ميرشكاك عليه سنگري.../ مقدمه شاعر در ابتداي كتاب چه ادبي و چه بي‌ادبي زائد است

واضح آرشیو وب فارسی:برنا نيوز: ميرشكاك عليه سنگري.../ مقدمه شاعر در ابتداي كتاب چه ادبي و چه بي‌ادبي زائد است
ميرشكاك سپس با انتقاد بسيار تندي بر مقدمه محمدرضا سنگري بر كتاب خورشيد در عباي تو پيچيده است به تخريب و گاهي توهين به اين نويسنده پرداخت و عنوان كرد: بسيار متاسفم كه آقاي سنگري با اينكه دكتراي ادبيات دارند اما آدم اميني نيستند و در مقدمه به مباحثي اشاره كرده كه اصلا هيچ ربطي با محتواي اشعار آقاي حيدري آل كثير ندارد. هيچگاه نبايد قطعه هاي ادبي با مجموعه منظوم تلفيق شود. سعيد بيابانكي هم گفت: آوردن هر چيزي به عنوان مقدمه در ابتداي كتاب، توسط شاعر، چه ادبي و چه بي ادبي كاري زائد است.

به گزارش باشگاه جواني برنا،‌ جلسه نقد كتاب "خورشيد در عباي تو پيچيده است" نوشته مرتضي حيدري آل كثير عصر ديروز، 19 مرداد، در ساختمان اداري مركز فرهنگي هنري نوجوانان تهران برگزار شد.

40 دقيقه طول كشيد تا منتقدان دعوت شده به جلسه نقد، يكي يكي پيدايشان شود و در جاي خود بنشينند. البته موقع نشستن، از آنجايي كه هر كدام از منتقدان و شاعران گرامي هركدام خودشان را وزنه‌اي بس ثقيل مي‌دانند، محمدرضا شالبافان به شهرام ميرشكاك گفت: شما سمت راست بنشيند تا وزنه رعايت شود (البته با اين پرانتز باز كه اسماعيل اميني و بيژن ارژن سمت چپ نشسته بودند و سعيد بيابانكي هم وسط ).

جلسه نقد با صحبت‌هاي سعيد بيابانكي و توضيحي در مورد كتاب خورشيد در عباي تو پيچيده است شروع شد.

شعر آييني تلفيقي از شعر توحيدي و شعر مذهبي است

بيابانكي در ابتداي صحبت‌هايش به طراحي و روي جلد اشاره كرد و اينكه اصلا نمي‌فهمد چرا انتشارات آرام دل طراحي‌ روي جلد اين كتاب را شبيه طراحي‌هاي سوره مهر انجام داده است. وي بعد از ابراز تعجب‌هاي پي در پي چند نكته درباره شعرهاي حيدري گفت.

اينكه شعر هاي او در قالب شعر آييني كاملا كد گذاري شده است. از رمزهايي استفاده مي‌كند كه بين شاعران جوان كمتر به اين كدها توجه مي شود. بيابانكي در خصوص اينكه حيدري آل كثير زبان عربي را كه زبان مادري‌اش است، خوب مي داند، گفت: بعضي از عباراتي كه از نظر ما غريب است از زبان عربي استخراج شده است. به همين دليل است كه واژه‌ها و عباراتي كه در فارسي غلط آشكاري است، مثل درب، در شعرهاي او وجود دارد و غلط محسوب نمي‌شود.

بيابانكي در ادامه به ارائه تعريفي از شعر آييني از نگاه خودش پرداخت و شعر آييني را تلفيقي از شعر توحيدي و مذهبي دانست و گفت: گاهي اين سوال پيش مي آيد كه به اين گونه شعرها آييني بايد گفت يا مذهبي؟ شعر آييني در گذشته هاي دور به شعر توحيدي اطلاق شده است. شعر تفكر مدار و انديشه مدار كه معمولا با بحث هاي فلسفي و منطقي همراه بوده است مانند دو بيت اول هفت پيكر نظامي كه بايك ديد فلسفي شروع شده است.

