گزارش تحليلي فارس از الگوي نامناسب مصرف در كشور سهم آيندگان در سفره امروز

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش تحليلي فارس از الگوي نامناسب مصرف در كشور سهم آيندگان در سفره امروز
خبرگزاري فارس: مقام اول در مصرف نوشابه و نان در دنيا، سرانه 10 برابري در مصرف انرژي نسبت به اروپائيها، رتبه سوم مصرف گاز در جهان ، نوزدهمين كشور مصرف كننده برق در دنيا و قرار گرفتن در رتبه بيستم كشورهاي پر مصرف دارو ، همه و همه از جمله آثار الگوي نامناسب مصرف در كشور ما است كه جز به هدر دادن منابع و سرمايه هاي كشور نتيجه ديگري به دنبال ندارد.

به گزارش فارس؛بايد پذيرفت كه اصلاح فرهنگ مصرف به معناي افزايش يا كاهش مصرف نيست بلكه به معني درست مصرف كردن است.
نگاهي گذرا به ميزان مصرف برخي اقلام بهتر بيانگر عمق مسئله است.

* ايراني ها نان و نوشابه‌خورترين مردم جهان

سرانه مصرف نوشابه‌هاي گازداردر ايران 42 ليتر است.با مقايسه اين آمار با آمار ديگر كشورهاي جهان به اين نتيجه مي‌رسيم كه ما در سرانه مصرف نوشابه‌هاى گازدار مقام اول را در جهان پيدا كرده‌ايم درحالي كه ميانگين مصرف نوشابه‌هاي گازدار در دنيا براي هر فرد 10 ليترمي باشد .
مجيد پارسانيا مدير عامل شركت بازرگاني دولتي ايران در خصوص ميزان مصرف نان اظهارداشت: مردم ما پرمصرف‌ترين مردم جهان در مصرف گندم و نان هستند و با سرانه 200 كيلو بالاترين مصرف سرانه نان را در جهان دارا هستيم.

و اما در مقوله انرژي ، كشور ما جزو پرمصرف ترين كشورهاي دنياست اما به لحاظ اينكه ايران از ذخاير غني نفت و گاز برخوردار است تاكنون اثرات منفي مصرف خارج از حد متعارف جهاني خود را نشان نداده است. اما براي تحليل بهتر اين مقوله مي توان توجه ويژه اي به آمارهاي موجود در اين زمينه داشت.

* مصرف سرانه انرژي ايران 10 برابر اروپاست

مديرعامل سازمان بهينه سازي مصرف سوخت معتقد است: ميزان مصرف انرژي در ايران 10 برابر اروپاست.
وي با اشاره به اينكه شدت مصرف انرژي در ايران بالاترين رقم را برخوردار است، تصريح مي كند: شدت مصرف انرژي در ايران 15 برابر ژاپن، 10 برابر اتحاديه اروپا و هشت برابر آمريكاست.
كاظمي علت شدت مصرف انرژي در ايران را اعلام يارانه هاي بدون دليل و منطقي مي داند و راهكار برون رفت از اين اوضاع را اصلاح راندمان مصرف انرژي در سه بخش ساختمان و مسكن، حمل ونقل و صنعت اعلام مي كند.
بر اساس مطالعات مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام، مصرف انرژي در ايران 17 برابر كشور ژاپن، 4 برابر كانادا و2 برابر چين است و مصرف سرانه انرژي به ميزان 61/1 تن معادل نفت خام است و رشد سالانه مصرف انرژي دربخش خانگي و تجاري 76/10درصد، بخش صنعت 96/11درصد، بخش حمل و نقل 65/8درصد، بخش كشاورزي 75/3درصد، نيروگاهها 67/8درصد و در پالايشگاهها 50/0درصد است.
همچنين مصرف فرآورده‌هاي عمده نفتي (گاز مايع،‌ بنزين،‌ نفت سفيد، نفت گاز و نفت كوره) طي سالهاي 1384-1376 بطور متوسط داراي رشدي معادل 5/2درصد‌ در سال بوده است و طي دهه گذشته مصرف بنزين در كشور سالانه 4/8 درصد‌ افزايش يافته است.

* رتبه سوم در مصرف گـــاز جهان

ايران با مصرف 108 ميليارد مترمكعب گاز در سال رتبه سوم را در دنيا دارد.
سهم گاز طبيعي در تامين انرژي مصرفي كشور در بخش خانگي و تجاري و عمومي 5/59درصد، بخش صنعت 1/52درصد، بخش حمل و نقل 8/0درصد، بخش نيروگاه ها 2/72 درصد و بخش پالايشگاهها 6/91درصد است . اين در حاليست كه سهم گاز در سبد مصرف انرژي هاي فسيلي 60 درصد است كه تا پايان برنامه چهارم اين رقم به 63 و در سال 1403 به 71 درصد افزايش مي‌يابد.

