جايگاه خودپردازها در توسعه بانكداري الكترونيك‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: جايگاه خودپردازها در توسعه بانكداري الكترونيك‌

سرويس اقتصادي: يك خودپرداز كه از آن به عنوان آني بانك يا عابربانك نيز نام برده مي‌شود دستگاهي الكترونيكي است كه به مشتريان بانكها امكان دريافت پول از حساب يا بررسي گردش حسابشان را در هر زمان به صورت اتوماتيك و بدون نياز به تحويلدار را ممكن مي‌سازد.‌

بسياري از انواع خودپردازها به امكاناتي نظير انتقال پول بين حساب‌هاي بانكي، واريز پول يا چك و يا حتي خريد تمبر براي مشتريان مجهز هستند.‌

مطلب زير نوشته شاهرخ سلطاني است كه در شماره اخير نشريه بانك مركزي به چاپ رسيده است:‌

اولين خودپرداز در دنيا در انفيلد تاون لندن در يكي از شعبات بانك باركلي در تاريخ 27 ژوئن 1967 نصب گرديد. هرچند نمونه‌هاي ديگري نيز در آمريكا بوده است اما با توجه به حداقل قابليت‌هاي مورد انتظار بايد مورد فوق را اولين آنها دانست.‌

كارت‌هاي ابتدايي اين خودپردازها از طريق سيستم‌هاي انعكاس نوري و مغناطيسي كار مي‌كردند و تا حدامكان هرگونه سوءاستفاده را غير ممكن مي‌ساختند.‌

در خودپردازهاي مدرن امروزي با استفاده از كارت‌هاي پلاستيكي داراي يك نوار مغناطيسي عمل شناسايي كاربر صورت مي‌گيرد بدين شكل كه اطلاعات حساب كاربر كدگذاري مي‌گردد و بوسيله يك كلمه عبور كه‌ ‌PIN ناميده مي‌شود امكان ورود به سيستم ميسر مي‌گردد. اگر كاربر آن را چندبار اشتباه وارد كند اغلب خودپردازها كارت را به مشتري پس نمي‌دهند. اين عمل جهت افزايش امنيت و كاهش حداكثر هرگونه سوءاستفاده از خودپردازها صورت مي‌گيرد.‌

در خودپردازهاي پيشرفته عمل خواندن و ثبت اطلاعات مشتري بر روي كارت‌هاي هوشمند صورت مي‌گيرد.‌

خودپردازها شامل يك پردازنده كدگذار امن كه معمولاً همراه يك كامپيوتر ميزبان سازگار با‌ ‌IBM كه در يك محفظه فيزيكي ايمن قرار دارند مي‌باشند.‌

بيشتر خودپردازها به شبكه بين بانكي متصل هستند زيرا در اين صورت امكان برداشت از حساب از خودپرداز بانكي غير از بانكي كه در آن حساب داريد ممكن مي‌گردد. البته براي واريز پول به حسابتان نياز به مراجعه به خودپرداز بانك خودتان مي‌باشد. اين امكان در مسافرت خصوصاً در جايي كه بانك شما شعبه يا خودپرداز ندارد فوق‌العاده مفيد است، يا در صورت اتصال خودپردازها با خودپردازهاي مشابه خارجي اين امكان براي مسافران وجود دارد كه در خارج از كشور پولشان را با كمترين هزينه به ارز رايج آن كشور تبديل كنند.‌

قابليت‌ها و مزاياي خودپردازها

يك خودپرداز موجب افزايش تجارت در موسساتي كه در آن نصب شده مي‌گردد. معمولاً مشتريان داراي كارت‌هاي ماشين‌هاي خودپرداز 20-25 درصد بيش از مشتريان فاقد كارت خريد مي‌كنند. بدين‌ترتيب خودپردازها موجب رونق كسب و كار مي‌گردند.‌