وي افزود: اما در شعر معاصر و بعد از انقلاب تا كنون در شعرها از خردمداري دور شده و به عاطفه گرايي و حس گرايي نزديك شده ايم. 12 بند كاشاني عاطفي و تاثيرگذار است و برخي انتقاد مي‌كنند كه چه تفكري پشت اين شعر است؟ شايد به اين علت است كه خردمداري بعد از انقلاب بر دوش بعدهاي ديگري چون ادبيات داستاني و تاريخي گذاشته شد.

بيابانكي معتقد بود: در اين كتاب به اين نتيجه مي رسيم كه شاعر در پي كشف و شهودهاي جديد و تازه است كه يا تجربه نشده يا اگر تجربه شده كاملا جديد است. به همين دليل كدگذاري هايي بصورت خودآگاهانه انجام شده است كه در برخي از موارد آنقدر شعر را از عاطفه و احساس انداخته است. اگر كسي با اين كدها آشنا نباشد، نمي تواند با مفهوم شعر هيچ ارتباطي برقرار كند.

اين شاعر منتقد شعرهاي اول كتاب را از آخر آن به مراتب بهتر دانست و تصريح كرد: اگر حجم اين كتاب نصف مي شد، مجموعه بهتري در اختيار داشتيم.

سعيد بيابانكي در ادمه صداقت شاعر را تحسين كرد و اينكه حيدري آل كثير هر از گاهي با آوردن بيت شعري از ديگر شعرا در زير نويس كتاب از آن شاعر تقدير كرده است و گفت: اين صداقتي است كه شايد در بعضي شعراي ديگر ديده نمي شود.

وي درميان نقدهاي خود از كتاب "خورشيد در عباي توپيچيده است" به چند نمونه از ابيات زيباي آن نيز اشاره كرد. وي همچنين در انتها به برخي ابيات در كتاب اشاره كرد كه به زبان طنز نزديك شده و به سلامت زباني اشعار لطمه وارد كرده است، مثل:

بين دانشكده عشق كه موضوع خداست

دل و اشك و جگر آيينه نرم‌افزار است

يك كتاب اس‌ام اس

به گزارش خبرنگار برنا، اسماعيل اميني سخنران بعدي بود كه سخنان خود را( البته با بيان اين مطلب كه كل كتاب خورشيد در عباي تو پيچيده است داغ داغ و بعد از سروده شدن اس‌ام‌اسي به دستش رسيده است) اينگونه آغاز كرد: هنرمند دنبال معناي پنهان جامعه است. هر كار هنري به هر حال نوعي نگاه ديني است. حتي نگاه الحادي و كفر آميز نيز از جهت نياز انسان به پرستش و دين نوعي نگاه ديني محسوب مي شود.

اميني شعر آييني امروزي را گونه اي از شعر دانست كه به شخصيت هاي ديني و يا حوادث مربوط به شخصيت هاي ديني مي پردازد. او خاطر نشان كرد: در گذشته فرقه هاي مختلف اسلامي در پي اثبات حقانيت خود بوده اند و در اين بين شعر را هم به خدمت مي گرفتند. اما امروزه ديگر شعر رسانه اصلي نيست و ما داراي كتاب هاي تحليلي و تاريخي و فلسفي هستيم كه اين كار را انجام مي دهد پس آن وظيفه از دوش شعر برداشته شده است.

اميني گونه اي ديگر از شعر آييني را شعري ناميد كه يك عده افراد مادي و سودجو آن را دوست دارند. در واقع اين افراد شاعر را به سمتي هدايت مي كنند تا اينگونه شعر بگويد به صورتي كه وجه شعر خيلي بارز باشد و به درد كار ادارات و چالپوسي براي رييس آن اداره بخورد.

اميني همچنين شعر گفتن براي ائمه(ع) را به دو دسته تقسيم كرد. نوع اول گونه اي از شعري است كه مورد استفاده مجالس جشن و عزاداري است و براي مخاطب عام سروده مي شود، نوعي شعر خطابي، سهل الوصول و با كدهاي آشكار. شعرايي مثل حسان و مرحوم مرداني بيشتر اينگونه شعر گفته اند.

