واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: هشدار تاريخي آيتالله كاشاني به دكتر مصدق پيش از كودتاي 28 مرداد1332
گروه سياسي: در روز 27 مرداد، آيتالله كاشاني طي نامهاي به دكتر مصدق او را از شرايط يدي كه كودتاچيان تدارك ديده بودند، مطلع ساخت و از او خواست كه با همكاري با او تصميمات لازم براي جلوگيري از كودتا را تدارك ببيند. اما مصدق، آيتالله كاشاني را از دخالت در حوادث آينده منع كرد و حتي اعلام حمايت وي را نيز لازم نشمرد.
با شكست طرح اوليه كودتا در25 مرداد سال 32 و استفاده از ارتش، كه بيشتر با برنامه آمريكائيها همخواني داشته است، مرحله دوم كودتا در 28 مردادماه توسط شاپورجي و عوامل انگليسي و حمايت آمريكائيها به اجرا گذاشته شد. براساس برنامهريزيهاي سرهنگ حسن اخوي، طراح اجرائي كودتا، بايد از مردم و جمعي از اراذل و اوباش عليه مصدق و دولت او استفاده شود.
اين نوشتار به گوشهاي از فضاي داخلي ايران در زمان كودتا و هشدار تاريخي آيتالله كاشاني به دكتر مصدق پيش از كودتاي 28 مرداد1332ميپردازد.
فضاي سياسي و اختلافات گسترده ميان رهبران نهضت باعث شد كه سرلشكر فضلالله زاهدي كه سابقه طولاني در خونريزي و بيرحمي نسبت به مردم و شورشهاي داخلي داشت و در دولت دكتر مصدق نيز مدتي عهدهدار سمت وزارت كشور بود، پس از بركناري، به يك نظامي مدعي نخستوزيري و محور مخالفان دكتر مصدق تبديل شود.
در ششم اسفند سال 1331 به دستور وي بازداشت گرديد پس از مدتي به دليل اهمال مسئولان دولت آزاد شد. از طرف ديگر آمريكاييها و انگليسيها با هماهنگي اعضاي خانواده سلطنت از جمله اشرف پهلوي به جلب همكاري عوامل خود پرداختند.
اشرف پهلوي، در اين مورد مينويسد: «در تابستان 1332 يك نفر ايراني.... به من تلفن كرد كه آمريكا و انگليس درباره وضع كنوني ايران بسيار نگرانند لذا ميخواهم با دو مرد يكي آمريكائي و ديگري انگليسي ملاقاتي داشته باشيد. مرد آمريكائي به من گفت كه نماينده جان فاستر دالس و آن مرد انگليسي هم نماينده وينستون چرچيل است كه حزب محافظهكارش اخيراً به قدرت رسيده است.
مرد انگليسي گفت زمان عمل فرا رسيده است ولي ما بايد از شما تقاضاي كمك كنيم و چون از شما تقاضا ميكنيم كه عملاً زندگي خود را به خطر بيندازيد چك سفيدي را در اختيارتان قرار ميدهيم تا هر مبلغي كه مايل باشيد روي آن بنويسيد. وقتي كه به تهران رسيدم هنوز نيم ساعت نگذشته بود كه فرماندار نظامي تهران دستور مصدق براي خروج را ابلاغ كرد ولي من نپذيرفتم و مصدق 24 ساعت فرصت داد و من در اين مدت پاكت ارسالي آن مرد آمريكائي را از طريق همسر شاه به وي دادم.»
مضمون پاكت ارسالي، دستور آمريكائيها مبني بر همكاري با كودتاچيان بود كه از طريق اشرف به شاه ابلاغ شد.
هشدار آيتالله كاشاني به مصدق
در روز بيست و هفتم مرداد، آيتالله كاشاني طي نامهاي به دكتر مصدق او را از شرايط جديدي كه كودتاچيان تدارك ديده بودند، مطلع ساخت و از او خواست كه با همكاري با او تصميمات لازم براي جلوگيري از كودتا را تدارك ببيند.
هر چند دوستان دكتر مصدق بسيار كوشيدند كه در صحت نامه ترديد ايجاد كنند تا به نحوي بار مسئوليت اهمال در مقابله با كودتا و رها كردن نهضت دراوج خطر را از دوش دكتر مصدق و همكارانش بكاهند.
توجه به اين واقعيت تاريخي كه با همكاري آيتالله كاشاني و دكتر مصدق امكان جلوگيري از كودتا و سلطه 25ساله آمريكا وجود داشته است، امري در خور توجه است كه براي ملت ايران در شرايطي اينگونه ميتواند راهگشا باشد اما دكتر مصدق در اوج مشكلات و مخاطرات دست حمايت دوستان و همكاران خود را نفشرد.
اصرار و ابرام دوستان دكتر مصدق در مقصر جلوه دادن ديگران از جمله آيتالله كاشاني و يا حزب توده و سازمان نظامي، هيچ از بار مسئوليت اهمال در برابر كودتا نميكاهد و هر دولتي مكلف است از امانت مردمي خويش به طور جدي مراقبت و دفاع نمايد. صرفنظر از دستخط و امضا، متن و فضاي حاكم بر آن و ادبيات نوشتاري آيتالله كاشاني، پاسخ رسمي دكتر مصدق و امضاي وي در پاي نامه نيز هيچ ترديدي در صحت صدور آن باقي نميگذارد.
