد بود. بعد از شريفي نيا، به نظر مي رسد كه رحيم نوروزي - حتي با وجود نقش كمتري كه نسبت به بقيه بازيگران دارد - از سايرين موفق تر است. نوروزي از يك سو به واسطه اهميت شخصيت و نقش و از سوي ديگر به خاطر نوع بازي خودش در «روز حسرت» مورد توجه قرار مي گيرد. هر چند باز هم از هر دو جنبه مي توانست در اين سريال بازيگر و شخصيت جذابتر و بهتري داشته باشد، در صورتي كه شخصيت او در «روز حسرت» بيشتر و بهتر از اين مورد توجه قرار مي گرفت.

شايد بهتر باشد پيش از اشاره به حضور دو بازيگر اصلي ديگر سريال، حضور مهتاب نصيرپور را هم به عنوان بازيگردان اين مجموعه مورد تأكيد و توجه قرار دهيم. اما كار نصيرپور و سيروس مقدم در صورتي مي توانست كم نقص تر و بهتر مورد ارزيابي قرار گيرد كه بازيگران نقشهاي نرجس و مسعود به گونه اي مناسب تر و با دقت بيشتر انتخاب شده و در كنار مجموعه قرار گيرند.

افسانه بايگان حتي با توجه به اين كه بازي متوسط و نزديك به مطلوبي را ارائه مي دهد، بهترين گزينه براي ايفاي نقش نرجس نيست، شايد درست نباشد كه از گزينه هاي مناسب تري مثل «پروانه معصومي» و... براي اين نقش، نامي به ميان بيايد اما مسلماً كمي دقت و وسواس در مورد انتخاب اين نقش مهم مي توانست از كاستي و كمبودهاي احتمالي كار بكاهد. ضمن اينكه در كنار همه اينها مي بايست بازي بسيار ضعيف و كند و تقليدي پوريا پورسرخ را هم مورد انتقاد قرار دهيم. پورسرخ كه در اين سريال يكي از كليشه اي ترين نقشهاي سالهاي اخير تلويزيون را بازي مي كند تا به اينجاي كار واقعاً در مقابل نقشهاي مقابلش كم آورده و اين ويژگي مسلماً تقابل و درگيري ميان نيروهاي خير و شر را در داستان و سريال به گونه اي ملموس تحت تأثير قرار داده است. بازي سرد و بي حال پوريا پورسرخ كه از كليشه حضور چند ساله محمدرضا فروتن بر پرده سينما تقليد شده هيچگاه نمي تواند در مقابل تنش هاي قوي و حضور تأثيرگذار شريفي نيا در نقش مقابل او قرار گيرد و از اين رو نمايشي شدن مبارزه نيروهاي متضاد و برابر ستيز داستان را هم تحت تأثير منفي قرار داده است.

در مجموع «روز حسرت» با توجه به برخي كاستيها و با در نظر گرفتن نقاط مثبت بيشتري كه دارد يكي از سريالهاي پرطرفدار و خوش ساخت ماه رمضان امسال است و اميدواريم كه اين مسير درست را تا پايان هم ادامه بدهد و به سرانجام برساند.

* مهدي نصيري
پنجشنبه 4 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1552]