با بهره‌برداري اولين سلول دفن بهداشتي زباله‌هاي شهري تهران صورت مي‌گيرد راه‌حلي براي كاهش آلودگي‌هاي محيط زيست

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: با بهره‌برداري اولين سلول دفن بهداشتي زباله‌هاي شهري تهران صورت مي‌گيرد راه‌حلي براي كاهش آلودگي‌هاي محيط زيست
جام جم آنلاين: كلانشهر تهران امروزه يكي از مهم‌ترين مناطقي است كه با حجم انبوهي از توليد زباله يعني حدود 7500 تن به صورت روزانه مواجه است كه مديريت صحيح آنها نيازمند به‌كارگيري آخرين روش‌هاي علمي است اما تاكنون حجم زيادي از اين زباله‌ها به صورت غيربهداشتي و سنتي دفن شده كه مشكلات زيست محيطي فراواني را براي منابع آبي و خاك منطقه به دنبال داشته است ، به نحوي كه احداث يك سلول دفن بهداشتي سال‌هاست كه ضروري است و نياز آن احساس مي‌شود.

از اين رو با همت سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران اولين مركز دفع بهداشتي زباله‌هاي شهري در منطقه آزادكوه راه‌اندازي مي‌شود كه به گفته كارشناسان مي‌تواند مخاطرات زيست محيطي حاصل از دفع زباله‌ها را به حداقل كاهش دهد.

رشد سريع جوامع صنعتي و گسترش فرهنگ مصرف‌گرايي موجب بروز معضل بزرگي با عنوان مواد زايد جامد شهري شده است.

اصطلاح مواد زايد جامد (زباله) يك اصطلاح عام است و شامل پسماندهاي غذايي، انواع خاكسترها، نخاله‌هاي ساختماني، مواد زايد خياباني، مواد زايد تصفيه‌خانه‌ها، مواد زايد كشاورزي، مواد زايد صنعتي و مواد زايد خطرناك مي‌شود.

از طرف ديگر، بالا رفتن سطح فرهنگ و بهداشت جوامع و ايجاد استاندارد‌هاي جديد در زمينه مديريت و مهندسي محيط زيست ايجاب مي‌كند كه سياست‌هاي كارآمدتري در مقايسه با گذشته براي دفع اين گونه پسماندها اتخاذ شود.

منابع مختلف شهري، زباله‌هاي متفاوتي توليد كرده كه حجم، ميزان خطر، درصد اجزاي تشكيل‌دهنده و ديگر مشخصات زباله با توجه به مبلغ و مكان توليد آن متفاوت خواهد بود. بنابراين براي تصميم‌گيري در ارتباط با روش‌ها و دفعات جمع‌آوري، بازيافت و دفع مواد زايد، شناخت منابع توليد زباله ضروري است.

شيوه‌هاي دفع زباله

شيوه‌هاي دفع زباله متنوع است، ولي امروزه بيشتر 3 روش سوزاندن، دفن بهداشتي و توليد كمپوست به عنوان روش‌هاي اصلي دفع مورد استفاده قرار مي‌گيرد. گرچه تاكنون روش‌هاي گوناگوني براي دفع اين مواد ارائه شده و مورد استفاده قرار گرفته است، اما هر كدام از اين روش‌ها معايبي دارند. به عنوان مثال، مي‌توان از روش‌هاي سنتي دفن زباله و استفاده از زباله‌سوزها براي دفع بهداشتي زباله‌هاي شهري نام برد كه اين روش ضمن خطر آلودگي آب و خاك نياز به زميني نسبتا وسيع دارد و در كل توجيه اقتصادي آن در بسياري مناطق دشوار است. زباله‌سوزها نيز در بسياري مواقع برخي آلودگي‌هاي جنبي نظير آلودگي هوا را در بر دارند و بعلاوه، نهايتا بايد خاكستر حاصل از سوزاندن زباله‌ها را دفن كرد.

توليد زباله در تهران

در كلانشهر تهران كه 700 كيلومتر مربع وسعت دارد و بالغ بر 11 ميليون نفر را در مناطق 22 گانه خويش جاي داده، روزانه 7500 تن زباله توليد مي‌شود كه مديريت صحيح آنها نيازمند به‌كارگيري آخرين روش‌هاي علمي است.

مدير طرح سلول دفن بهداشتي پسماندهاي شهر تهران درخصوص زباله‌هاي توليدي اين كلانشهر گفت: مقايسه اين آمار با آمار زباله‌هاي خانگي توليدي در كل كشور نشان‌دهنده آن است كه تهراني‌ها بتنهايي بخش بزرگي از زباله‌هاي شهري كشور را توليد مي‌كنند.

