محراب در معماری اسلامی ایران

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: محراب در معماری اسلامی ایران
محراب مسجد؛
تصویرگر یگانگی خداوند

استفاده از تزئینات خاص و شیوه های مختلف معماری اسلامی در زیباسازی محراب مساجد نشانگر اهتمام به مباحث معنوی و عرفانی است، چرا که محراب به عنوان عنصر داخلی مسجد با بهره‌گیری از رنگهای خاص وحدت و یکانگی خداوند را به تصویر می کشد.

مسجد موجب پیدایش قالبهای بسیاری در معماری اسلامی شده است که در طول دهه‌ های اخیر، برای تمام دنیا می ‌تواند به عنوان عامل تمدن و فرهنگ غنی مسلمانان به شمار رود. ویژگی خاصی که در مساجد وجود دارد، از جمله کاربرد گنبد، مناره، محراب، قبه و بخشهای دیگر نشان از تنوع معماری اسلامی دارد، چرا که هر کدام با ویژگی خاص خود و برگرفته از سنتهای اسلامی ساخته شدند که تنها به مسجد تعلق داشته و افزایش آن نشان از رشد روز افزون مسمانان در جهان دارد.

محراب از ریشه حرب به معنای محل مبارزه با شیطان است. محراب جایی در مسجد است که امام و یا پیش نماز در هنگام اقامه نماز در آن می ایستند، محراب در گوشه قبله مسجد قرار دارد که باید به سمت قبله باشد.

محراب از نوآوری های نخستین معماری اسلامی است که منشاء آن هنوز مورد گفتگوست. اولین محراب در سال 24 هجری در زمان عثمان و دومین محراب در زمان عمر بن عاص در سال 53 هجری در مسجد النبی ساخته شدند. محراب مقعر در سال 90 هجری وارد معماری اسلامی شد و آن زمانی بود که خلیفه عمر بن عبدالعزیز معماران قبطی را به منظور بازسازی مسجد النبی به مدینه فرا خواند.

به طور کلی، محراب به عنوان نشانه ای برای تعیین جهت قبله شناخته شده و در بناهای مختلف مانند مساجد، مدارس و آرامگاه ها نیز دیده می شود. در واقع محراب یک فرورفتگی در نما است که به صورتهای مختلف از قبیل کادرسازی و متمایز کردن آن به وسیله رنگ و مصالح، از بخشهای دیگر ساختمان و بنا جدا می شود.

رسول اکرم از سال دوم هجری در مسجد قبا و مدینه، محراب خصوصی نداشت. طرح اصلی محراب که از قرن سوم هجری رایج شد، به واسطه تزئینات خاص تحول یافت. محراب در طول دوره های مختلف به شیوه های گوناگون تزیین شد، محرابهای گچبری شده با نقوش برجسته، استفاده از سفالهای لعابدار، استفاده از کاشی، آجرکاری و یا زمینه ای ساده از سنگ مرمر از شیوه های مختلف تزیین محراب به شمار می روند.

هر کدام از کشورهای اسلامی با توجه به سنت و شیوه خاص معماری محراب را تزئین می کردند که نشانگر توجه به مباحث خاص معنوی و یا قدمت معماری برجسته آنها بود. چرا که محراب به عنوان عنصر داخلی مسجد نشانگر توحید و یگانگی خداوند است که با نقش و نگارهای زیبا و با دقت آن را می آراستند.

هنر معماری ایرانی در دوران اسلامی، تداوم هنر و معماری دورهایران ساسانی است که بدست هنرمندان و معماران ایرانی با تغییراتی اندک در شکل و محتوی به حیات خویش ادامه داده است.

بسیاری از عناصر معماری دوره ساسانی چون گنبد، حیاط مرکزی با ایوان در دوره اسلامی نیز تداوم یافت. از جمله : منار مسجد «سامرا» از برج آتش شهر گور فیروزآباد اقتباس شده است.

در شهرسازی دوره خلفا نیز پلان و عناصر شهرهای دوره ساسانی الهام‌بخش بوده است. در شهر پلان مدور بغداد که زمان خلافت «منصور دوانیقی» دومین خلیفه، بنیاد گذاشته شد، تاثیرات اصول شهرسازی ساسانی به روشنی دیده می‌شود. گرچه از شهر افسانه‌ای بغداد آثار چندانی باقی نمانده است. شهر «رقه» که در ساحل راست فرات و 200 کیلومتری شرق «حلب» قرار گرفته، در قرن دوم هجری و زمان خلافت «هارون‌الرشید» (170 تا 193 هجری) به صورت دژی بنا گردید. در خرابه‌های شهر قدیم «رقه»، قوسهای دروازه و جناغی طاق‌نماها یادآور پنجره‌های کور طاق کسری است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1711]