* ايران نوزدهمين كشور پرمصرف بـــــــرق دنيا

طبق آمار ارائه شده توسط آژانس اطلاعات انرژي امريكا ايران در سال 2007 ميلادي نوزدهمين مصرف كننده برق در جهان بود و در سال گذشته ميلادي حدود 145ميليارد كيلو وات برق مصرف كرد. ايران در زمره بيست و پنج كشور پر مصرف برق در جهان است و اين مصرف بالا در كنار جمعيت 70 ميليون نفري سبب شده تا سرانه مصرف برق در كشور بسيار بالا باشد.

* مصرف انرژي در بخش حمل و نقل

مصرف انرژي در بخش حمل و نقل كشور در سال84، 255 ميليون بشكه معادل نفت خام بوده است.مصرف بنزين در بخش حمل و نقل 141 ميليون بشكه معادل نفت خام و نفت گاز 103 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 85 گزارش شده است.برآوردها نشان مي‌دهد در صورت ادامه وضعيت كنوني،‌ مصرف انرژي تا سال 2020 در بخش حمل و نقل در ايران به 575 ميليون بشكه معادل نفت خام و انتشار گاز Co2 به 240 ميليون تن در سال مي رسد.

* سرانه مصرف آب تهراني ها 300 ليتر در شبانه روز

بر اساس گزارش توسعه انساني سازمان ملل در سال 2006 در كشورهاي در حال توسعه يك نفر از هر پنج نفر -يعني 1/1 ميليارد نفر - به آب سالم دسترسي ندارد و ايران فقط 36/0 درصد منابع آبي جهان را دراختياردارد .
بنابر اين گزارش رقم متوسط سالانه برداشت آب براي نيازهاي مصرفي 4/1 ميليارد متر مكعب بوده است كه 7/93 درصد آن براي مصارف كشاورزي استفاده مي‌شود.
بر اساس آخرين آمارهاي بانك جهاني كاهش سالانه منابع داخلي آب شيرين در ايران 3/6 برابر نرم جهاني است و سرانه مصرف شهروندان تهراني 300 ليتر در شبانه روز برآورد شده است .

* ايران جزو 20 كشور نخست مصرف دارو در دنيا

ايران به لحاظ مصرف دارو، جزء 20 كشور نخست دنياست و در آسيا بعد از چين مقام دوم را دارد.
ايراني‌ها 10 تا 15 درصد مجموع داروهاي كشور را به صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشك مصرف مي‌كنند.هر ايراني سالانه 339 عدد دارو مصرف مي‌كند كه بيش از استاندارد جهاني است .ميانگين داروهاي تجويزشده در نسخه هر بيمار ايراني حدود 6/3 قلم است و مصرف سرانه داروهاي تزريقي در ايران در سال گذشته 4/11 بوده كه حدود چهاربرابر ميانگين مصرف سرانه كشورهاي در حال توسعه است.

* رشد 78 درصدي مصرف كود و سموم

كودها و سموم شيميايي دفع آفات نباتي از مهمترين منابع آلودگي آب ناشي از فعاليتهاي كشاورزي هستند.
طي دهه گذشته مقدار كود توزيع شده 53درصد رشد داشته است و عرضه سموم شيميايي در 10 سال گذشته رشد 78درصد را نشان مي دهد.

* در توليد زباله هم اوليم

فرهنگ نادرست مصرف باعث افزايش توليد زباله مي شود بطوريكه روزانه بيش از 5/3 ميليون تن زباله در جهان توليد مي‌شود كه سهم كشور ما از اين ميزان 50 هزار تن است و سالانه 18 ميليون تن زباله در كشور توليد مي‌شود.
بنابر مطالعات صورت گرفته در مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام سرانه توليد زباله هر ايراني روزانه 700 گرم است و زباله‌هاي توليدي روزانه 400 ميليون و سالانه 146 ميليارد تومان به اقتصاد كشور خسارت مي‌زند.
بنابر اين گزارش در حال حاضر تنها 7 درصد از سيستم جمع‌آوري زباله در كشور مكانيزه است70 درصد زباله‌هاي توليدي تلمبار شده، 24 درصد به صورت غيربهداشتي دفن و تنها 4 درصد دفن بهداشتي مي‌شوند.

