جهان - بحران قفقاز؛ ذكاوت آمريكايي و ناپختگي روسي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: جهان - بحران قفقاز؛ ذكاوت آمريكايي و ناپختگي روسي
جهان - بحران قفقاز؛ ذكاوت آمريكايي و ناپختگي روسي

محمد ميرآزادي:خرس بيدار شده است. اين جمله، مطلع بيشتر تحليل‌هايي بود كه پس از حمله گسترده و همه‌جانبه ارتش روسيه به گرجستان و اشغال بخش‌هاي زيادي از خاك آن كشور در رسانه‌هاي مختلف در داخل و خارج كشور به چشم مي‌خورد. چكيده نهايي اين تحليل‌ها حاوي اين نكته بود كه پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و خروج جهان از وضعيت « دوقطبي »، جمهوري فدراتيو روسيه به دنبال فرصتي براي بازتوليد قدرت از دست رفته و بازيابي نقش كليدي خود به عنوان يكي از ابرقدرت‌هاي موثر در ساز و كار‌هاي بين‌المللي و مخصوصا در حوزه نفوذ سنتي خود بوده و اكنون مناقشه با گرجستان به عنوان يكي از مهم‌ترين متحدان ايالات متحده در قفقاز، مظهر نمود قدرت‌يابي مجدد روسيه است و در نهايت خروج دنيا از وضعيت « تك قطبي » است.

شواهد و نشانه‌هايي كه اكنون با فرو نشستن گرد و غبارهاي ناشي از اين جنگ عيان شده است در مسيري قرار دارد كه ما را به بطلان نظريه فوق‌الذكر رهنمون مي‌سازد. در سايه اين نشانه‌ها مشخص مي‌شود كه چه در كوتاه‌مدت و چه در بلندمدت، برنده اصلي مناقشه روسيه و گرجستان، ايالات متحده بوده است. از اين رو، به‌رغم اينكه مقامات ايالات متحده و برخي ديگر از تحليلگران عرصه بين‌الملل معتقدند كه يورش ارتش روسيه به گرجستان، موجب غافلگيري آمريكا و كشورهاي اروپايي شده است نويسنده معتقد است كه: اول: حمله ارتش گرجستان به ايالت جدايي‌طلب اوستياي جنوبي با آگاهي آمريكا و تشويق اين كشور صورت گرفته است. دوم: آمريكا نه تنها از عكس‌العمل شديد روسيه در قبال حمله ارتش گرجستان به اوستياي جنوبي مطلع و مطمئن بوده است بلكه اين موضوع را از سران گرجستان مخفي نموده است.
در اين ميان آنچه مايه شگفتي است حركت سياستمداران روسي در مسيري است كه دقيقا در راستاي برآوردن خواسته‌ها، انتظارات و منافع ملي ايالات متحده و ساير كشورهاي اروپايي است. انتظار مي‌رفت روس‌ها با تحليل جامع شرايط خود و بين‌الملل، در قبال بحران گرجستان و اوستيا با زيركي و خويشتنداري و با استفاده از ابزارهاي قوي ديپلماتيك، ضمن اجبار گرجستان به خروج از اوستيا از درگيري مستقيم با گرجستان و حاميان غربي آن، جلوگيري نموده و ايالات متحده را در دستيابي به برنامه‌هاي خود ناكام مي‌گذاشتند. در نتيجه مناقشات قفقاز و سياست اشتباه و پر از خطاي روسيه در قبال اين درگيري‌ها، بسياري از مواردي كه در سياست خارجي ايلات متحده به گره‌هاي ناگشودني تبديل شده بود به راحتي و با كمترين هزينه از سوي اين كشور در حال برآورده شدن است. اصلي‌ترين سياست‌هاي آمريكا كه از رهگذر بحران قفقاز در مسير مطلوب قرار گرفته است به شرح زير بيان مي‌شود.
الف) گسترش ناتو به سوي شرق: پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و پايان جنگ سرد، چنين به نظر مي‌رسيد كه فلسفه وجودي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي ( ناتو ) كه براي دفاع از كشورهاي اروپاي غربي در برابر نفوذ شوروي سابق و موج كمونيسم به وجود آمده بود، خود به خود از بين رفته و دير يا زود اين پيمان نيز همچون پيمان ورشو به بايگاني تاريخ سپرده مي‌شود؛ اما سياست آمريكا در حفظ ناتو و تعريف ماموريت‌هاي جديد براي آن موجب شد تا به زودي خواب خوش روس‌ها دچار پريشاني شده و خطر ورود سربازان و تانك‌هاي ناتو را در بيخ گوش خود احساس نمايند. به همين دليل روسيه كوشيد تا ضمن تهديد مقامات دولتي و سياستمداران جمهوري‌هاي سابق خود و ساير همپيمانان خود در اروپاي شرقي، با تحريك افكار عمومي و شهروندان اين كشورها كه از قضا بخش زيادي از آنها را شهروندان روسي تبار تشكيل مي‌دهند از گسترش ناتو در مناطق سنتي نفوذ خود جلوگيري نمايد. اما بحران قفقاز به يكباره همه آنچه را كه ايالات متحده مي‌خواست در اختيار اين كشور قرار داد و موجب شد تا گرجستان و ساير جمهوري‌هاي شوروي سابق از قبيل اوكراين كه با روسيه دچار مناقشات مرزي هستند لزوم پيوستن خود به ناتو و برخورداري از حمايت آن را در مواقع اينچنيني، بيش از پيش احساس نمايند.