وي افزود: گونه دوم از شعر براي كساني كه دغدغه هاي شعر و دغدغه اعتقاد دارند سروده مي شوند. شاعر قصد دارد در آن از مسيري كه بزرگان شعر فارسي قدم گذاشتند وارد شده و به گنجينه شعرهاي اعتقادي كه از گذشته براي ما مانده است چيزي افزوده و به بازماندگان منتقل كند.

اسماعيل اميني شعر خوب ديني را شعري معرفي كرد كه با شناخت اقتضائات زمان و شناخت جوانب و شناخت شعر ديني همراه باشد.

وي در ادامه صحبت هاي خود با انتقاد به بعضي اشعار ديني عنوان كرد وقتي به شعر مدح و منقبت ائمه(ع) مي پردازيم آيا بايد فكر كنيم كه در مقابل كساني قرار گرفته ايم كه در حقانيت ائمه(ع) ترديد دارند؟ در حالي كه اين ديد براي روزگاري بوده كه شيعه در اقليت بوده و متاسفانه امروزه اين ديد بسيار وجود دارد.

وي خاطر نشان كرد: نيازي نيست در مورد بحث ائمه، عواطفي را كه به خودي خود بر انگيخته شده را دوباره در شعر دامن بزنيم.

اميني بعد از اتمام صحبت هاي خود در مورد شعر آييني به نقدكتاب حيدري آل كثير پرداخت و اظهار داشت: شعر هاي اين كتاب نشان دهنده آن است كه آقاي حيدري در تاريخ اسلام مطالعه خوبي داشته است.

اين شاعر و منتقد در مورد بحث نشانه هاي موجود در شعر صحبت كرد و عنوان داشت كه نيازي نيست نشانه هايي كه در شعر به كار مي بريم هميشه همان نشانه هاي رايج باشد، بلكه مي توانيم از منظر جديدي به آن نگاه كنيم. خيلي مهم است كه ما مجموع نشانه‌هايي كه مطرح مي كنيم بين آشنايي و نا آشنايي باشد گويي بر لبه تيغ راه مي رويم.

دو زبانه بودن شاعر مشكلي براي انتقال مفهوم

به گزارش برنا، نقد كتاب "خورشيد در عباي توپيچيده است" را بيژن ارژن با بحث درمورد غزل اينگونه ادامه داد: زباني كه در اين كتاب عنوان شده است غزلي است كه با غزل امروز ما تفاوت زيادي دارد. غزل امروز را غزل روايت تشكيل مي دهد. وي به بحث در زمينه تصوير، انديشه و تاثير آن پرداخت و عنوان كرد: در شعرهاي تصويرنما از عناصري استفاده مي شود كه تصويري است ولي گاه آن تصاوير به علت كثرت بيش از حد تاثير خود را از دست داده است.

وي ادامه داد: گاه بحث بين تصوير و انديشه به گونه اي است كه نگاه انديشه اي يا نگاه تصويري داشته باشيم در واقع عدم شفافيت تصوير در پشت كلمه باعث مي شود كه به معناي اصلي شعر پي نبريم. در اين مواقع گاه ابهاماتي در شعر بوجود مي آيد كه مشكل آفرين است و مي توان معاني مختلفي را از يك بيت برداشت كرد.

وي يكي از اشكالات مهم شعر حيدري آل كثير را دو زبانه بودن ايشان و شعرهايشان معرفي كرد و با عنوان اينكه خود من كرد هستم و اين مشكل را به خوبي درك كرده‌ام، اضافه كرد: گاهي اوقات ممكن است حيدري آل كثير عربي بينديشد و فارسي شعر بگويد كه اين دوگانگي بين انديشه و خلق يك اثر هنري در بعضي موارد باعث مي شود در فهم شعرها اشكال پيش آيد.