از طرفي، تنوع اين زباله‌ها به حدي است كه شايد در كمترين نقطه‌اي از جهان بتوان نظير آن را يافت. به عنوان مثال، انواع پسماندهاي غذايي، پارچه، كاغذ، لاستيك خودرو، مواد دارويي، انواع فلزات، شاخ و برگ گياهان، شيشه، مواد پلاستيكي، لاشه حيوانات، لوازم خانگي مستعمل، قطعات الكتريكي و الكترونيكي، بسته‌بندي‌هاي آغشته به مواد شوينده و شيميايي و غيره تماما در زباله‌هاي شهري اين كلانشهر وجود دارند و همين امر باعث شده است سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران بخش زيادي از فعاليت‌هاي خود را صرف مسائل زيربنايي از قبيل فرهنگ‌سازي و تفكيك از مبداء كند.

طهموريان با تاكيد بر اين ‌كه اين حجم از توليد زباله نيازمند مديريت صحيح و كنترل بهداشتي است، ادامه داد: بديهي است در صورت بي‌توجهي به كنترل يا دفع صحيح هر يك از مواد زايد توليدي، خسارات جبران‌ناپذيري به نسل‌هاي حاضر و آينده وارد خواهد شد. با اين حال مساله بزرگي كه كماكان پيش روي مديريت اين سازمان قرار دارد، مساله دفع نهايي اين پسماند‌هاست.

دفع سنتي زباله

سيستم قبلي دفع مواد زايد جامد كه در شهر تهران همانند بسياري از مناطق كشور مورد استفاده قرار مي‌گرفته و اكنون سيستم دفن سنتي زباله‌هاي شهري خوانده مي‌شود، به اين ترتيب بوده كه زباله‌هاي شهري جمع‌آوري شده از مناطق مختلف شهر تهران پس از انتقال به مركز دفن زباله واقع در منطقه آرادكوه در جنوب تهران تقريبا بدون هر گونه عمليات جداسازي خاصي روي هم دپو و نهايتا تنها با هدف كنترل محدود برخي آلودگي‌ها از قبيل كنترل بو و كنترل تجمع حشرات، با خاك پوشانده مي‌شدند.

مدير طرح سلول دفن بهداشتي پسماندهاي شهر تهران با اشاره به مشكلات دفن سنتي زباله‌ها گفت: بديهي است سيستم دفن سنتي زباله‌ها با مشكلات متعددي مواجه بوده‌اند كه ازجمله آنها مي‌توان به اشغال شدن بيش از حد سطح زمين، نداشتن توجيه فني و اقتصادي، مشكلات زيست محيطي، ايجاد بوي زننده، خطر انتشار انواع آلودگي‌ها آلوده شدن خاك و خصوصا آلودگي منابع آبي با توجه به بالا بودن سطح آب‌هاي زيرزميني در اين منطقه، خطرات ناشي از انباشتگي بيش از حد بيوگازهاي حاصل از دفن، انتشار كنترل نشده شيرابه‌هاي سمي و بهره‌برداري نكردن از شيوه‌هاي مختلف بازيافت و پردازش اشاره كرد.

طهموريان با اشاره به ديگر مشكلات زيست محيطي اين روش دفع زباله ‌تاكيد كرد: ‌از سوي ديگر، يكي از معضلات بزرگ زيست محيطي كه دنيا با آن مواجه است، تغييرات آب و هوايي و جوي است و در اين ميان، كشور‌هاي در حال توسعه از اين جهت با بيشترين آسيب‌ها و تهديد‌ها روبه‌رو هستند. همان طور كه مي‌دانيم، زمين روز به روز در حال گرم‌تر شدن است كه يكي از دلايل آن، تغييرات جوي است.

كارشناسان معتقدند جوامع و دولت‌ها براي مهار اين مساله و پيش از اين‌ كه شرايط به نقطه بدون بازگشت برسد، نيازمند وضع قوانين مستقيم و انعطاف‌پذيري هستند. يكي از عمده‌ترين منابع انتشار گازهاي گلخانه‌اي و بويژه گاز متان، مراكز دفن غيربهداشتي پسماندهاي جامد است.

براساس بررسي‌هاي صورت گرفته در آمريكا، حدود 37 درصد گازهاي گلخانه‌اي منتشر شده در اين كشور ناشي از مراكز دفن غيربهداشتي موجود است.

اين كارشناس سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران افزود: در مراكز دفن سنتي و غيربهداشتي پسماندها، در نتيجه تجزيه بي‌هوازي مواد زايد، گاز متان و گازهاي خطرناك و گازهاي گلخانه‌اي ديگري توليد مي‌شوند كه در صورت رعايت نكردن استانداردها و تمهيدات اساسي موجبات ايجاد تغييراتي در شرايط آب و هوايي و نيز امكان انفجار و تخريب محل دفن به وجود خواهند آورد.

طهموريان يادآوري كرد كه امروزه در بسياري از كشورهاي صنعتي جهان از زباله به عنوان طلاي كثيف ياد مي‌شود و حتي برخي از اين كشور‌ها نظير سوئد، بخش زيادي از سيستم‌هاي توليد انرژي خود را بر پايه فناوري‌هاي مرتبط با سيستم‌هاي بازيافت و پردازش زباله قرار داده‌اند.