استفاده از خودپردازها موجب ايجاد تجارت‌هاي جديد مي‌گردد، زيرا عموماً مردم مايل به استفاده از مكان‌هاي داراي خودپرداز هستند كه اين به نوبه خود موجب ايجاد و گسترش زمينه‌هاي جديد تجارت مي‌گردد. مثلاً با تبليغاتي كه در صفحه نمايش خودپرداز قرار داده مي‌شوند توجه عمومي به كالاها و خدمات جديدتري جلب مي‌گردد لذا تجارت‌هاي جديد رونق مي‌گيرد.‌

خودپردازها به جهت دارا بودن امكانات تبليغات، فروش ساير اجناس مانند تمبر داراي اين امكان هستند كه ايجاد در آمد افزوده براي واحدهاي صاحب آن كنند. در ضمن به ازاي هر تراكنش صورت گرفته براي صاحب خودپرداز مبلغي به عنوان كارمزد در نظر گرفته مي‌شود.‌

استفاده از خودپردازها ريسك ناشي از چك‌هاي برگشتي را كاهش مي‌دهد زيرا امكان پرداخت به سرعت براي خريدار در لحظه خريد وجود دارد.‌

در هنگام تبديل پول رايج كشورها به ساير ارزهاي خارجي ضمن بي‌نياز كردن دارنده كارت از حمل ارزهاي خارجي، امكان خريد در كشور خارجي و با مبلغ كارمزدي كمتر از صراف را ممكن مي‌سازد.‌

استفاده از خودپردازها دارنده آن را از حمل فيزيكي پول بي نياز مي‌گرداند. بنابراين امنيت سرمايه را از جهت سرقت آن به حداقل مي‌رساند.‌

اين امر ضمن كاستن از حمل و نقل غير ضروري شهروندان موجب كاهش ترافيك و آلودگي هوا نيز مي‌گردد، زيرا امكان اخذ پول از شعبات ديگر و بانك‌هاي ديگر را ممكن مي‌سازد. پس از تكميل طرح شتاب در ايران نيز اين امكان به صورت كامل ميسر خواهد گرديد.‌

افزايش اقبال عمومي به استفاده از خودپردازها امكان ايجاد صرفه‌جويي در هزينه‌هاي چاپ اسكناس را به دنبال خواهد داشت، زيرا استفاده از پول كاغذي را كاهش مي‌دهد.‌

اگرچه ظهور خودپردازها در ابتدا در بانكها بوده است و سالهاست كه به ارائه خدمت در بانك‌ها مي‌پردازند ولي قابليت‌هاي خودپردازها موجب شده كه از خودپردازها در ساير اماكن حتي نقاط رو باز استفاده شود. بدين‌جهت دستگاه‌هاي خودپرداز در قالب كيوسك در نواحي مختلف شهر نصب مي‌گردند.‌

نصب خودپردازها به صورت كيوسك در فروشگاه‌هاي بزرگ و زنجيره‌اي يكي از نقاطي است كه به دليل بالا بودن تعداد تراكنش‌هاي مربوطه داراي مزيت نسبي مي‌باشد. بدين‌منظور نصب آنها در چنين فروشگاه‌هايي خصوصاً در نقاط در ديد موجب افزايش فروش و راحتي مشتريان مي‌گردد.‌

همچنين استفاده از خودپردازها در فرودگاه‌ها جايي كه مسافران نياز مبرم به پول دارند توصيه مي‌گردد، زيرا نوعاً حمل پول نقد در مسافرتها مطلوب نيست و غير از دست و پاگير بودن، از نظر امنيتي نيز توصيه نمي‌گردد. در عين حال راه‌اندازي امكان تبديل ارزهاي خارجي به ريال موجب رونق بيشتر استفاده از خودپردازها و در نتيجه كسب درآمد بيشتر براي دارندگان آن و در نتيجه نفع بيشتر اقتصاد ملي را موجب مي‌گردد. ضمناً اين امر موجب رضايت بيشتر گردشگران و بازديدكنندگان خارجي مي‌گردد. پس اين امر مي‌تواند در جذب بيشتر گردشگر نيز موثر باشد. زيرا آسايش خيال و امنيت بيشتري براي مسافران خارجي ايجاد مي‌كند و آنها را از صرافان و دلالان ارز خياباني بي‌نياز مي‌سازد. بنابراين با تكميل و راه‌اندازي كامل اين پروژه از تراكم دلالان خياباني ارز كه موجب سدمعبر هستند نيز كاسته خواهد شد و در عوض خدمات جانبي تعمير و نگهداري خودپردازها موجب اشتغال مولد است.‌

