واریس؛ شایعترین بیماری عروقی

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: مقدمه

واریس، شایعترین بیماری عروقی انسان است که حدود ۲۰-۱۰% جمعیت را مبتلا می‌کند. وریدهای واریسی به صورت عروق طویل، متسع و پر پیچ و خم و غالباً در سطوح داخلی اندام تحتانی دیده می‌شوند.

اتساع غیر عادی وریدها می‌تواند در مکان‌های متفاوتی از بدن شامل طناب اسپرماتیک (واریکوسل)، مری (واریس مری) و آنورکتوم (هموروئید) رخ دهد. توصیف اولیه‌ی واریس و نیز کشف ارتباط آن با بارداری، ضربه و ایستادن طولانی مدت به قرن‌ها قبل بر می‌گردد.

مطالعات جدید، همه تأیید کننده‌ی نقش جنس مؤنث، بارداری، سابقه‌ی خانوادگی، سرپا ایستادن طولانی و سابقه‌ی فلبیت به عنوان ریسک فاکتورهای مرتبط با آن هستند. بیشترین میزان شیوع واریس در زنان بین سن ۴۹-۴۰ سالگی برآورد شده است.

آناتومی وریدی اندام تحتانی

وریدهای اندام تحتانی، شامل سه گروه هستند:

۱- سیستم وریدی سطحی (ورید صافن بزرگ و کوچک)

۲- سیستم وریدی عمقی

۳- سیستم وریدی رابط و سوراخ کننده (پرفوران) که ارتباط بین این دو سیستم را برقرار می‌سازد

وریدهای صافن بزرگ و کوچک که وریدهای سطحی حاوی دریچه‌های متعدد هستند، ضمن دریافت خون وریدی نواحی سطحی پا و ساق، از مجاورت قوزک‌ها به سمت بالا صعود کرده و در نهایت به وریدهای خلف زانو و ران می‌پیوندند. وریدهای سوراخ کننده در اندام تحتانی، از خلال فشیای عضلانی عبور نموده و به عنوان رابط بین سیستم وریدی سطحی و عمقی عمل می‌کنند. وریدهای رابط نیز خود وریدهای سیستم سطحی یا عمقی را به یکدیگر ارتباط می‌دهند. به طور کلی در هر اندام تحتانی حدود ۲۰۰ ورید سوراخ کننده وجود دارد.

وریدها در مقایسه با شریان ها، نازکتر بوده و عضلات صاف و بافت الاستیک کمتری دارند. حجم خون موجود در اندام تحتانی با تغییر وضعیت شخص از حالت دراز کشیده به ایستاده، به حدود نیم لیتر می‌رسد. افزایش حجم خون، منجر به بالا رفتن گنجایش وریدی شده که توسط انقباض عضلات صاف موجود در دیواره‌ی ورید، تنظیم می‌گردد. وضعیت ایستاده، تشکیل ستون عمودی از خون را به دنبال دارد که فشار هیدروستاتیکی معادل با فاصله‌ی انگشت شست پا تا دهلیز راست قلب، (۱۲۰-۱۰۰ میلیمتر جیوه) اعمال می‌کند. برای جلوگیری از تجمع خون در پاها و امکان‌پذیر گشتن حرکت آن به سمت قلب، باید بر این فشار هیدروستاتیک غلبه شود.

عوامل متعددی از جمله دریچه‌های وریدی که جریان خون را به صورت یکطرفه از وریدهای سطحی به عمقی و سپس از عمق پا به سمت قلب هدایت میکنند، در این امر دخیل می‌باشند. شریانها فاقد چنین دریچه‌هایی هستند. وریدهای واریسی به دو گروه اولیه و ثانویه، تقسیم‌بندی می‌شوند. وریدهای واریسی اولیه، ناشی از نقائص ژنتیکی یا تکاملی در دیواره‌ی ورید هستند که با کاهش خاصیت ارتجاعی آن، موجب نارسایی دریچه‌ای می‌گردند. بیشتر موارد عدم کفایت وریدهای واریسی، اولیه هستند.
نوع ثانویه، از تخریب یا عدم عملکرد دریچه‌ها به دنبال تروما، ترومبوز در وریدهای عمقی، وجود فیستول بین شریان و ورید و یا انسداد قسمت فوقانی ورید (توسط تومور لگنی یا بارداری) و… ناشی می‌شود. زمانی که دریچه‌های وریدهای عمقی و پرفوران آسیب می‌بینند، استاز مزمن وریدی می‌تواند به تغییرات مزمن پوستی و التهاب وریدهای واریسی سطحی منجر شود که ایجاد عفونت را به دنبال دارد.

