نهج‌البلاغه؛ كتابي كه 10 قرن پيش جهاني شد

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نهج‌البلاغه؛ كتابي كه 10 قرن پيش جهاني شد
خبرگزاري فارس: ذوق و سليقه سيد رضي در گردآوري زيباترين و بليغ‌ترين خطبه‌ها و اندرزهاي امام علي (ع) باعث شد كه «نهج‌البلاغه» از قرن چهارم هجري شهرتي جهاني پيدا كند.

«نهج‌البلاغه» مجموعه‌اي است از خطبه‌ها، نامه‌ها و اندرزهاي منتسب به امام اول شيعيان كه سيد رضي در قرن چهارم آن‌ها را گرد آورد.
سيد رضى كوشيد از ميان احاديث منقول از امام على (ع) بليغ‌ترين و زيباترين‌ آن‌ها را گزينش و در اين مجموعه جمع كند.
برخي مي‌گويند همين ويژگى راز ماندگارى و جاودانگى اين كتاب در حوادث تاريخي و موجب شهرت آن در بين گروه‌هاى مختلف مسلمانان و غيرمسلمان است.
نهج‌البلاغه عنواني است كه سيد رضي براي منتخبي از خطبه‌ها، موعظه‌ها، نامه‌ها، عهدنامه‌ها و كلمات قصار علي بن ابي‌طالب برگزيد. مطالبي كه در اين كتاب گرد آورده شد طي يازده قرن اخير از جمله شيواترين متون عربي به شمار رفته است.
سيد رضي براى تدوين «نهج‌البلاغه» از ده‌ها كتابخانه كوچك و بزرگ زمان خود استفاده كرد.
سيد محمدمهدى جعفرى در كتاب «سيد رضي» نوشته است كه او از كتابخانه‌هايي با هزاران عنوان كتاب براي تدوين «نهج‌البلاغه» استفاده كرد كه معروف‌ترين آن‌ها بيت‌الحكمه و دارالعلم در شهر بغداد بود.
او از بين ده‌ها خطبه تنها‌ 241 خطبه را انتخاب كرد. خطبه‌هاي «شِقْشِقِيَّه»، «غرّاء»، «اشباح»، «قاصعه» و «هَمّام» از بين اين خطبه‌ها شهرت بيشتري پيدا كردند.
او همچنين بخش دوم «نهج‌البلاغه» خود را به نامه‌هاي امام اول شيعيان اختصاص داد و از بين نامه‌هاي ايشان 79 نامه را انتخاب كرد. از بين اين نامه‌ها نيز نامه‌هاي ايشان به فرزندش حسن (ع)، عثمان بن حُنَيف و مالك اشتر شهرت يافتند.
سيد رضي پس از چندي كارش را روي كلمات قصار علي بن ابي‌طالب ادامه داد تا بخش سوم كتابش نيز تكميل شود و با نوشتن چهارصد و نودمين سخن كوتاه و حكمت‌آموز امام على (ع) فصل كلمات قصار نيز نوشته شد.
او درباره نامگذارى كتابش نوشته است «ديدم بهتر است اين كتاب را «نهج البلاغه» بنامم، زيرا درهاى بلاغت را به روى بينندگان باز مي‌كند و جويندگان بلاغت را به آموختن آن نزديك مى‌كند و آنچه را مورد نياز استاد و شاگرد و واعظ و زاهد است در دسترس‌شان قرار مى‌دهد.»
كار تدوين «نهج البلاغه» سال 400 هجرى قمرى تمام شد و از همان سال‌ها بود كه شرح‌ها فراواني بر آن نوشته شد و ترجمه‌هاي بسياري از آن صورت گرفت.
معروف‌ترين شرح را ابن ابى الحديد در قرن هفتم هجري بر اين كتاب نوشت كه حتي در قرون حاضر نيز از مراجع و منابع تاريخ اسلام به شمار مي‌آيد. ابن ابى الحديد شرحش بر «نهج‌البلاغه» را طي چهار سال و در 20 جلد نوشت.
در دهه 80 محمود مهدوي دامغاني جلوه‌هاي تاريخي را از اين شرح استخراج كرد و در 8 جلد با عنوان «جلوه تاريخ در شرح نهج البلاغه» منتشر كرد.
شرح شيخ محمد عبده در قرن گذشته نيز از جمله شرح‌هاي خواندنى بر «نهج‌البلاغه» است.
كمال‌الدين ابن ميثم بحرانى در قرن هفتم، محمد صالح قزوينى در قرن يازدهم، محمدباقر لاهيجى اصفهانى در قرن سيزدهم، سيدحبيب‌اللّه خوئى در قرن چهاردهم، محمد جواد مغنيه، محمدتقى شوشترى و محمدتقى جعفرى در قرن چهاردهم از ديگر شارحاني بوده‌اند كه بر «نهج‌البلاغه» شرح نوشته‌اند.
اما از شرح‌هايي كه بر اين كتاب نوشته شده بايد از ترجمه‌هايي ياد كرد كه در قرون مختلف از «نهج‌البلاغه» به فارسي، انگليسي، فرانوسي، آلماني، اسپانيايي، ايتاليايي، آذري و ده‌ها زبان ديگر شده است.
ترجمه و شرح مختصر سيد على‌نقى فيض‌الاسلام تا چند دهه پيش در ايران شهرت داشت. اما پس از آن ترجمه سيدجعفر شهيدي از «نهج‌البلاغه» در دهه 60 طالبان بسيار يافت.
ترجمه شهيدي از «نهج‌البلاغه» توانست جايزه كتاب سال جمهوري اسلامي ايران را بگيرد. اين ترجمه به گونه‌اي است كه تا حد زيادي فصاحت و بلاغت كلام امير‌المؤمنين در ترجمه فارسي نمود يافته است.
سپهر خراسانى، جواد فاضل، اسداللّه مبشرى، سيدمحمود طالقانى، محسن فارسى، طاهره صفارزاده، محمدرضا آشتيانى و محمدجعفر امامى نيز «نهج‌البلاغه» را به فارسي ترجمه كرده‌اند.
نهج‌البلاغه در ايران نسبتاً از كتاب‌هاي پرفروش و پرمخاطب به شمار مي‌رود و اين در حالي است كه اين اثر در زمره كتاب‌هاي ادعيه نيست.
برگزاركنندگان جشنواره كتاب دين معمولاً مي‌گويند دو سوم كتاب‌هايي كه در حوزه دين منتشر مي‌شود شامل ادعيه‌ها است.
كتاب سيد رضي تنها در بين شيعيان طرفدار پيدا نكرد. در چند قرن اخير بسياري از مستشرقان و دانشمندان غير مسلمان زبان به ستايش كلام امام علي (ع) گشوده‌اند.
امين نخله يكي از دانشمندان مسيحي مي‌گويد «هر گاه كسي بخواهد بيماري روح و روان خود را درمان كند، بايد به گفتار امام علي در نهج‌البلاغه روي آورد و راه و روش زندگي را در پرتو اين كتاب ارزشمند بياموزد.»
جرج جرداق، نويسنده مسيحي نيز گفته است برادرش «نهج البلاغه» را به او داده و او پس از خواندن آن عاشق ادبيات، حالات، شخصيت و انديشه امام علي شده است.
انتهاي پيام/
يکشنبه 31 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 94]