ب) استقرار سيستم دفاع ضد موشكي آمريكا در شرق اروپا: آمريكا مي‌كوشيد تا در پايگاه ساحلي لهستان در درياي بالتيك، سيستم دفاع ضد موشكي خود را مستقر نمايد. هر چند اين كشور معتقد بود كه استقرار اين سامانه موشكي تنها به خاطر مبارزه با امواج تروريسم و كشورهايي از قبيل ايران است اما با توجه به اينكه سپر دفاع موشكي از يك سو براي مقابله با موشك‌هايي با برد بيش از سه هزار كيلومتر طراحي شده است ترديدي باقي نمي‌ماند كه سامانه دفاع موشكي كه قرار است در لهستان و چك مستقر شوند بيش از هر چيز براي مقابله با موشك‌هاي بالستيك‌ قاره‌پيماي روسي كاربرد دارند. اگر تا پيش از اين، افكار عمومي لهستان و جمهوري چك، در نتيجه تبليغات روسيه، سياستمداران خود را براي ارائه دلايل توجيهي كافي در خصوص لزوم استقرار سامانه دفاع موشكي تحت فشار قرار داده بودند، تهاجم روسيه به گرجستان نشان داد كه روسيه در حفظ حاكميت سياسي و تماميت ارضي همسايگان خود، قابل اعتماد نيست و همسايگان كوچك اين كشور ناچارند به منظور در امان ماندن از تعرضات آتي روسيه به دامان ابرقدرت فعلي جهان يعني ايالات متحده پناه ببرند. به همين دليل بود كه لهستان در هفته‌اي كه گذشت به‌رغم تهديد‌هاي شديد روسيه در خصوص حمله اتمي به سامانه دفاع موشكي آمريكا، با استقرار آن موافقت نمود.
ج) نشان دادن روسيه به عنوان تهديدي عليه همسايگان، تشويق جمهوري‌هاي سابق شوروي به همگرايي با خود و در نتيجه فروش تسليحات نظامي بيشتر به اين كشور‌ها: اظهارات يوشچنكو رئيس‌جمهور اوكراين در خصوص اينكه بي‌ترديد كشورش در نتيجه مناقشه با روسيه در خصوص شبه جزيره كريمه كه به اوكراين تعلق داشته و هم اكنون به عنوان پايگاه ناوگان روسي در درياي سياه تا سال 2017 ميلادي در اجاره آن كشور است و اوكراين تمايلي به تمديد آن ندارد هدف آتي روسيه خواهد بود شاهدي بر نگراني ساير همسايگان روسيه از همزيستي با خرسي بي‌تدبير است. اين موضوع هنگامي كه در كنار تهديد معاون ستاد ارتش روسيه در حمله اتمي احتمالي به لهستان و چك قرار مي‌گيرد بيش از پيش نگراني همسايگان روسيه و لزوم تقويت قدرت دفاعي خود را موجب مي‌شود. انتظار مي‌رود درگيري گرجستان و روسيه ؛ ورود گسترده تسليحات آمريكايي به منطقه و در نتيجه استخدام مستشاران نظامي آن كشور در ارتش‌هاي كشورهاي منطقه را به دنبال داشته باشد. در كنار موارد فوق الذكر مي‌توان مواردي از جمله، برنامه‌ريزي آمريكا براي خروج نيروهاي به اصطلاح حافظ صلح روسي از اوستيا و آبخازيا و ورود نيروهاي حافظ صلح بين‌المللي، انحراف افكار عمومي از مسئله عراق، تنبيه روسيه در خصوص همكاري‌هاي هسته‌اي با ايران و مخالفت‌هاي اين كشور در صدور قطعنامه‌هاي جديد و شديد بر عليه ايران و... را مي‌توان از ديگر اهداف ايالات متحده در وارد نمودن روسيه به بحران قفقاز ذكر نمود. آينده نشان خواهد داد كه خروج خرس از خواب ؛ چيزي جز حركت در مسير مطلوب ايالات متحده و ضربه زدن به منافع ملي خود نبوده است. امري كه ورود تمام قد ناتو به قفقاز و حياط خلوت سنتي روسيه كمترين نتيجه آن خواهد بود. درخواست ويكتور يوشچنكو رئيس‌جمهور اوكراين مبني بر پيوستن كشورش به ناتو و تاكيد آنجلا مركل صدراعظم آلمان بر لزوم عضويت سريع گرجستان در ناتو از جمله دلايل صحت اين ادعاست. اين درحالي است كه سابقا خانم مركل با عضويت گرجستان در ناتو مخالفت نموده بود.
در اينجاست كه مخالفان جهان تك قطبي به رهبري آمريكا، اگر واقع بين باشند با خود خواهند گفت كه «‌اي كاش خرس از خواب بيدار نشده بود.»
دوشنبه 11 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]