رشد گردشگري محليتوسعه ي گردشگري شهري

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: رشد گردشگري محليتوسعه ي گردشگري شهري

مهندس محمدحسناكبرزاده ابراهيمي
مدير شهرسازي و معمارياستان خراسان رضوي
محور سند چشمانداز 20 ساله كشور: ايران بايد تا 20 سال ديگر به قدرت برتر منطقه تبديلشود آرزويي كه رسيدن به آن نيازمند تدوين واجراي برنامه هاي مفيد اقتصادياست.
كارشناساناقتصادي معتقدند ، براي دستيابي به رشد اقتصادي و از بين رفتن اتكا بهاقتصاد تك محصولي نفت بايد شاخصه هاي ديگري يافت تا از اين راه بتوان بهاهداف برنامه هاي بلند مدت نظام دست يافت. يكي از اين شاخصه ها ، جاذبه هايگردشگري است.
كارشناساناقتصادي ، گردشگري ايران را يكي از ده قطب گردشگري مهم در دنيا به شمارآورده اند كه با برخورداري از سابقه ديرين تمدن و فرهنگ ، طبيعت و شرايطاقليمي گوناگون و عوامل ديگر از اين دست ، توانايي قرار گيري در جايگاهمناسب نقاط پر جاذبه ي گردشگري در جهان را دارا است . اما با اين توصيفكشور ايران علي رغم در اختيار داشتن جاذبه هاي قابل توجه، از جايگاه مناسبيدر بازارهاي گردشگري برخوردار نيست.
با كنكاش درآثار گذشته كه برخي از آنها همانند سفر نامه ها و شعرهاي شاعران نامدار بهموضوع گردشگري توجه كرده اند در مي يابيم كه شهرهاي ايران در تمامي سده هاشاهد گردشگراني بوده اند كه يا در عرصه ي تاخت و تاز و يا براي تجارت وبازرگاني به وسيله ي جاده ها وراه هاي تجاري ايران با مردمان و شهرهاي اينسرزمين آشنا شده اند . در زمان هخامنشيان جاده ي مشهوري به نام راه شاهي بهطول 2500 كيلومتر ساخته شد كه مسافران حق تردد از اين راه داشتند . در اينمسير كاروان مي ساخت .سراها ،چاپار خانه ها و ايستگاههاي شاخته شده بود كهمسافران از آن ها بهره مي گرفتند. جاده ي ابريشم نيز كه از چين آغاز و باعبور از فلات ايران به درياي مديترانه منتهي مي شد ، جهانگردان و بازرگانانآن زمان را بهره مند مي ساخت.
امروز باوجود آهنگ رشد و توسعه بسياربالاي شهرها كه از فرآيندهاي درحال تكوين وگريزناپذير درايران محسوب مي شود بهبود جذب گردشگر ميسر نشده است درحالي كهتا اواخر دوران قاجار سير تكويني جهانگردي و گردآوري منابع بسيار در باره يفرهنگ ايران مشاهده شده است . تعريف گردشگري شهري افول گردشگري در ايرانزمينه هاي پيدايش گردشگري در شهرها و نقش مديريت شهري و پيامدهاي مثبت ومنفي آن مباحثي است كه محورهاي گفتگوي زير را شكل داده اند . گردشگري شهرييا تفريح شهري بخشي از گذراندن اوقات فراغت شهروندان است كه حد فاصل گذرانفراغت در خانه و خارج از شهر و آبادي است گردشگري شهري آن قسمت از گذرانفراغت است كه درمحدوده سكونت شهروندان در فضاهاي باز درون شهري محقق ميگردد و به عنوان بخشي از نيازها و فعاليت هاي فراغتي مستمر عموم شهروندانبه صورت روزانه يا هفتگي محسوب مي شود. از اين نظر گردشگري شهري از گذرانفراغت درخانه و فضاهاي سربسته باگردشگري درمقياس ملي و بين المللي متمايزاست .
امروزه گسترشفضاهاي باز جمعي و ايجاد مراكز فراغتي به ويژه فضاهاي گردشگري به يكي ازاهداف بر نامه ريزي فراغت تبديل شده است كه علاوه بر تامين اهداف اقتصادي وزيست محيطي، نقش موثري در تعادل بخشي به گذران فراغت و تامين سلامت جسمي ورواني جوامع دارد . گردشگري درميان فعاليتهاي فراغتي از بيشترين تنوع وتحرك، از يك سو، و وسيع ترين پهنه مكاني و فضايي از سوي ديگر برخوردار است. شايد بتوان گفت كه گردشگري به خصوص گردشگري شهري به گونه اي تمام فعاليتهاي فراغتي ديگر را باخود همراه دارد و بدين سبب برنامه ريزي و مديريتگردشگري از امور حساس و پيچيده و چند وجهي است كه توجه ويژه مديران شهري رامي طلبد .
