اقتصاد - حل مشكلات خشكسالي در غياب مديريت

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: اقتصاد - حل مشكلات خشكسالي در غياب مديريت
اقتصاد - حل مشكلات خشكسالي در غياب مديريت

گروه اقتصاد: صبح روز بيست و دوم مردادماه، نشست تخصصي در مورد پديده خشكسالي و پيامدهاي آن در كشور برگزار شد. مراسم را ميزبان «گروه كشاورزي جامعه مهندسان مشاور ايران» در سالن اجتماعات جامعه برگزار كرد. رئيس سازمان هواشناسي كشور معاونين و مشاور وزير جهاد كشاورزي، مديران كل وزارتخانه‌هاي نيرو و جهاد كشاورزي از اعضاي صاحبنظر جامعه‌ مهندسان مشاور ايران، معاونين اسبق جهاد كشاورزي و اساتيد دانشگاه ميهمانان اين نشست بودند. در جلسه هم‌انديشي سخنرانان كه مديران دولتي فعلي، برخي مديران اسبق و كارشناسان جامعه مهندسان مشاور بودند در دو محور كلان و خرد به پديده خشكسالي و اثرات آن پرداختند.

در پانل اول مباحث كلان در چهار محور خشكسالي و اقليم‌هاي ايران، منابع آب، سازه‌هاي موجود و تغيير منابع زيستي جهان بررسي شد. سخنرانان اين بخش علي‌محمد نوريان رئيس سازمان هواشناسي كشور، عليرضا دائمي مديركل برنامه‌ريزي كلان آب و آبفاي وزارت نيرو، احمد آل‌ياسين و محمدرضا عسگري اعضاي جامعه مهندسان مشاور ايران بودند كه همگي بر تقويت تعامل بخش خصوصي، دولت و دانشگاه تاكيد كردند. آنها مهم‌ترين عامل بازدارنده مديريت بهينه خشكسالي را حركت انفرادي هريك از اين گروه‌ها مطرح كردند. اما در پانل دوم خشكسالي و كشاورزي محور اصلي بود كه در چند محور چالش‌هاي مديريتي خشكسالي، خشكسالي و تبيين كنوانسيون بيابان‌زدايي، اثرات اقليمي خشكسالي بر توليدات كشاورزي و پديده خشكسالي و طراحي شبكه‌هاي آبياري بررسي شد. سخنرانان اين بخش محمدحسين شريعتمدار و عباس كشاورز معاونين اسبق جهاد كشاورزي، ناصر مقدسي و نگهدار اسكندري معاون و مديركل سازمان جنگل‌هاي مراتع كشور و شهرام كاشاني‌منصور عضو سازمان مهندسين مشاور بودند.
آنها در دو بخش به علل افزايش اثرات خشكسالي و برنامه‌هاي اجراشده پرداختند.
منسجم حركت نمي‌كنيم
محمد نوريان رئيس سازمان هواشناسي بعد از مراسم افتتاحيه به عنوان سخنران اول در مورد پديده خشكسالي و اقليم‌هاي ايران صحبت كرد. او با اشاره به حوادث طبيعي كه در سال‌هاي اخير اتفاق افتاده، گفت: «حوادثي كه در سال‌هاي اخير اتفاق افتاده منجر به تشديد خسكسالي سال جاري شده است. پديده خشكسالي همواره در چهار مرحله ظهور مي‌كند اما خشكسالي سال جاري هر چهار مرحله را با هم در بر داشته است.» به اعتقاد نوريان با وجود اينكه در كشور اطلاعات زيادي در مورد مبحث خشكسالي و اقليم حاكم بر كشور وجود دارد ولي هنوز معضل خشكسالي برطرف نشده است. او افزود دركشور نبود ارتباط مستمر و منطقي بين دولت، بخش خصوصي و دانشگاه منجر شده چالش خشكسالي لاينحل بماند. به گفته او در اغلب كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران داده‌ها و اطلاعات به صورت منفرد و مجزا استفاده مي‌شود و همين امر باعث مي‌شود مشكلات حل نشود، در حالي‌كه به اعتقاد نوريان اگر سه حوزه دانشگاه، بخش خصوصي و دولت به صورت منسجم و هماهنگ حركت كنند مي‌توان معضلات ناشي از خشكسالي را كاهش داد.