نصب كيوسك‌هاي خودپرداز در پاركها و ترمينال‌هاي مسافربري از محل‌هاي ديگري است كه داراي اهميت بالايي است. زيرا عموم مردم از اين اماكن استفاده مي‌كنند. نصب خودپردازها در اين اماكن غير از كسب درآمد براي صاحبان آنها، فرهنگ عمومي استفاده از كارت‌هاي بانكي به جاي استفاده از پول نقد را در جامعه تقويت مي‌كند. بنابراين مشاهده مي‌گردد كه هر روز تجارت خرد بيشتري از فروشگاه‌هاي معتبر گرفته تا پمپ‌هاي بنزين و يا كارواش‌ها يا رستورانها و كافي‌شاپها وابستگي بيشتري به خودپردازهاي داخل آنها پيدا مي‌كنند.‌

با توجه به آمار اخذ شده در كشورهاي صنعتي مي‌توان نتايج زير را استخراج كرد:‌

‌70 درصد جمعيت كشورهاي صنعتي از كارت‌هاي خودپردازها استفاده مي‌كنند.‌

‌8/65 درصد از فروشگاه‌هاي معتبر از پول نقد استفاده مي‌كنند.‌

‌63 درصد از خودپردازها در نقاط غيربانكي مستقر هستند.‌

در نتيجه بصورت بالقوه مي‌توان جمعيت انبوهي را به مشتريان فروشگاهها و مراكز تجاري و عمومي افزود. با توجه به استقرار اكثر خودپردازها در نقاط غيربانكي اهميت اينگونه خودپردازها بيشتر خودنمايي مي‌كند زيرا اين 70 درصد را به جمع مشتريان مي‌افزايد و با تشويق آن 8/65 درصد مي‌توان به صنعت توليد كارت‌هاي بانكي و تجهيزات وابسته كمك نمود و همچنين تراكنش‌هاي خودپردازها را افزود و در نتيجه درآمد بيشتري كسب كرد و به صنعت و اشتغال نيز كمك نمود.‌

اگرچه اين آمار مربوط به ايران نيست ولي با توجه به حركت روبه رشد كشور در زمينه بانكداري الكترونيكي مي‌توان به آينده اين صنعت درآمدزا و شغل‌آفرين در ايران كاملاً خوشبين بود زيرا كشور ما نيز ناچار به طي مسير توسعه بانكداري الكترونيكي خواهد بود و چنين دورنمايي براي كشور ما نيز دور از ذهن نيست. بنابراين مي‌توان به اهميت بيش از پيش استقرار خودپردازها در بانكها و اماكن غيربانكي نظير فروشگاهها و فرودگاهها، پاركها و پياده‌روهاي مناسب پي برد. در ضمن تُجاري كه به ارائه خدمات در حد خرده‌فروشي مي‌پردازند بوسيله اينگونه تجهيزات مي‌توانند بر مشتريان خود بيفزايند.‌