به گزارش فارس ؛ از آنجا كه حركت هاي فرهنگي جزو حركت هاي لاك پشتي و كند محسوب مي شوند رسيدن به يك هدف كلان فرهنگي نياز به هماهنگي سياست هاي چند دوره 4 ساله دولتي دارد و بايد به اصلاح فرهنگ مصرف به عنوان يك طرح ملي و دراز مدت نگاه كرد.
بي شك تغيير الگوي مصرف عمومي مي تواند باعث صرفه جويي در بسياري از هزينه هاي دولت شود، سهميه بندي بنزين مي تواند يكي از تجربه هاي موفق در اين زمينه باشد كه دولت نهم موفق به اجراي اين طرح عظيم ملي شد.
در همين خصوص خبرگزاري فارس با كارشناسان اقتصادي در خصوص راهكار هاي اصلاح فرهنگ مصرف به گفتگو نشسته كه در ادامه مي خوانيد.

* اصلاح مكانيزم قيمت

محمدحسين مهدوي عادلي با بيان اينكه مهمترين عاملي كه در هر اقتصادي نقش تعيين كننده براي توليد و مصرف آن دارد، مكانيزم قيمت است ، افزود: در ايران با توجه به دولتي بودن اقتصاد از اين مكانيزم عملا استفاده نمي شود.
مهدوي عادلي به تجربيات ساير كشورها در بحث بهره گيري از مكانيزم قيمت اشاره كرد و افزود: در ديگر كشورها براي حمايت از افراد آسيب پذير در روند افزايش قيمت ها، به تقويت تامين اجتماعي در آنها پرداخته شده است تا حدي كه بعضا به افرادي كه از توان پرداخت كافي براي تقبل هزينه هاي آب و برق خود برخوردار نيستند (از محلي كه به همين منظور در نظر گرفته شده) كمك نقدي مي شود.
وي با اشاره به اينكه در ساير كشورها براي صرفه جويي در مصرف، قيمت را افزايش مي دهند گفت: در ايران عكس اين اتفاق صورت گرفته؛ با ارزان كردن برخي كالا ها موجبات استفاده بيشتر و بي رويه آنها فراهم شده است.

* فرهنگ سازي و اطلاع رساني صحيح

عبدالرضا اميرتاش در گفت وگو با فارس اظهارداشت: بايد دولت از كليه ابزارهاي تبليغي و رسانه اي خود بهره گيرد تا عموم مردم را به خصوص از پايين ترين سطوح آموزشي در كشور متوجه اين امر كند كه امكانات موجود محدود است و هميشگي نيست.

* اصلاح الگوي مصرف به معناي صرفه جويي نيست

اين كارشناس اقتصادي يادآور شد: دعوت مردم با بهره گيري از الگوي صحيح مصرف بايد توام با پاك كردن اين ذهنيت باشد كه الگوي مصرف برابر با صرفه جويي صرف نيست.
وي افزود: اين الگو بايد ضمن كاهش ميزان مصرف، استفاده بهينه از منابع را نيز در پي داشته باشد.
اميرتاش خاطر نشان كرد: اگر مردم همانقدر كه به پول ارزش مي دهند به آب و برق بها مي دادند و آنها را مانند از دست دادن پول تصور مي كردند،‌قطعا الگوي مصرف تغيير مي يافت.
وي بهترين ابزار براي اصلاح اين الگو را آگاهي سازي مردم و نيز فرهنگ سازي از طريق رسانه ها به خصوص صدا و سيما برشمرد.

* اجراي طرح هدفمند كردن يارانه ها

مرتضي الله داد در خصوص راهكار هاي اصلاح فرهنگ مصرف گفت: تلاش براي پايين نگه داشتن قيمتها توسط دولت سبب شده تا در چنين شرايطي ميزان مصرف كالا در كشور افزايش يابد و مردم عملا به زياد مصرف كردن عادت نمايند كه اين امر با هدفمند كردن يارانه ها مي تواند مرتفع شود چرا كه بيشترين حجم يارانه به اقشار ثروتمند جامعه تعلق مي گيريد.
وي افزود: در اين ميان كسي كه بايد مابه التفاوت قيمت فعلي و واقعي را در روند مصرف زياد مردم بپردازند دولت و تامين آن از محل بودجه است.