متن نامه بدين شرح است:
«حضرت نخست وزير معظم جناب آقاي دكتر مصدق داماقباله
«گرچه امكاني براي عرايضم باقي نمانده است ولي صلاح دين و ملت براي اين خادم اسلام بالاتر از احساسات شخصي است.... خودتان بهتر از هر كسي ميدانيد كه تمام هم و غمم در نگهداري دولت جنابعالي است كه خودتان به بقاي آن مايل نيستيد از تجربيات روي كار آمدن قوام و لجبازيهاي اخير بر من مسلم است كه ميخواهيد مانند سيام تير كذائي يكبار ديگر ملت را تنها گذاشته و قهرمانانه برويد.
حرف اينجانب را درخصوص اصرارم در عدم اجراي رفراندم نشنيديد مرا لكه حيض كرديد خانهام را سنگباران و ياران و فرزندانم را زنداني فرموديد و مجلس را كه ترس داشتيد شما را ببرد بستيد حالا نه مجلسي هست و نه تكيهگاهي براي اين ملت گذاشتهايد.
زاهدي را كه من با زحمت در مجلس تحت نظر و قابل كنترل نگه داشته بودم با لطايفالحيل خارج كرديد و حالا همانطور كه واضح بود درصدد به اصطلاح كودتا است.
اگر نقشه شما نيست كه مانند سيام تيرماه عقبنشيني كنيد و به ظاهر قهرمان بمانيد... همان طور كه گفتم آمريكا ما را در گرفتن نفت از انگليسيها كمك كرد حالا به صورت ملي و دنياپسندي ميخواهد به دست جنابعالي اين ثروت ما را به چنگ آورد و اگر واقعاً با ديپلماسي نميخواهيد كنار برويد اين نامه من سندي است در تاريخ ملت ايران كه من شما را با وجود همه بديهاي خصوصيتان نسبت به خودم از وقوع حتمي يك كودتا توسط زاهدي كه مطابق با نقشههاي خود شماست آگاه كردم كه فردا جاي هيچ گونه عذري نباشد اگر براستي در اين فكر اشتباه ميكند با اظهار تمايل شما.... سيدمصطفي و ناصرخان قشقايي را براي مذاكره، خدمت ميفرستم. سيدابوالقاسم كاشاني»
دكتر مصدق در پاسخ نامه آيت الله كاشاني نوشت:
«27 مردادماه مرقومه حضرت آقا توسط آقاي حسن سالمي زيارت شد اينجانب مستظهر به پشتيباني ملت ايران هستم. والسلام. دكتر محمد مصدق.»
با اين پاسخ دكتر مصدق، آيتالله كاشاني را از دخالت در حوادث آينده منع كرد و حتي اعلام حمايت وي را نيز لازم نشمرد.
كودتاي 28 مرداد و سقوط دكتر مصدق
با شكست طرح اوليه كودتا و استفاده از ارتش، كه بيشتر با برنامه آمريكائيها همخواني داشته است، مرحله دوم كودتا در 28 مردادماه توسط شاپورجي و عوامل انگليسي و حمايت آمريكائيها به اجرا گذاشته شد.
براساس برنامهريزيهاي سرهنگ حسن اخوي، طراح اجرائي كودتا، بايد از مردم و جمعي از اراذل و اوباش عليه مصدق و دولت او استفاده گردد. خاصه آن كه دولت مصدق دستور داده بود كه هوادارانش خيابانها را ترك نمايند و اين، بهترين فرصت را براي كودتا فراهم كرده بود.
طرح كودتاي 28 مرداد
مراحل طراحي عمليات اجرائي كودتاي 28 مرداد به شرح زير بود:
از نقاط مختلف شهر جمعيتهائي تشكيل و تعداد تقريبي هر جمعيت و رهبر هر گروه معلوم شود.
هر يك از جمعيتها در مسيرهاي تعيينشده به مركز شهر حركت نمايند و همزمان به مقصد محل خيابان شاه نادري برسند.
باشگاههاي ورزشي مانند باشگاه تاج نيز به حركت درآيند.
شعار كليه افراد سلطنت محمدرضا باشد.
افراد گارد جاويدان به جمعيت بپيوندند.
خانه دكتر مصدق را محاصره و وي را دستگير نمايند.
دستگيري دكتر مصدق از راديو اعلام و زاهدي با تانك به نخستوزيري برود و از شاه دعوت به بازگشت كند.
در روز 28 مرداد، طرح فوق به طوركامل اجرا شد و واحدهاي نظامي طرفدار دكتر مصدق دخالتي در خنثيسازي كودتا نكردند.
در اين روز دولت مصدق هيچ اقدام عملي عليه كودتاچيان نكرد و از مردم نيز براي مقابله با كودتا دعوت ننمود رئيس شهرباني را كه مشكوك به همكاري با كودتاچيان بود، بركنار و خواهرزاده خويش، سرتيپ دفتري، را كه از همكاران جدي كودتاچيان بود، به رياست شهرباني منصوب كرد.
منبع: مركز اسناد انقلاب اسلامي
دوشنبه 28 مرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 137]