نكات مورد توجه در نصب خودپرداز

محل نصب خودپرداز بايد به گونه‌اي باشد كه در ديد مشتريان باشد تا موجب جلب نظر آنها گردد و در عين حال در محلي باشد كه رفت و آمد بيشتر باشد تا از نظر امنيتي نيز ايمن باشد. با تعبيه درست مكان خودپرداز به هيچ عنوان سد معبري رخ نخواهد داد و در عين حال استفاده از خودپردازها اثرات مثبتي در كاهش ترافيك و به تبع آن آلودگي هوا خواهد داشت، رفاه و آسايش خيال شهروندان را در پي خواهد داشت و در زمان مشتريان صرفه‌جويي قابل ملاحظه‌اي صورت خواهد گرفت. خصوصاً آمارها نشان مي‌دهند كه بيشتر اقشار جوان جامعه تمايل بيشتر به استفاده از خودپردازها را دارند و با توجه به جواني جامعه نصب و راه‌اندازي خودپردازها موجب رفاه حال اكثريت جوان جامعه شده و با كاهش مراجعات مستقيم به بانكها مشتريان با سن بالاتر كه عمدتاً مايل به مراجعه مستقيم به بانكها هستند خدمات بهتري دريافت خواهند كرد.‌

محل قرارگيري خودپردازها در عين حال بايد به گونه‌اي باشد كه كار پول‌رساني به آنها به سادگي صورت پذيرد. استفاده از خودپردازهاي داراي قفل الكترونيكي ارجح است زيرا در مدل‌هاي مكانيكي، باز كردن قفل رمزي زمانبر و مشكل است.‌

ساخت كيوسك بايد به گونه‌اي باشد كه در صورت امكان خودپرداز در بدنه كيوسك قرار داشته باشد تا خارج كردن آن مشكل باشد. بدين‌ترتيب امكان دزدي كل خودپرداز مشكل يا غيرممكن مي‌گردد. استفاده از محفظه پول براي حفاظت پول درون كابين ضروري است. البته استفاده از محفظه پول با عنوان سطح يك كه داراي قابليت‌هاي صندوق‌هاي پول مي‌باشد توصيه مي‌شود.‌

اگر محل نصب خودپرداز ناچاراً در اماكني كه داراي امنيت پايين‌تري است باشد يا خلوت‌تر از ساير اماكن باشد در اين صورت توصيه مي‌گردد ضمن استفاده از خودپرداز با محفظه سطح يك حتي‌المقدور با توجه به حجم مراجعات به خودپرداز پول كمتري درون خودپرداز قرار داده شود زيرا ميزان ريسك ناشي از دزدي را كاهش مي‌دهد. اين امر در خودپردازهاي بانكها چندان جدي به نظر نمي‌آيد ولي در پروژه‌هاي كيوسك خودپرداز فوق‌العاده جدي و داراي ريسك بالايي هستند.‌

محل نصب خودپردازها نبايد در جايي كه در نزديكي پست‌هاي برق و يا هر منبع توليد نويز كه ممكن است بر روي سيستم‌هاي ديجيتالي و ارسال اطلاعات خودپرداز اختلال ايجاد كند باشد. احياناً نصب ميله برق‌گير بر روي كيوسك كه موجب امنيت بيشتر كاربران و خودپردازها در برابر صاعقه شود مطلوب مي‌باشد.‌

نصب خودپردازها در اماكني كه داراي دوربين مداربسته هستند مانند فروشگاهها يا دوربين‌هاي كنترل ترافيك خيابانها موجب افزايش امنيت خودپردازها و كاربران مي‌گردد. اين توصيه ضمن كاستن از آسيب‌رساني به خودپردازها و يا كنترل افراد مشكوك جلوي كلاهبرداران حرفه‌اي را كه با نصب دوربين‌هاي بسيار كوچك كه به شماره‌گير خودپردازها احاطه دارند جلوي دزدي شماره شناسايي و يا كلمه عبور كاربران توسط اينگونه افراد را مي‌گيرد. با رعايت اين نكته مشكلات فوق كه از دردسرهاي كشورهاي صنعتي است در بدو امر در ايران مرتفع مي‌گردد و از هزينه اضافي خريد دوربين‌هاي مداربسته، كشور را بي‌نياز مي‌سازد.‌

كيوسك نصب خودپردازها بايد داراي روشنايي مناسب باشند. داشتن چراغ روشنايي متصل به برق اضطراري بسيار مطلوب مي‌باشد. بديهي است كه خودپردازها بايد به تجهيزات برق اضطراري مجهز باشند تا در صورت قطع برق به هر دليل، تراكنش‌هاي مشتريان را با مشكل روبرو نسازد.‌

