علم اخلاق و عمل اخلاقي در محاق غبار فراموشي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: علم اخلاق و عمل اخلاقي در محاق غبار فراموشي
از خسارت هاي بزرگ و ضايعات اسف انگيز در روزگار ما اين است كه « علم اخلاق » و « عمل اخلاقي » در محاق غبار نسيان و فراموشي قرار گرفته اند و هر چه مي گذرد اين گرد و غبارها بيشتر و ضخيم تر مي گردند و به اين ترتيب غربتي اندوهناك تعاليم و معارف و دستورالعمل هاي اخلاقي را فرامي گيرد.
به راستي شگفت انگيز است كه نظام اخلاقي اسلام با تمام قوانين و ضوابط و روش ها و راهكارها براي سالم سازي انسان و توسعه اخلاقي و معنوي جامعه در غفلت و فراموشي فرو مي رود و حال آن كه علم اخلاق اسلامي در تمام موضوعات مرتبط با شئون حيات انسان حضور مي يابد و به تمام زواياي وجود آدمي نفوذ مي كند و ضعف ها و كمبودها و آفت ها و آسيب ها را شناسايي مي نمايد و راه و روش اصلاح ارائه مي دهد.
آموزه هاي نظام اخلاقي اسلام هم زنده هستند و هم پويا و راهگشا و اين مشخصه ها با جامعيت قوانين اين دين مبين الهي پيوند دارند. زيرا همان گونه كه تعاليم اسلام در همه زمينه ها از « وحي » سرچشمه گرفته و از جانب خالق هستي صادر شده اند و به همين دليل « حقيقت مطلق » هستند و علاوه بر اين كه از خطا مصون مي باشند منطبق با فطرت و سرشت انسان ها و تامين كننده همه نيازهاي آنان هستند معارف و آموزه هاي اخلاقي نيز از اجزاي مهم جامعيت اسلام به شمار مي روند و عين حقيقت و زمينه ساز و راهگشاي رشد و كمال آدميان مي باشند.
تعاليم و آموزه هاي نظام اخلاقي اسلام علاوه بر اين كه از مشخصه جامعيت و حقيقت مطلق بودن برخوردارند داراي ابعاد و جلوه هاي مختلف مي باشند و در تمام موضوعات مرتبط با زندگي انسان و در همه حوزه ها و عرصه هاي حيات رهنمود و راهكار دارند. اين ابعاد و موضوعات را مي توان به اين صورت تقسيم بندي كرد و از هم جدا و تفكيك نمود :
اخلاق فردي ـ اخلاق اجتماعي ـ اخلاق خانواده ـ اخلاق اقتصادي ـ اخلاق سياسي ـ اخلاق مديريت ـ اخلاق جنسي ـ اخلاق مطبوعاتي ـ اخلاق پزشكي ـ اخلاق علمي ـ اخلاق همسرداري .
در تمام موارد و موضوعات ياد شده در متن تعاليم و آموزه هاي نظام اخلاقي اسلام هم از جنبه علمي و از هم جنبه عملي ضابطه ها و شيوه ها و راهكارهاي لازم و مناسب را مي يابيم .
با وجود اين وسعت و جامعيت در نظام اخلاقي اسلام آيا جاي تاسف و تحسر نيست كه در جامعه ما « علم اخلاق » در محاق غبار نسيان و فراموشي قرار گيرد به اين صورت كه مطالعات علمي به منظور كسب شناخت و بينش هاي اخلاقي آنگونه كه شايسته است انجام نمي پذيرد و به همين دليل چه بسيارند افرادي كه هيچ آگاهي اوليه اي نسبت به موضوعات گوناگون اخلاقي ـ چه رذايل اخلاقي و موانع بازدارنده راه رشد و كمال و چه فضايل اخلاقي و عوامل تسريع كننده در هدايت و پرورش و اصلاح درون ـ ندارند و به همين دليل به ذهنيت هاي خويش تكيه مي كنند و تصورات و تفكرات مغشوش و باطل را پشتوانه رفتارهاي فردي و اجتماعي و سياسي خود قرار مي دهند و آنچه مي انديشند را عين حقيقت مي پندارند. حال آن كه هيچ اثري از حق در تفكرات بيمار و ناسالم آنان يافت نمي شود!
و نيز جاي تاسف شديد است كه « عمل اخلاقي » كه حاصل طبيعي علم اخلاق مي باشد و تمام آموزه ها و دريافت ها را در رفتار و كنش و عملكردها به تجلي و ظهور درمي آورد بي اهميت شمرده مي شود و از همين رو بسيار سهل و آسان آبرو و حيثيت افراد هتك مي گردد و حربه هاي دروغ و تهمت و فريب و نيرنگ و هرگونه فتنه انگيزي مباح و جايز شمرده مي شود و با تاخت و تاز به حريم زندگي مردم امنيت اخلاقي و رواني آنان به خطر مي افتد.
يكي از روش هاي خارج كردن علم اخلاق و عمل اخلاقي از محاق غبار نسيان و فراموشي اين است كه هم در چاپ و نشر كتاب هم در انتشار مقالات در سطح مطبوعات كشور هم با برنامه هاي مناسب در متن سريال هاي تلويزيوني و هم در صنعت سينما با اختصاص صحنه هاي مشخص و با شيوه هاي ويژه فيلم و سينما و هم در هنرهاي تجسمي و البته با تاكيد مجدد به روشمندي هاي خاص و اختصاصي همه هنرهاي مزبور به اين مهم توجه و عمل كافي مبذول گردد.