در مورد علت تشکیل وریدهای واریسی و پیشرفت آنها، چند فاکتور مهم مطرح شده‌اند: ارث به عنوان مهمترین علت زمینه‌ای واریسی شدن وریدها، شناخته شده است. هورمون‌های زنانه در جنس مؤنث با تاثیر بر عروق سطحی اندام تحتانی از عوامل مهم ایجاد واریس هستند. بنابراین واریس در بین خانم‌ها نسبت به آقایان شیوع بیشتری دارد. هورمون پروژسترون، انقباض عضلات صاف جدار عروق را مهار کرده و بدین ترتیب باعث اتساع و گشاد شدن آنها می‌گردد. افزایش این هورمون‌ها در دوران بارداری، واریس را به یکی از شکایات شایع این دوره، به ویژه در سه ماهه‌ی اول (۸۰-۷۰%) تبدیل می‌سازد. ضمن اینکه حاملگی، با اثر فشاری بر قسمت‌های فوقانی وریدهای اندام تحتانی، برگشت خون به سمت بالا را دچار اختلال می‌نماید. نیروی جاذبه از دیگر فاکتورهای مهم است. هنگامیکه به مرور زمان و به دنبال ایستادن‌های مکرر و طولانی مدت، خون در عروق اندام تحتانی تجمع می‌یابد، به دلیل فشار ناشی از وزن این ستون خون، اتساع وریدی و به مرور زمان نارسایی دریچه‌های مسئول یکطرفه نمودن جریان خون رخ داده که خود سیکل معیوبی را به سمت اتساع و استاز بیشتر وریدی موجب می‌شود و بدین ترتیب واریس تشدید می‌گردد.

علایم

علایم بالینی بیماران دچار واریس می‌تواند کاملاً متغیر باشد. بیشتر وریدهای واریسی بدون علامت بوده و تنها از جنبه‌ی زیبایی به توجه پزشکی نیاز می‌یابند. در صورت علامتدار شدن، احساس درد، پری و سنگینی منتشر و غیر اختصاصی در ساق پاها به خصوص متعاقب ایستادن به مدت طولانی، وجود دارد. گاهی تورم در مچ پا دیده می‌شود. این نشانه‌ها، با گذشت زمان پیشرفت کرده و بدتر می‌شوند. معمولاً بالا گرفتن پاها موجب بهبود نشانه‌ها و تسکین نسبی بیمار می‌گردد.
غالباً مکان درگیری، نواحی زانو به پائین به خصوص در مسیر شاخه‌های سیستم صافن بزرگ است. در ظاهر، وریدهای واریسی به صورت وریدهای طویل و برجسته در سطح اندام‌های تحتانی مشاهده می‌شوند. گاهی شبکه‌های وریدی کوچک و مسطحی به رنگ آبی – سبز، با واریس همراهی کرده که خود علامت دیگری از نقص عملکرد وریدی است. یکسری نشانه‌ها خاص نارسایی مزمن وریدی می‌باشند که عبارتند از ادم، هیپرپیگمانتاسیون یا تیرگی و تغییر رنگ پوست، التهاب پوست به همراه پوسته‌ریزی و زخم‌های وریدی. ممکن است تغییرات پوستی حتی در حضور واریس‌های بزرگ و وسیع، وجود نداشته باشد. تورم همراه واریس، بیشتر مؤید نارسایی جانبی در سیستم وریدی رابط یا عمقی و سایر زمینه‌های طبی مانند مشکلات قلبی و کلیوی است، ولی یک تورم خفیف، ممکن است از خود واریس به تنهایی ناشی شده باشد. گرفتگی شبانه‌ی پاها می‌تواند در همراهی با سایر علایم رخ دهد که معمولاً با استفاده از کینین سولفات که تحریک‌پذیری عضلانی را کاهش می‌دهد، بهبود می‌یابد. به طور کلی اکثر بیماران توسط روش‌های حفاظتی، کنترل می‌شوند. ولی اگر درمان نشانه‌ها و عوارض ناشی از استاز وریدی مانند التهاب پوست، خونریزی، ترومبوز و یا زخم‌های سطحی مقدور نشد، بیمار کاندید اقدامات جدی تر می‌شود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 223]