محل نصب و بدنه كيوسك بايد به گونه‌اي باشد كه براي افراد معلول و جانباز راحت و سهل‌الوصول باشد.‌

نصب ميله‌هاي حفاظ همانند شكل بالاي صفحه جهت امنيت بيشتر كاربران و خودپردازها به صورتي كه عملكرد سارقان موتوري را محدود كند ضروري است.‌

نتيجه‌گيري:‌

با توجه به مطالب عنوان شده مي‌توان گفت كه منافع استفاده از دستگاه‌هاي خودپرداز چه در بانكها و چه در بيرون از بانكها كه تحت قالب پروژه كيوسك خودپردازها از آن ياد مي‌شود در قياس با مضراتي چون كلاهبرداري‌هاي الكترونيكي يا اشتباهات ناچيز خودپردازها كه عموماً مربوط به عدم آشنايي كافي كاربران است و نظاير آن به قدري زياد هستند كه شكي در استفاده گسترده‌تر از آنها وجود ندارد.‌

استفاه از پروژه كيوسك خودپردازها براي كلان‌شهرهايي چون تهران به قدري كارساز هستند كه بسياري از رفت و آمدهاي غيرضروري را كه موجب ترافيك، شلوغي معابر و پياده‌روها، آلودگي محيط‌زيست مي‌شوند را كاهش داده و در نتيجه عصبيت ناشي از عوامل ياد شده را در شهروندان كاهش مي‌دهند. لذا مي‌توان اين امر را از مزاياي فناوري جديد در حل مشكلات روزمره شهرهاي بزرگ و شادابي بيشتر جوامع شهرنشين دانست.‌

بنابراين توصيه اكيد به متوليان شهري اين است كه در اين خصوص به ياري بخش‌هاي خصوصي و دولتي كه در اين زمينه مايل به سرمايه‌گذاري هستند بشتابند. زيرا حل مشكلات شهري همزمان با پرداختن به اقداماتي چون ايجاد بزرگراهها يا مترو يا مونوريل همراه با عنايت بيشتر به راه‌حل‌هايي مانند ايجاد كاهش نياز شهروندان به عبور و مرور با استفاده از پروژه‌هايي چون كيوسك خودپردازها موجب سرعت و اثربخشي بيشتر اقدامات متوليان شهري مي‌گردد. زيرا اگر شهروندان مي‌توانند پول خود را در ساير شعبات بانك‌هاي ديگر كه در آن حساب ندارند واريز يا دريافت كنند پس نيازي هم به سفرهاي پرهزينه شهري و برون‌شهري نخواهد بود. با صرف هزينه و وقت كمتر مي‌توان به ارائه خدمت بيشتر و بهتر به شهروندان پرداخت، حجم بالاي كاري شعبات بانكها و صف‌هاي عريض و طويل مشتريان آنها را كاست و در نهايت بهره‌وري كل جامعه را افزود. اين امر از آن جهت داراي اهميت مضاعف است كه حجم بسيار بالايي از فعاليت‌هاي روزانه مردم را مراجعه براي انجام امور مالي و بانكي تشكيل مي‌دهد.‌

اجراي پروژه‌هاي مربوط به خودپردازها خود به نوعي گشودن پنجره‌اي است كه ارائه خدمات الكترونيكي و ايجاد دولت الكترونيكي كه در آن با هزينه و وقت و منابع انساني كمتري مي‌توان به ارائه خدمات بهتر به شهروندان پرداخت را ميسر مي‌كند و يا زندگي در شهري الكترونيكي كه از خريد و فروش سهام گرفته تا پرداخت قبوض آب و برق و گاز تا صدور گواهينامه رانندگي و نظاير آنها در منزل و با يك كامپيوتر خانگي ساده قابل انجام خواهد بود را موجب مي‌شود و نياز به خروج از منزل را جز براي كار و تفريح مرتفع خواهد ساخت.

پنجشنبه 24 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 416]