نوابغ ساز سركش

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان:
[تصویر: 1.jpg]

شايع است كه هنرمند بزرگ ايتاليايي آركانجلو كورلي (1653-1713) مستمعين خود را باچشماني قرمز چونان آتش كه در حدقه چشم در چرخش سكر آور مرگ بوده است وحشت زده مي ساخته است . پاگانيني افسانه اي ( 1782- 1840) نيز در زماني كه يكي از سيمها پاره شده بود به تعمدي نواختن ترسناك يكي از قطعات هنرمندانه خود متهم شده بود.

[تصویر: 2.jpg]

اما امروزه زمان تغيير يافته است .در سالن هاي بزرگ جهان ، مشاهير ويولن جهان به آرامي به مركز صحنه راه ميابند ، براي لحظاتي شنودگان خود را مورد ارزيابي قرار ميدهند ، لحظاتي سكوت ، تكان دادن سر براي نوازنده ي همراه و حركت به سوي اجراي قطعه .

[تصویر: 3.jpg]

ايزاك استرن از رشد يافتگان هنرمند همين مكتب ويولن ، كسي است كه تكنيك زيباي استادان گذشته را به گرمي هوش و ذكاوت خود آميخت و ذوق را به درجه ي هنر متعالي نمود . اما ويولن گوارنري استرن هنوز از سبك نواخته هاي پاگانيني برجا مانده بود و بطور قابل ملاحظه اي، سازي سركش مينمود . اما موسيقيدانان و حتي اركسترهاي بزرگ نيز از جايگزيني بخش سازهاي زهي خود با اين قبيل سازها كه به ندرت امكان اجاره آنها وجود دارد امتناع ميورزند . استرن و چهار نوازنده بزرگ ديگر تكنوازي ويولن را به مرتبه اي رهنمون شدند كه در هر عصري، اثري جز رشك برجاي نخواهد گذاشت . همپايه ي استرن در جايگاه شگرف جهاني : زينو فرانچسكاتي ، داويد اويستراخ ، ناتان ميلستين و ياشا هايفتز .

استرن و فرانچسكاتي هر يك داراي تفاوتهاي فردي بارزي بودند اما موسيقي آنها بازتابي بود كه فرانچسكاتي آنرا سبك جهاني ميناميد . آميزه اي از مكتب رمانتيك روسي با روشنفكري آلماني و نازك طبعي فرانسوي . استرن ترجيح ميداد اين آميزه را در عوض جهاني ، امريكايي مورد خطاب قرار دهد و خود او بهترين مثال آن بود . متولد كرمينز روسيه ، اما پيش از يكسالگي توسط والدينش به سانفراسيكو اورده شد و سمفوني سانفراسيسكو كه زاييده روسيه بود به مطالعه پرداخت و تحت تعليم نوآم بليندر قرار گرفت . سپس به گوش كردن قطعات فرتز كريسلر اتريشي و اگونه يساي بلژيكي پرداخت .
چيزي كه باعث افتراق اين تركيب شگرف ميشد همانا طريقه نواختني بود كه به بهترين عبارت تحت عنوان گرمي رومانتيك اسلاوي و لحن سليس و نرم تحت انظباط و سيطره نافذ خيال موسيقيايي توصيف گرديده است .

استرن ويولنيست ، رغبت دانش پژوهي خود را به شدت در زمينه ي تحليل موسيقي و عدم رغبت براي تمرينات تكنيكي گسترش داد( اگرچه معماي آرشه كشي يكبار وي را به سمت مطالعه آناتومي دست و بازو و نيروهاي محرك ان رهنمون شد ). استرن - فرزند نقاش ساختمان – در سن 17 سالگي مانهاتان را اولين جايگاه خود ساخت . ( من چيزي بيشتر از موتزارت نداشتم ) اما ميبايست براي كاميابي درحرفه ي كنسرت هفت سال ديگر نيز صبر كند . حالا ديگر او بالاجبار هميشه در اجراي كنسرت بود و كمتر در خانه ي خود در مانهاتان حضور داشت . شايد حتي قابل تصور نيز نباشد 125 كنسرت و تكنوازي در سال .
اگرچه استرن اجراكننده استادانه و درخشان آثار بتهوون و برامس بود اما تنها ويولنيستي بود كه به صورت منظم آثار مدرن استاداني نظير پروكوفيف ، هيندرميث ، بارتوك ، برگ را اجرا مينمود . هر اجرايي ، آميزه اي از تكنيك با خمير مايه موسيقي در ميان داشت . وي يكبار گفته بود " من نميخواهيم فقط به عنوان يك ويولنيست شناخته شوم ، من ميخواهم يك نوازنده ي موسيقي باشم كسي كه تصادفا با ساز ويولن برخورد داشته است . اين جاه طلبي وي كمندي براي به دام انداختن وي توسط همتايش بود .