خشكسالي فقط يك برنامه قابل قبول مي‌خواهد
در پانل اول عليرضا دائمي مديركل برنامه‌ريزي كلان آب و آبفاي وزارت نيرو نيز سخنراني كرد. عنوان سخنراني او پديده خشكسالي از ديدگاه منابع آب بود كه دائمي هم پس از تشريح منابع آب كشور و اقليم‌هاي موجود همچون نوريان مشكل موجود را ناشي از ضعف كشور در مديريت خشكسالي خواند. به اعتقاد او نيز عملكرد منفرد بخش‌هاي مرتبط با خشكسالي منجر به عدم‌كنترل اين پديده طبيعي شده است. به همين دليل تاكيد كرد: «با داشتن يك برنامه قابل قبول توسط ذي‌نفعان مي‌توان از دوره‌هاي خشكسالي كه در كشور تكرار مي‌شود، خارج شد.»
مديركل برنامه‌ريزي كلان آب و آبفاي وزارت نيرو در ابتداي صحبتش اشاره كرد كشور در كمربندي‌اي است كه خشكسالي قرار دارد و تمام مناطق كشور در 40 سال گذشته پديده خشكسالي را تجربه كرده‌اند؛ تاكيد بر اينكه نبايد پديده خشكسالي را در كشورمان يك پديده غيرمترقبه دانست. دائمي با بيان اينكه پديده خشكسالي لحظه‌اي نيست و در دوره زماني طولاني اثرات خود را باقي مي‌گذارد، تاكيد كرد: خشكسالي و خشكي داراي تعاريف متفاوتي هستند به‌طوري‌كه خشكي عملا يك پديده اقليمي و خشكسالي پديده‌اي منطقه‌اي و كاملا گذراست و البته سه‌چهارم كشور ما در ناحيه خشك قرار دارد، علاوه بر اين بارندگي‌ها نيز در كشور ما ناهماهنگ است. او با اشاره به خشكسالي سال‌هاي 78 تا 81 اذعان كرد: اثرات ناشي از خشكسالي طي سه سال گذشته پس از سال 81 خود را نشان داده و همچنان ادامه دارد به‌طوري كه خشك شدن مقدار زيادي از تالاب‌ها و همچنين درياچه اروميه ناشي از خشكسالي همان سال‌هاست. او در ادامه با اشاره به اينكه ظرف حدود 40 سال (82-42) ميزان مصارف منابع آب كشور حداقل دو برابر شده است، در ادامه به وضعيت بارندگي‌هاي كشور در سال 87 اشاره كرد و گفت: امسال ميزان بارش‌هاي كشور به شدت كاهش يافته است و متوسط ريزش‌هاي جوي كه بايد 400 ميلي‌مترمكعب باشد با 52 درصد كاهش به 212 ميليارد مترمكعب كاهش يافته است. دائمي با اشاره به اينكه امسال 37 ميليون نفر از شرايط خشكسالي تاثير گرفته‌اند، ادامه داد: امسال جريان آبي كشور 40 تا 92 درصد كاهش يافت و علاوه بر اين 5/2 ميليارد تومان به كشور خسارت وارد شد و 6/2 ميليون هكتار زمين، 4 ميليون هكتار اراضي ديم، 1/1 ميليون هكتار باغ‌هاي كشور و 75 ميليون راس دام از اين شرايط آسيب ديدند.
او با تاكيد بر اينكه با داشتن يك برنامه قابل قبول مي‌توان از دوره‌هاي خشكسالي كه در كشور تكرار مي‌شود خارج شويم، اضافه كرد: خشكسالي هيدرولوژيك به وزارت نيرو و خشكسالي در كشاورزي به وزارت جهاد كشاورزي مرتبط است كه البته با كاهش منابع آب شيرين به بخش كشاورزي خسارت وارد مي‌شود.