در سطح مطبوعات و رسانه ها يكي از روش ها نماياندن جايگاه و اهميت خاص اخلاق به مخاطبان و خوانندگان مي باشد. به طور مثال بايد مردم به ويژه نسل جوان دريابند كه اخلاق از چنان ارزش و منزلتي برخوردار است كه يكي از اهداف بعثت پيامبر اكرم (ص ) محسوب مي شود همچنان كه آن پيامبر الهي درباره اين انگيزه و هدف به صراحت مي فرمايد :
« انما بعثت لاتمم مكارم الاخلاق » (1 )
« من براي به كمال رساندن و گسترش مكارم و ارزش هاي اخلاقي از جانب خداوند مبعوث شده ام . »
بديهي است بشريت فقط با رشد و كمال اخلاقي و ترويج ارزش ها و فضيلت ها در سلوك و رفتار به قله هاي بلند معنويت و آزادگي و وارستگي صعود مي نمايد و شخصيت سالم هر انساني با فضايل و ارزش هاي اخلاقي شكل مي گيرد و اين واقعيت در فرهنگ عمومي تمام ملل جهان تثبيت گرديده است كه انسان هايي موثر و سازنده و براي جوامع و كشورها مفيد و ثمربخش مي باشند كه در درجه اول و پيش از هر علم و دانش و حرفه و صنعتي « انسان سالم » باشند نه « انسان فاسد » و محال است كه فاسدان و خلافكاران و آلودگان به فسق و فجور و معاصي گوناگون از جمله بي بند و باري لجام گسيخته جنسي و قتل و غارت و جنايت و خيانت و فريبكاري براي جوامع انساني مفيد و ارزشمند باشند.
اين رهنمودهاي پيامبر اكرم (ص ) كه مي فرمايند : « نخستين چيزي كه در ترازوي سنجش اعمال بشر گذاشته مي شود اخلاق است » (2 ) و « از همه مومنان ايمان آن كس كاملتر است كه اخلاقش نيكوتر باشد » (3 ) و « اخلاق نيك يك نيمه دين است » (4 ) به گونه اي ديگر جايگاه و نقش محوري و بنيادي « اخلاق » را نمايان مي سازد .
مشاهده مي كنيم كه يكي از اهداف بزرگ بعثت پيامبر اكرم (ص ) پرورش هاي اخلاقي و رساندن توده هاي مردم به مراتب وارستگي و آزادي معنوي مي باشد و اين هدف در كنار هدف استقرار عدالت در جامعه انسان ها را هم از جنبه معنوي و اخلاقي و هم از جنبه اقتصادي و رفاهي به سعادت و رستگاري رهنمون مي شود.
قرآن كريم به صراحت و روشني يكي از بنيادي ترين انگيزه ها و اهداف بعثت را تزكيه و تهذيب درون از رذايل اخلاقي و تحقق فضايل و ارزش هاي اخلاقي نام مي برد . (5 ) و اين مهم را در كنار استقرار عدالت و مكمل يكديگر مي داند و داراي رابطه همگون و متقابل (6 ) زيرا اگر نفوس تزكيه و پاك شوند زمينه ها براي تحقق عدالت آماده و مهيا مي شود همچنان كه اگر عدالت در جامعه مستقر شود بسترهاي لازم براي پرورش هاي اخلاقي و تزكيه نفوس فراهم مي گردد.
آيا حقايق و واقعيت هايي كه از ابتدا تا انتهاي اين نوشتار به آن اشاره كرديم جايگاه و اهميت و نقش محوري « علم اخلاق » و « عمل اخلاقي » را نمي نماياند و ما را به تلاش و فعاليت در مسير خارج كردن اخلاق از محاق غبار نسيان و فراموشي به تكاپو درنمي آورد
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پاورقي :
1 ـ نهج الفصاحه روايت 944
2 ـ همان مدرك روايت 982
3 ـ همان مدرك روايت 910
4 ـ همان مدرك روايت 1374
5 ـ قرآن كريم سوره جمعه (62 ) آيه 2
6 ـ سوره حديد (57 ) آيه 25
چه بسيارند افرادي كه هيچ آگاهي اوليه اي نسبت به موضوعات گوناگون اخلاقي ندارند و به همين دليل به ذهنيت هاي خويش تكيه مي كنند و تصورات مغشوش و باطل را پشتوانه رفتارهاي فردي و اجتماعي و سياسي خود قرار مي دهند و حال آن كه هيچ اثري از « حق » در تفكرات بيمار و ناسالم آنان يافت نمي شود
جاي تاسف شديد است كه « عمل اخلاقي » كه حاصل طبيعي « علم اخلاق » است توسط برخي از افراد و گروه ها به حدي بي اهميت شمرده مي شود كه بسيار سهل و آسان آبرو و حيثيت انسان ها هتك مي گردد و حربه هاي دروغ تهمت فريب نيرنگ و هرگونه فتنه انگيزي مباح و جايز شمرده مي شود و با تاخت وتاز به حريم زندگي مردم امنيت اخلاقي و رواني آنان به خطر مي افتد
يكي از روش هاي خارج كردن علم اخلاق و عمل اخلاقي از محاق غبار فراموشي و نسيان اين است كه با چاپ و نشر كتاب انتشار مقالات در مطبوعات برنامه هاي مناسب در متن سريال هاي تلويزيوني و نيز در صنعت سينما و هم در هنرهاي تجسمي ـ و البته با تاكيد بر روشمندي هاي خاص و اختصاصي همه هنرهاي مزبور ـ به اين مهم توجه و عمل كافي مبذول گردد.
سه شنبه 29 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 415]