زوال عراق

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: زوال عراق
42 - القاعده يك سازمان سنى راديكال است كه وارد يك جنگ بزرگ با غرب و همين‌طور با مسلمانان شيعه شده است. القاعده شرارت‌هاى زيادى عليه مردم ايران انجام داده است كه از آن جمله مى‌توان به بمب‌گذارى در حرم امام رضا كه يك مكان مقدس در ايران است، اشاره كرد: حسن روحاني، دبير كل شوراى عالى امنيت ملي، صريحانه اعلام كرد كه ايران وارد يك برخورد جدى با القاعده شده است.

رهبران طالبان افغانستان، همچون القاعده وارد فرقه بنيادگراى سنى با عنوان وهابيسم شده‌اند. طالبان حمايت ايران از شبه نظاميان شمال كه در مقابل طالبان مقاومت مى‌كردند را محكوم كرد. در آگوست 1998 درست زمانى كه نيروهاى طالبان 10 ديپلمات ايرانى و يك خبرنگار را در كنسولگرى ايران در مزار شريف كشتند تنش‌ها ميان ايران و افغانستان اوج گرفت.

به رغم عدم اطمينان و نبود روابط ديپلماتيك رسمي، مقامات ايران و آمريكا از طريق چارچوب 2+6 سازمان ملل در مورد افغانستان با هم تعامل مى‌كردند، چارچوبى كه ايالات متحده، انگلستان و همسايگان نزديك افغانستان را گردهم جمع كرد. «فرآيند ژنو» كه چند ماه قبل از 11 سپتامبر شروع شد، فرانسس‌‌واندرول آن را هدايت مى‌كرد، كسى كه يك ديپلمات ورزيده در امور سياسى وزارت خارجه بود. رايان كراكر نماينده ايالات متحده بود. هيئت ايرانى را نيز يك مديركل از وزارت امورخارجه سرپرستى مى‌كرد و شامل تيمى از كارشناسان حوزه افغانستان مى‌شد.

فرآيند ژنو مباحث مربوط به روابط ايران با ايالات متحده را داغ‌تر كرد. هرچند مسئولان ايران فكر نمى‌كردند ايالات متحده درخور اعتماد باشد يا در مورد روابط فى‌مابين نيز به طور جدى فكر نمى‌كردند، اما تصميم گرفتند كه منافع ملى ايران مى‌تواند از طرق مختلف تامين شود. در طى ماه‌هاى بين 11 سپتامبر و كنفرانس بن در گذار سياسى افغانستان در نوامبر 2001، مقامات ايران در مورد رهيافت‌هاى متفاوتى بحث و گفت‌وگو كردند. همه جناح‌هاى ايرانى مخالف مذاكرات مستقيم بودند. يك جناح بر اعتمادسازى تاكيد داشت و ديگرى قبل از حتى بررسى نيازهاى ايالت متحده از ضمانت دفاع مى‌كرد.

ايران تصريح كرد كه اگر هواپيماهاى آمريكايى يا موشك‌هاى آمريكايى وارد حريم هوايى ايران شوند به گونه‌اى ديگر برخورد خواهد كرد؛ ايران همچنين قول داد كه با جست‌وجو عمليات نجات خلبانان سقوط كرده آمريكايى در خاك ايران دست به دخالت نخواهد زد. هر دو كشور نگران القاعده بودند. بعد از سقوط طالبان، ايران پانصد نيروى القاعده را به هنگام عبور از افغانستان به ايران دستگير كرد. هرچند هيچ اطلاع‌رسانى عمومى در اين خصوص صورت نگرفت، اما ايالت متحده ازتصميم ايران براى ارسال اين افراد به كشور خودشان استقبال كرد. از ميان دشمنان ايران، صدام حسين منفورترين آنها بود. در سال 1980، عراق به اروند رود حمله كرد و به اين ترتيب يك جنگ هشت ساله خونين آغاز شد كه در آن بيش از 500 هزار ايرانى جان خود را از دست دادند. در طول سفرم به ايران در سال 2003، از آثار زخم‌هاى به جاى مانده از جنگ ايران و عراق سخت شگفت‌زده شدم. در هر شهر ايران تابلوهايى بود كه عكس شهداى جنگ روى آنها نصب شده بود. تقريبا هر خانواده ايرانى يك نفر را در اين جنگ از دست داده بود. بسيارى از بازماندگان جنگ نيز بر اثر مين‌ها يا سلاح‌هاى شيميايى معلول شده بودند.

از اين رو، رهبران ايران، ايالات متحده را نه تنها به خاطر حمايت آمريكا از اسرائيل بلكه به خاطر كمك به صدام حسين در طول جنگ ايران و عراق «شيطان بزرگ» مى‌ناميدند. زمانى كه دونالد رامسفلد، فرستاده ويژه پليس جمهور ريگان در سال 1983 از بغداد ديدن كرد، ترتيبات كمك مالي، ارسال كشتى‌هاى حاوى مواد غذايى و كمك‌هاى نظامى به عراق را مهيا كرد. ايالات متحده همچنين سلاح‌هاى شيميايى در اختيار عراق گذاشت كه عراق از اين سلاح‌ها عليه ايران و كردهاى عراقى استفاده كرد.

هيچ عشق گمشده‌اى ميان صدام و رهبران ايران وجود نداشت. ايران هرچند در جنگ عراق براى ضربه به صدام بى‌ميل بود، اما گام‌هايى را برداشت تا منافع‌اش را در حمله نظامى آمريكا به عراق حفظ كند. مقامات ايرانى مى‌خواستند با ايجاد شرايطى يك رژيم جديد و دوست را در مرز خود تضمين كنند طورى كه اكثريت شيعى عراق، قدرت خود را در عراق جديد حفظ كند.

روابط عميق شيعيان عراق و ايران را به هم پيوند مى‌داد. بعد از اينكه صدام در سال 1968 قدرت را به دست گرفت، بسيارى از استادان شيعى از شكنجه توسط حزب بعث ترسيدند و سمينارهاى خود را از شهر نجف عراق به شهر مقدس قم در ايران انتقال دادند.

جمعيت ايران با 65 ميليون نفر قم را به مركز اسلام شيعى تبديل كرده بود. عراق با حدود 15 ميليون جمعيت دومين كشور جمعيت شيعى دنيا بود. هرچند هيچ مقام مرجع روحانى شيعى در اين كشور وجود نداشت، اما سلسله مراتبى‌اش توسط تحقيقات فكرى روحانيون (اجتهاد) تعيين مى‌شد.

هرچند ايرانيان فارس هستند و شيعيان عراق عرب، اما اتحاد شيعى بيش از 1500 سال درپى شكنجه و آزار و اذيت اقليتى از مسلمانان جهان به وجود آمده است. شهادت نيروى قدرتمندى ميان شيعيانى است كه هويت مشتركى دارند و اتحاد آنها فراتر از مرزهاى ملى مى‌باشد.

على سيستانى متولد ايران در جوانى به نجف رفت و بعدها به عنوان موثرترين روحانى عراق ظهور كرد.
دوشنبه 28 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 111]