دائمي استفاده طبيعي از منابع آب سطحي و زيرزميني و ايجاد و اجراي الگوي كشت بهينه برپايه الگوي اقليم منطقه‌ را از برنامه‌هاي راهبردي براي كاهش اثرات خشكسالي ذكر كرد و گفت: رويكرد مديريت ريسك، تهيه تامين منابع آب در خشكسالي و باروري ابرها نيز برخي ديگر از اين راه‌ها محسوب مي‌شوند. او خاطرنشان كرد: با توجه به اينكه عواقب خشكسالي در يك دوره طولاني ادامه دارد رويكرد توسعه، در نظر گرفتن پارامترهاي هواشناسي است. دائمي پيشنهاد استقرار يك مركز پيش‌بيني هيدرولوژيكي منطقه‌اي تحت نظارت سازمان‌ جهاني هواشناسي و يونسكو در ايران را جهت ارائه خدمات داد و افزود: علاوه بر اين پيشنهاد مي‌كنيم فرهنگ‌سازي و اطلاع‌رساني در خصوص برنامه خشكسالي نيز در كشور صورت گيرد. او در پايان يادآور شد كه مي‌توان در اين راستا از بخش خصوصي فراتر از آنچه اكنون استفاده مي‌شود در آينده استفاده كرد و بخش خصوصي بايد بيشتر به مباحث مديريتي ورود پيدا كند تا دولت به اهداف خود برسد.
اراده كافي براي حل ريشه‌اي خشكسالي وجود ندارد
محمدحسين شريعتمدار، معاون سابق وزارت خشكسالي جهاد كشاورزي به عنوان سخنران اول پانل دوم مراسم صحبت كرد. او كه تجربيات كاري و تحقيقاتي زيادي در بخش كشاورزي داشت محور سخنراني‌اش را به «چالش‌هاي مديريتي در مقابله با خشكي و خشكسالي در ايران »اختصاص داد. او در پايان سخنراني‌اش نتيجه گرفت خشكسالي و مشكلات ناشي از آن در پي نبود اراده كافي براي حل اين معضل است. اما شريعتمدار در آغاز پس از تحليل مفصل خشكسالي و خشكي در ايران گفت هنوز تعريف دقيقي از خشكسالي در بخش كشاورزي وجود ندارد در حالي كه براي مديريت خشكسالي در بخش كشاورزي نياز به تعريف درستي وجود دارد. او با يادآوري اينكه خشكسالي كشور در سال‌هاي 78 تا 80 باعث كاهش 5/2 ميليارد دلار از درآمد ناخالص ملي شد، گفت: در سال زراعي 87- 86 به نقل از وزير جهاد كشاورزي، حدود 12 هزار ميليارد تومان خسارت به كشاورزي ما وارد شده كه اين رقم معادل 50 درصد ارزش توليدات كشاورزي است.
شريعتمدار با بيان اينكه خشكسالي با كشور عجين شده است، مديريت خشكسالي را تنها راه سازگاري با آن ذكر كرد و افزود: براي مديريت خشكي و خشكسالي راهكارهاي ميان‌مدتي است كه افزايش بهره‌وري منابع پايه، تجهيز و نوسازي و يكپارچه‌سازي اراضي، الگوي مناسب كشت براي هر منطقه، تغذيه گياهي مناسب با شرايط خشكسالي، تقويت بنيه كشاورزان براي مقابله با اين بحران‌ها و تكميل و تعميم بيمه محصولات كشاورزي برخي از اين راهكارها هستند. او مديريت بحران در برنامه كوتاه‌مدت را مناسب دانست و ادامه داد: در هر حوادث خسارت‌زا يك شرايط براي مديريت بحران به‌وجود مي‌آيد ولي مديريت بحران بايد از قبل پيش‌بيني شود و بايد در مورد خشكسالي آمادگي داشته باشيم.
او با اشاره به چالش‌هاي متعدد مديريت خشكسالي كشور اذعان كرد: قلت اطلاعات و آگاهي مرتبط با خشكسالي، عدم‌تعريف مشخص و جامع از خشكسالي در كشاورزي كشور، عدم‌تهيه استانداردها و شاخص‌هاي مرتبط با خشكسالي، نبود واحد و مرجع مسوول و فقدان برنامه جامع خشكسالي برخي از اين چالش‌ها هستند. شريعتمدار با بيان اينكه متاسفانه راه‌حل‌ها نهايتا به تقاضاي تامين اعتبار معطوف مي‌شود ادامه داد: متاسفانه در كشور ما اراده كافي براي حل ريشه‌اي و جامع مسئله خشكسالي وجود ندارد.
پنجشنبه 24 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]