* ايجاد انضباط در بازارهاي پولي و سرمايه گذاري

سيد كميل طيبي در گفت وگو با فارس با بيان اينكه ايجاد انضباط در بازارهاي پول و سرمايه گذاري، الگوي مصرف را در اين راستا بهينه مي كند اظهار داشت : در حال حاضر با عنايت به افزايش قيمت نفت هم به لحاظ ريالي وهم دلاري، تقاضاي موثر در جامعه وجود دارد ، از سويي با وجود محدوديت در ظرفيتهاي توليد تعادل مورد انتظار بهم خورده و لذا در چنين شرايطي بهره گيري از استراتژي مشاركت مي تواند موثر باشد.

* ايجاد الگوي توليد، سرمايه گذاري و پس انداز

اين استاد دانشگاه گفت: براي دستيابي به يك الگوي مصرف مناسب در وهله اول بايد بتوان الگوي توليد، سرمايه گذاري و پس انداز مناسب ايجاد كرد .
اين كارشناس اقتصادي ادامه داد: ايجاد توازن بين مصرف فعلي و آتي از ديگر الزامات در اين مسير است.
وي افزود: بايد تلاش كرد تا شكافهاي پديد آمده در الگوي مصرف رفع شده و از اسراف و تبذير و عدم عدالت جلوگيري شود.

* ايجاد موازنه در آمدي

علي ياسري در اين خصوص به فارس گفت: از جمله عوامل موثر در تعيين الگوي مصرف هر كشور ، سطح درآمد مردم آن است.
وي افزود: خانوارهاي پردرآمد عمدتا گرايش به پس انداز و سرمايه گذاري دارند و كمتر مصرف مي كنند ولي در كشورهاي با درآمد پايين (مبتني بر معيارهاي جهاني)، مصرف در اينگونه كشورها بيشتر و سرمايه گذاري و پس انداز در آنها كمتر مي شود.
وي مسايل فرهنگي را در گرايش مردم به مصرف كمتر و صرفه جويي موثر دانست و افزود: برخي كشورهاي آسياي جنوبي شرقي مانند ژاپن ، كره جنوبي، مالزي و چين به لحاظ ويژگيهاي فرهنگي، مردم آن بسيار صرفه بوده و با عنايت به بالا بودن نرخ پس انداز در آن كشورها ، اقتصاد آنها نيز بر همين اساس شكل گرفته است.

* كاهش نرخ تورم

ياسري از ديگر عوامل تاثير گذار بر الگوي مصرف به تورم اشاره كرد وافزود: نرخ تورم در ايران به نسبت ساير كشورهاي جهان بالا است كه اين مساله سبب مي شود تا مردم به سمت خريد برخي كالاها كه در قبال تورم حالت پوشش دهنده دارند (مانند طلا، دلار و ...) ترغيب شوند كه اين مساله در خصوص درآمدهاي بالاتر به سمت خريد زمين و مسكن ارزان گرايش مي يابد.
ياسري ياد آور شد: در چنين شرايطي با توجه به بالا بودن نرخ تورم، امكان رونق امور دلالي و واسطه گري فراهم مي شود كه بدون هرگونه تلاشي افراد از سود ناشي از مابه التفاوت قيمت خريد و فروش بهره مي برند.

در گفتگو با كارشناسان به 6 راه حل اجرايي اصلاح مكانيزم قيمت، فرهنگ سازي و اطلاع رساني صحيح، هدفمند كردن يارانه ها، ايجاد انضباط در بازارهاي پولي و سرمايه گذاري، ايجاد موازنه در آمدي و كاهش نرخ تورم اشاره شد، بدون شك راهكار هاي ديگري نيز در خصوص تغيير الگوي مصرف عمومي وجود دارد كه نياز به كارشناسي و توجه ويژه مسئولان دارد.
تصور اينكه مردم كشور ما بزرگترين مصرف كننده نان در جهان هستند و يا اينكه مصرف گاز ايران به اندازه كل مصرف اتحاديه اروپاست بيش از پيش ذهن را به آن سو مي‌كشد كه يكي از عوامل اسراف و روش نادرست مصرف وضع يارانه بر روي برخي كالاهاي استراتژيك و يا حامل هاي انرژي است كه با اجراي صحيح طرح تحول اقتصادي و هدفمند كردن يارانه ها مي توان گام موثري در مسير بلند رسيدن به فرهنگ صحيح مصرف برداشت.
بايد اذعان داشت با افزايش بهره‌وري نيروي كار و سرمايه و نيز برقراري ارتباطي منطقي بين تكنولوژي و نيروي كار مي توان از اتلاف منابع در بين مردم و دولت جلوگيري كرد كه اين مهم ميسر نمي شود مگر با اجراي سياستهاي هماهنگ و همكاري دو جانبه بين مردم و دولت.

گزارش از :رضا كيميايي

انتهاي پيام/
سه شنبه 19 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 304]