دفن بهداشتي زباله

دفن بهداشتي زباله يكي ديگر از شيوه‌هاي رايج و كنترل شده دفع است. مدير طرح سلول دفن بهداشتي پسماندهاي شهر تهران با تشريح روش دفن بهداشتي زباله گفت: ‌در اين روش زباله به صورت لايه‌اي در سطح زمين يا داخل گودال‌هاي طبيعي و مصنوعي پخش و متراكم شده و روي آن با خاك يا ديگر مواد پوشانده مي‌شود.

اين اعمال به شرطي بهداشتي تلقي مي‌شود كه طي آن خطري متوجه محيط زيست نباشد. طهموريان تاكيد كرد: ‌امروزه به منظور كاهش خطرات ناشي از نشت شيرابه، كف محل‌هاي دفن را با استفاده از لايه‌هايي از تركيبات مختلف عايق مي‌كنند. همچنين به منظور جمع‌آوري گازهاي ناشي از فرآيند تخمير، سيستم‌هاي جمع‌آوري گاز نيز در اين نوع مراكز پيش‌بيني شده است.

اين كارشناس تاكيد كرد:‌ اگرچه بيش از 60 سال از عمر روش دفن بهداشتي زباله مي‌گذرد و در اين فاصله ديگر روش‌هاي دفع، تحول و تكامل چشمگيري داشته‌اند؛ اما هنوز دفن بهداشتي متداول‌ترين روش دفع زباله در جهان به شمار مي‌رود. در بيشتر كشور‌هاي پيشرفته صنعتي نيز اين روش، روش غالب دفع محسوب مي‌شود. حتي شهر‌هايي كه شيوه غالب دفع زباله آنها دفع بهداشتي نيست، بي‌نياز از روش دفن نيستند.

كارشناسان معتقدند ‌در هر حال روش دفن مكمل ديگر روش‌ها محسوب مي‌شود؛ زيرا بازيافت توليد كمپوست يا سوزاندن همه زباله‌هاي شهري امكان‌پذير و اقتصادي نيست. علاوه براين در شرايطي نظير خراب شدن دستگاه‌هاي زباله‌سوز استفاده از روش دفن بهداشتي اجتناب ناپذير است.

اين كارشناس ‌با اشاره به مزاياي اين روش‌گفت: ‌اين روش بويژه در جايي كه زمين مناسبي در دسترس باشد، اقتصادي‌ترين روش دفع محسوب مي‌شود. همچنين در يك ترانشه دفن بهداشتي مي‌توان همه نوع زباله را با در نظر گرفتن شرايط خاص و با انعطاف‌پذيري بالايي دفن كرد. بعلاوه اين روش به كمترين امكانات، تجهيزات و پرسنل نياز دارد و در مقايسه با ديگر روش‌هاي رايج اشتغال كمتري ايجاد مي‌كند. در كشور ما با توجه به وجود زمين كافي و مناسب در پيرامون شهر ما وبا در نظر گرفتن مسائل فني و اقتصادي، روش دفن بهداشتي غالبا اولويت اول است.

اولين مركز دفع بهداشتي كشور

همزمان با گسترش دامنه توليد زباله‌هاي شهري و نياز به كاهش اثرات زيست محيطي آنها، سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران طي تصميمي به طراحي و ساخت اولين سلول دفن بهداشتي كشور بر اساس آخرين ضوابط و آيين‌نامه‌هاي فني و زيست محيطي جهان در منطقه آراد كوه اقدام كرده است.

مدير طرح سلول دفن بهداشتي پسماندهاي شهر تهران، با تشريح مشخصات اجراي اين طرح گفت: اين سلول با حجمي بيش از 350 هزار متر مكعب، توانايي پذيرش بالغ بر600 هزار تن زباله را دارد. به كارگيري لايه‌هاي عايق ژئوسنتتيك در كف و ديواره اين سلول دفن بهداشتي باعث مي‌‌شود كمترين نفوذي از شيرابه در خاك محل روي نداده و متعاقبا آلودگي منابع آبي زيرزميني به حداقل برسد.

با اين حال، تعبيه يك سيستم تصفيه شيرابه زباله در جوار سلول دفن موجب مي‌شود كه از آلودگي خاك و آب به واسطه شيرابه‌ها جلوگيري به عمل آيد. همچنين سيستم استحصال گاز متان در نظر گرفته شده در اين طرح را مي‌توان روشي براي جلوگيري از آلودگي هوا و نيز توليد انرژي دانست.

طهموريان با اشاره به مزاياي منحصر به فرد اين طرح، افزود: نكته حائز اهميت در ارتباط با اين طرح اين است كه باوجود نبود هيچ تجربه مشابهي در كشور از لحاظ استاندارد‌هاي به كار رفته شده و نيز حجم طرح، تمامي مراحل طراحي و ساخت آن به دست توانمند متخصصان داخلي و كارشناسان سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران صورت پذيرفته است و اميد مي‌رود با آغاز بهره‌برداري از اين مركز دفن، مراكز دفن ديگري نيز با الگوبرداري از آن در سطح كشور ساخته شوند و اين امر تا دستيابي به يك جايگاه زيست‌محيطي بين‌المللي ادامه يابد.

حميده‌سادات هاشمي
چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 129]