اما چهشاخصهايي سبب مي شود شهر واجد خصوصيات لازم براي پذيرش گردشگر شود؛ همانگونه كه بيان شد گردشگري شهري بخشي از گذران فراغت شهروندان است كه موجبارضاي نيازهاي فراغتي مستمر آنان در فضاهاي باز درون شهر و محيط پيرامونشهر مي شود . گردشگري شهري بخش جدايي ناپذير از خدمات شهر ي مورد نيازشهروندان دائم و غير دائم شهري را تشكيل مي دهد و براين اساس، درحيطه يوظايف برنامه ريزي و مديريت شهري واقع مي شود . از سوي ديگر گردشگري شهريباارزش هاي محيط طبيعي و ميراث فرهنگي وتاريخي هر شهر داراي ارتباطتنگاتنگي است كه ازاين منظرتوجه به استقلال به اين امر درطرح هاي توسعه وعمران شهري ضروري مي نمايد بايد توجه كرد كه گردشگري شهري و كيفيت و كميتآن يكي از شاخصهاي مهم توسعه و عمران شهري به شمار مي آيد اما دركل برايتحقق گردشگري شهر در شهرها مي بايست گردشگاه و مجموعه هاي گردشگاهي درونشهري و برون شهري و حومه ايي به تناسب به وجود آيند وتسهيلات و تجهيزاتگردشگري نيز در يك شهربه تناسب طيف گردشگران فراهم شوند .
نحوه ي شكلگيري شهر، تاريخچه ي آن روند جمعيتي ساختار ها و زيرساختها مربوط به آنآداب و رسوم حاكم برآن ودريك فرهنگ غالب از اجزايي هستند كه مي توانندسليقه هاي گوناگون انساني را به خود جذب كنند .رشد سريع كالبدي شهرها تسلطحركت سواره بروز پديده حاشينه نشيني و حومه نشيني جدايي از محيط طبيعي وافزايش فاصله ميان محل كار و سكونت و جدايي از كار و فراغت از عواملي ميباشند كه شهر را ملزم به دانستن خصوصيات گردشگري مي كند . كاهش هويت فضاييواجتماعي در شهرها و آلودگي شديد محيط زيست و مانند آن تامين نيازهاياجتماعي و فرهنگي و رواني شهروندان را به سختي ميسر مي سازد . اين امر خودگسترش روحيه ي خرسندي احساس تنهايي تنش رواني شهر گريزي شهرستيزي و آسيبهاي اجتماعي را باعث مي شود . در اين ميان موضوع چگونگي گذران اوقات فراغتتامين امكانات و تسهيلات گردش وتفريج وساماندهي فضاي آن، محوري اصلي دربرنامه ريزي شهري طراحي محيط و مديريت شهر تبديل شده است .
واجد ويژگيهاي گردشگري بودن يك شهر حامل منافع شخصي اجتماعي اقتصادي و محيطي استبه اين شكل كه رهايي از فشار وتنش افزايش سلامت و بهداشت رواني رشدخلاقيت و خودشكوفايي رشد مهارت ها و آموزش ها و نيز تكامل شخصيت افراد رابه عنوان منافع شخصي حاصل از گردشگري شهري مي توان بر شمرد از سوي ديگرتقويت وابستگي هاي خانوادگي و توسعه روابط جمعي پرورش روحيه ي اجتماعيافزايش كارواشتغال توسعه و عمران نواحي روستايي و دور افتاده توسعه خدماتو تاسيسات زيرساختي گسترش رفاه عمومي جلوگيري از تخريب منابع طبيعي وميراث فرهنگي جلوگيري از تصرف و اشغال درنواحي شهري ترويج و اموزش فرهنگزيست محيطي و تقويت همكاري نهادهاي مديريت شهري و زيست محيطي نيزاز منافعاجتماعي اقتصادي و محيطي گردشگري شهري به شمار مي آيند .
توجه به گردشگري شهري و پيامدهاي حاصل از آن
گسترش گردشگريبنا به اهميت پيچيده و چند بعدي خود با اثرات گوناگون مثبت و منفي و نتايجمتعارض همراه است بنابراين به مطالعه و ارزيابي همه جانبه نياز دارد . مهمترين ابعاد و اثرات توسعه گردشگري را مي توان درسه ميدان زيست محيطي اثراتاقتصادي و اثرات اجتماعي و فرهنگي آن جست .
درحال حاضروظايف برنامه ريزي و مديريت توسعه ي گردشگري دركشور درسطح هاي گوناگون محليملي و فرا ملي بر عهده نهادهاي مختلفي است كه هر يك داراي ساختار بخشياند و از اين نظر اقدامات آن فاقد هماهنگي و همكاري لازم است. با توجه بهنبود يك رويكرد جامع و مديريت يكپارچه در سياست هاي كلان توسعه گردشگري دركشور مي توان گفت كه هنوز جايگاه گردشگري شهري در نظام برنامه ريزي توسعهو عمران به درستي تعريف و و تبيين نشده است.