[تصویر: 4.jpg]

زينو فرانچسكاتي از نوادگان پاگانيني به حساب ميامد ، پدر ايتاليا بدنيا آمده ي وي كه به عنوان كنسرت ماستر داخلي سمفوني به مارسي مهاجرت كرده بود تنها شاگرد پاگانيني بود . فريتز كرايسلر تصادفا در زمان كودكي فرانچسكاتي در مارسي اجرايي داشت و پسر هرگز نتوانست به او دست يابد . پدر ميخواست او يك وكيل باشد اما فرانچسكاتي خواسته ي خود را در ذهن خويش پرورانده بود : خواسته ي او تبديل شدن به يك ويولن زن بود . در سال 1925 اغاز كار موفقي در پاريس داشت ، سپس تور انگلستان به همراهي موريس راول و مگي تيت ( خواننده سوپرانوي انگليسي ) . نام وي در سال 1939 در سرتاسر اروپا به بزرگي ياد ميشد كه اغاز موفق خود در اركستر فيلارمونيك نيويورك در امريكا را تجربه نمود .
تن ملوديك و مطبوع موج دار سليس سبك وي بيدرنگ موفقيت را به همراه داشت . تابستانهاي فرانچسكاتي در خانه ي ييلاقيش در ريوريا بندرت بيش از سه كنسرت در هفته را به همراه داشت .
خود چنين ميگويد :" آنها مرا به خوبي از روي آثار ضبط شده ام ميشناسند ، اين آن چيزي است كه آنها ميخواهند گوش كنند و حق با آنهاست .

[تصویر: 5.jpg]

داويد اويستراخ فرزند يك دفتردار فقير يهودي در اودسا بود كه حتي قبل از ترك موقت روسيه به ايالات متحده در سال 1955 نيز يك افسانه به حساب ميامد . وي تمرين نواختن را از سن 5 سالگي با يك ويولن 8/1 شروع كرد . مراقبت و نگاهداري از خانواده به عنوان يك نوازنده پس از فارغ التحصيلي از كنسرواتوار اودسا وظيفه ي رسمي او شد . در سال 1935 با پيروزي در كنكور لنينگراد و همچنين اولين كنكور ويولن بروكسل تبديل به ويولنيست پيشتاز روسيه گرديد . مستمعين غربي از آثار گرم و سرخوش او محظوظ ميگرديدند . در تمامي اين لحظات موفقيت ، نوازنده اي با ظاهر روستايي و آشفته شبيه استاد يهودي كيمياگر چشمهارا به خود جذب مينمود كه انفجاري عظيم در دور دست ها را در خود محصور داشت .

سبك قديمي رمانتيك محيط اويستراخ بسيار ضرباهنگ كندتري از اغلب ويولنيست هاي مدرن داشت ، حتي در الهام گيري از موسيقي برامس ، بتهوون ،چايكوفسكي و از اين دست نيز ، شنونده را به ياد حرارت برافروخته اي از الگوي اوليه اويستراخ – فريتز كرايسلر – ميانداخت . هر انچه كه او مينواخت چه كلاسيك و چه گاها مدرن مورد قبول و تصديق قرار ميگرفت .هنگامي كه فرانچسكاتي ميگفت :" چه زماني قطعه ي مشكلي خواهد امد ". او تلاشي در عبور از آن نداشت . در حقيقت او مشكل بودن ان را به ما نمايش ميداد و به آرامي ميگذشت و اين اوج صداقت يك هنرمند بزرگ است .

