نگاهي به مساله قرآن منظوم؛در تنگناي قافيه

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نگاهي به مساله قرآن منظوم؛در تنگناي قافيه

شعر و شاعري براي خود عالمي دارد؛ دنيايي سراسر تخيل و لطافت. مقوله شعر آنقدر جذابيت دارد كه همواره نسبت به آن نگاه كاركردي هم وجود داشته است. در قرن چهارم و پنجم هجري اكثر معلم‌ها دروس خود را با استفاده از شعر تدريس مي‌كردند؛ حتي پزشك‌ها مانند حكيم ميسري نيز دارو و درمان خود را از طريق شعر و وزن به بيمار تجويز مي‌كردند. در برخي مواقع صرف و نحودان‌هايي همچون در براي راحتي كار خود و مخاطبان‌شان به وزن متوسل مي‌شدند. يادم مي‌آيد در دوران دبيرستان معلمي داشتم كه عربي را بسيار نيكو تدريس مي‌كرد. هم از شعر بهره مي‌برد و هم از موسيقي. حروف جر و وزن‌هاي مختلف افعال عربي و بسياري ديگر از نكات صرف و نحو عربي به مدد شعر چنان راحت و سريع در ذهنم مي‌نشست كه تا همين الا‌ن هم بيشتر آنها را در خاطر دارم. ‌

شعر علا‌وه بر زيبايي‌هاي ذاتي‌اي كه دارد داراي چنين محاسني هم هست و به همين دليل همواره به آن به عنوان ابزاري كه مي‌تواند به كمك ديگر علوم هم بشتابد، نگاه شده است. مدتي است كه برخي از شاعران و اهل ذوق به منظوم كردن ترجمه‌هاي قرآن كريم روي آورده‌اند. قرآن منظوم موافقان و مخالفان زيادي دارد و بحث‌هاي فراواني در اين مورد به وجود آمده است. در دايره موافقان، بيشتر اساتيد دانشگاه و شعرا به چشم مي‌خورند و مخالفان اكثرا كساني هستند كه در حوزه درس خوانده‌اند و طلبه علوم ديني‌اند اما بين همين اساتيد دانشگاه هم مخالفاني وجود دارند كه البته بيشتر از زاويه مباحث فني مخالفت مي‌كنند. به اعتقاد آنها ترجمه خوب ترجمه‌اي است كه طابق النعل بالنعل آيات قرآن باشد و عين لغات متن را دربرگيرد.

برخي هم مثل محمد مهيار مترجم قرآن و پژوهشگر ادبي، منظوم كردن ترجمه‌هاي قرآن را اصولا‌ كاري عبث و تفنني مي‌دانند. او در گفت‌وگو با ايكنا گفته است: در ميان مراجع و علما هم آيت‌الله العظمي نوري‌همداني طي استفتايي درباره اين منظومه‌ها تاكيد كردند: در صورتي كه اين ترجمه‌ها گوياي تمام مفاهيم قرآن نباشد، صحيح نيست. ‌

بعضي ديگر هم مثل سهيل محمودي شاعر معاصر پا فراتر از اينها گذاشته‌اند و معتقدند بزرگ‌ترين خيانت به قرآن كريم، منظوم كردن آن است.

اما مشهورترين و قديمي‌ترين ترجمه منظوم قرآن متعلق به اميد مجد عضو هيات علمي دانشكده ادبيات دانشگاه تهران است. اين ترجمه شامل 18 هزار بيت و در قالب مثنوي است. مجد در اين باره به خبرگزاري قرآني ايران گفته است: ‌

مجد با بيان اينكه به ارائه راهكار براي جلوگيري از تحريف آيات قرآن از طريق ترجمه‌هاي منظوم پرداخت و گفت: به چاپ برسانند.>

از ياد نبايد برد، مهم‌ترين نكته‌اي كه در ترجمه قرآن مجيد بايد به آن توجه شود رعايت امانت الهي است. نكته ديگري هم كه در مورد ترجمه وجود دارد اين است كه بسياري از علما به‌طور كلي با اصل ترجمه مخالفند. به عقيده آنها برگرداندن قرآن به فارسي بسياري از مفاهيم موجود در متن عربي را از بين مي‌برد و امكان تحريف هم به وجود خواهد آمد. به همين خاطر است كه هميشه روي اين مساله تاكيد شده كه آموختن عربي و فهم قرآن به زبان اصلي آن بسيار بهتر و درعين حال شيرين‌تر است. ترديدي وجود ندارد كه افرادي كه اندك آشنايي به زبان عربي دارند و اين كتاب آسماني را به زبان اصلي‌اش مي‌خوانند لذت بيشتري هم از آن مي‌برند، اما نمي‌توان خط بطلا‌ن بر ترجمه كشيد و از اساس آن را قبول نداشت. آشنايي همه مسلمانان با زبان عربي در حد فهم قرآن امري غيرممكن به نظر مي‌رسد، به همين دليل ترجمه قرآن كريم اجتناب‌ناپذير است تا همه بتوانند آن را بخوانند، با مفاهيم آن آشنا شوند و البته لذت هم ببرند. اينجا اما نقش مترجم جدي مي‌شود. او بايد در انتخاب واژه‌ها دقت و ابتكار فراوان به خرج دهد تا بهترين و نزديك‌ترين آنها به كار روند و همچنين خواننده با متني ساده و روان مواجه شود.

در مورد به نظم درآوردن ترجمه‌هاي قرآن، قضاوت در مورد سخنان مخالفان و موافقان دشوار به نظر مي‌رسد، چه اينكه در صحبت‌هاي هر دو گروه، استدلا‌ل‌هاي درستي ديده مي‌شود كه قابل تامل‌ هستند. نگراني در مورد از بين رفتن مفاهيم قرآن نگراني بجايي است؛ ادله گروه مقابل هم در مورد قابل فهم نبودن برخي از ترجمه‌هاي تحت‌اللفظي قرآن و نيز اين نكته كه منظوم كردن قرآن باعث جذب خواننده مي‌شود هم منطقي به نظر مي‌رسد. ‌

فولا‌دوند درباره ترجمه منظوم اميد مجد مي‌گويد: او مي‌نويسد: بهاءالدين خرمشاهي درباره اميد مجد كه قرآن كريم را در سن 25 سالگي به نظم درآورده اينگونه مي‌نويسد:

بنابراين در انتها بايد گفت كه به نظم درآوردن قرآن مجيد في‌نفسه نمي‌تواند امر منفي تلقي شود. چيزي كه مهم است تلا‌ش براي انتقال بي‌كم و كاست پيام الهي و كوشش بسيار در اين‌باره است تا هركس به اندازه ظرف خويش از اين چشمه الهي آب بردارد و سيراب شود.

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

------------
پنجشنبه 28 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 487]