به طور كلي ميتوان مشكلات بنيادي در توسعه گردشگري را فقدان رويكردي جامع و هماهنگ درتوسعه گردشگري محلي و بين المللي ناهماهنگي ميان نهادهاي شهري زيست محيطيايرانگردي و ميراث فرهنگي نقش كم رنگ دولت و شهرداري ها در توسعه گرشگريشهري نقش ضعيف برنامه ريزي شهري و منطقه اي در تامين زيرساخت ها و تسهيلاتگردشگري نارسايي وناهماهنگي در قانون ها و تشكيلات اجرايي توسعه گردشگريحضور كم رنگ بخش خصوصي وضعف مشاركت در زمينه ي گردشگري و نيز كافي نبودنآموزش تبليغ و اطلاع رساني برشمرد .
مديريت شهري و شبكه هماهنگ گردشگري شهري
برنامه ريزي ومديريت توسعه ي گردشگري با توجه به اهداف و اصول توسعه پايدار گردشگري ،دانشي ميان رشته اي به شمار مي آيد كه به همكاري رشته هاي گوناگون علمي وهمكاري بخش ها و نهادهاي گوناگون مسئول در توسعه و عمران شهري نيازمند است . جوهر برنامه ريزي و مديريت گردشگري شهري شناسايي منابع و عوامل موثر درتوسعه ي گردشگري واستفاده بهينه و پايدار از آن هاست كه در راستاي تاميننيازهاي فراغتي عامه شهروندان و بازيد كنندگان در مقياس محلي ملي و فرامليبه كار مي رود .
بنابراينمحورهاي اصل برنامه ريزي ومديريت گردشگري به تعيين سلسله مراتب برنامه ريزيو گردشگري تعيين مقياس برنامه ريزي شناسايي عوامل اصلي موثر در توسعهگردشگري و تدوين سياست ها و روش هاي نگهداري ظرفيت منابع گردشگري مربوط ميشود كه در اين مينان مديريت شهري نقش بسيار مهم و موثري را در ايجادهماهنگي و تعامل در اين نهاد موثربرعهده خواهد داشت .
مي توانجازبه هاي گردشگري ايران را به گروه هاي طبيعي تاريخي زيارتي اجتماعي وفرهنگي تقسيم كرد . اين گروهها از جمله : منابع و جاذبه هاي طبيعي ، شاملمنابع آبي مانند: رودخانه ها درياچه ها چشمه ها آبشارهاي طبيعي منابعجنگل جلگه ها كوهستان و كوير و اقليم هاي سردسير گرمسير و معتدل هستند . منابع تاريخي و يادماني سكونت گاههاي باستاني بناهاي تاريخي و يادمان هايهنري را از اين دست مي توان بر شمرد. در باره ي منابع اعتقادي و زيارتي ميتوان زيارتگاهها و مكان هاي مقدس مسلمان و ساير اديان ونيز آرامگاهپيشوايان ديني ، علمي و هنري را به گردشگرمعرفي كرد ونيز به دليل گوناگونياقوام وفرهنگ هاي محلي فرهنگ عشايري هنرها و آئين هاي محلي و بومي و نيزصنايع متنوع دستي و محلي مي توان جاذبه هاي فراواني را براي گردشگران درنظرگرفت . اگر به تجربه هاي ديگر كشورها دقت شود در شهرهايي كه ويژگي هاي يادشده را ندارند، مديران شهري به ايجاد و توسعه پارك هاي چند منظوره ايجادمجموعه هاي فرهنگي – ورزشي وفرهنگ سراها ايجاد انواع موزه هاي طبيعيتاريخي و هنري و تبديل بناهاي با ارزش قديمي به مراكز فرهنگي و هنريايجاد وساماندهي مسيرهاي پياده و دوچرخه سواري ،راسته هاي تفريحي بهسازيو نوسازي بافت هاي تاريخي ساماندهي و طراحي دره ها سواحل درياها ورودخانه و نيز به ايجاد بناهاي يادماني اقدام مي كنند .
پيامدهاي توجه به مقوله ي گردشگري شهري
با توجه به سه پيامد اجتماعي و فرهنگياقتصادي و زيست محيطي در امر گردشگري مي توان از راه گردشگري شهري هويتقومي و بومي را معرفي و هنرهاي سنتي و بومي و نيز ادبيات عمومي را تقويتكرد . ايجاد اشتغال و معرفي مشاغل جديد از دستاوردهاي مهم پرداختن به امرگردشگري است افزايش اشتغال سبب كاهش نا برابري هاي اجتماعي مي شود و تعادلاقتصادي را فراهم مي سازد . در حوزه ي زيست محيطي نيز با افزايش گردشگري ميتوان بهسازي شرايط زيست محيطي تقويت نهادهاي مربوط به اين حوزه جلب مشاركتهاي عمومي را كه موجب حفظ اراضي كشاورزي و اراضي تحت حفاظت است را فراهمكرد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 680]