[تصویر: 6.jpg]

ناتان ميلستين ، بومي ديگري از اودسا ، شاگرد استاد شهير مجارستاني الاصل لئوپولد ائور در كنسرواتوار سنت پطرزبورگ بود جاييكه ميلستين هايفتز جوان را اغلب به ياد مياورد كه به شاهزاده ولز ويولنست ها معروف شده بود . با يك كنسرت كنسرواتواري موفق در روسيه ميلستين در سال 1925 عازم پاريس شد و در آنجا با دوست قديمي خود پيانيست ولاديمير هوروويتز كنسرتهايي را اجرا نمود .پس از پايان جنگ جهاني دوم و ازدواج در مانهاتان مقيم شد و در اينجا بود كه سعي در بازسازي شهرت خود به عنوان يك هنرمند نابغه غير معمول نمود . ميلستين هنوز يك استاد شجاع براي آهنگسازان - مكس بروچ ، ساراساته- به شمار ميرفت . اما او حرفها و علائق جديدي براي گفتن در باره ي برامس ، بتهوون و باخ يافت . ايده ي اصلي اجراهاي شگرف ميلستين در صاعقه و اتشگون بودن آن است .ميلستين به اجراي چكشي ضرباهنگ ، رنگ صاعقه آسا و نوسانات متحير كننده درجه ي صدا تمابل بسيار داشت . سليقه ي وي به عنوان يك مستمع به سوي موزيك سالني ( شامل دو تا ده نوازنده در سالن تئاتر) گرايش داشت و در باره ي كنسرتهاي سمفونيك ميگفت هيجان سرد زيرا كسي كه اين موسيقي را ميسازد – رهبر اركستر- نميتواند آنرا به صدا دربياورد .

[تصویر: 7.jpg]

ياشا هايفتز به زعم بسياري از همقطاران خود بزرگترين نوازنده ي عصر خود بود . اويستراخ در باره ي وي چنين ميگويد : " ويولنيست هاي بزرگي وجود دارند اما هايفتز با خودش در يك كلاس قرار دارد" .
از زماني كه هايفتز شروع مبهوت كننده ي خود را در سن 16 سالگي در سالن كارنگي شروع نمود دو نسل از شنودگان آثار وي از نواي دلپذير ساز وي محظوظ گشته اند . خالق يكي از پرفروشترين آثار ضبط شده با يك ميليون و هفتصد هزار آلبوم در تاريخ موسيقي كلاسيك . دست چپ هايفتز در چالاكي و قوت ، دست نيافتني است و او را قادر به اجراي سريع و صحيح متحير كننده مينمود .آرتورو توسكاننيني پس از نخستين بار شنيدن اجراي هايفتز چنين ميگويد:" من تقريباعقلم را از دست دادم ."

هايفتز ميتوانست شنوندگان را چنان مورد استحاله قرار دهد كه اشك از ديدگانشان جاري گردد و اين كاري بود كه اغلب در اجراهاي وي به چشم ميخورد . او چگونگي ارتباط ميان صحنه و مستمعين را به خوبي ميشناخت . آنگونه كه ايزاك استرن شرح ميداد : " تنها بر روي صحنه ايستادن با تكه اي چوب و مقداري سيم و موي اسب حد فاصل ميان شما و شنوندگان است و شما بايد اعتقاد داشته باشيد كه چيزي براي پيشكش كردن به شنوندگان داريد ."
مالك بي همتاي اين عقيده نيمي از تعطيلات 6 سال آخر را بيشتر در خانه ي بورلي هيلز گاه و بي گاه صرف آموزش موسيقي سالني و همنشيني با گريگور پياتيگورسكي- دوست سليست خود – و ويليام پريمرز – دوست ويولنيست خود- نمود . سپس اقدام به شروع ماستر كلاس هاي حداكثر چهار نفره در دانشگاه كاليفرنياي جنوبي نمود . در همين سالها به ضبط تعدادي اثار و تعداد اندكي كنسرت نيز پرداخت ، اما هيچگاه ديگر يك سوليست مسافر نشد . در اين رابطه هايفتز ميگويد :
" اين كار نياز به اعصاب يك گاوباز ، زنده دلي يك زن در نايت كلاب و تمركز يك راهب تارك دنيا بودايي دارد ."

[تصویر: 1.jpg]