نمي‌توانم شعر نگويم

در ميانه جلسه آقاي مرتضي حيدري آل كثير، شاعر كتاب خورشيد در عباي تو پيچيده است، به معرفي خود و صحبت در مورد اثرش پرداخت و عنوان كرد: براي چاپ اين كتاب ريسك بزرگي انجام داده ام و بيشتر اشعار كتاب اشعاري است كه اوايل شعر گفتنم سرودم... تمام انتقادات آقاي بيابانكي در مورد نامتوازن بودن نيمه اول كتاب با نيمه دوم آن را قبول دارم.

اين شاعر اضافه كرد: اصرار داشتم تمام اين كتاب براي چهارده معصوم(ع) باشد و در مثنوي هاي آخر كتاب صرفا مخاطبم خاص نبوده و براي مخاطب عام و قابل استفاده در هيئت ها نيز شعر سروده ام. شايد آن موقع هيچگاه به اين موضوع فكر نمي كردم كه روزي اين كتاب من نقد شود و البته علاقه شخصي خودم هم بود كه براي مخاطب عام شعر بگويم.

حيدري آل كثير افزود: مشكل بزرگ من اين است كه كمتر در انجمن هاي شعر شركت مي كنم و قبول دارم كه بيشتر تكيه كتاب بر قسمت هاي اول آن است و نظرم اين بود كه در اين سن هر چه شعر در اين زمينه دارم چاپ كنم.

مرتضي حيدري آل كثير در جواب سعيد بيابانكي كه از او پرسيد مطالعاتتان در اين زمينه به چه ميزان و چگونه بوده است عنوان داشت: من قبل از گفتن اين اشعار سه ماه تمام مقاتل كاملا عربي مثل مقتل آيت الله كاشي را مطالعه كردم.

آدمهايي كه با لگن مي‌آيند انجمن و آبميوه مي خورند

به گزارش برنا، شهرام ميرشكاك بعد از صحبت هاي آل كثير با هيجان(كه گويا شيوه سخن گفتن هميشگي‌اش است) ابتدا نگاهي به جمع حاضر در سالن انداخت و گفت: خوشحالم كه در جمعي هستم كه تعداد شعراي فرهيخته در آن زياد است. نه انجمن‌هايي كه صرفا تعدادي آدم با لگنشان(!) گذري به محفل آمده اند و آب‌ميوه شان را مي‌خورند و مي‌رودند!

وي بعد از عنايتي كه به جمع شعر دوست، و نه شاعر، داشت به صحبت در مورد شخصيت شاعر و وضعيت شعرهاي او پرداخت و با اشاره به حسن شهرت حيدري آل كثير در شعر گفتن در زمينه شعرهاي عربي و فارسي ايشان را شاعري توانمند در زمينه شعرهاي عربي و فارسي خواند و عنوان كرد: او از تواناترين شاعرن شهرستان هاي شمال استان خوزستان است و بعد از يوسفعلي مير شكاك چشم همه به مرتضي است.

ميرشكاك سپس به بررسي شعر آييني پرداخت و گفت: اطلاق آييني، اطلاق غلطي است كه به اين نوع اشعار داده اند بلكه شعر مذهبي عنوان درست است و به اين اشعار فقط اشعار مذهبي گفته مي شود.

وي با انتقاد از نحوه انتشار كتاب و كيفيت آن عنوان داشت كه واقعا حيف شد كه اين اشعار در چنين مجموعه اي جمع شده است.

ميرشكاك سپس با انتقاد بسيار تندي بر مقدمه محمدرضا سنگري بر كتاب خورشيد در عباي تو پيچيده است به تخريب و گاهي توهين به اين نويسنده پرداخت و عنوان دكرد: بسيار متاسفم كه آقاي سنگري با اينكه دكتراي ادبيات دارند اما آدم اميني نيستند و در مقدمه به مباحثي اشاره كرده كه اصلا هيچ ربطي با محتواي اشعار آقاي حيدري آل كثير ندارد. وي همچنين به تمسخر گفت: آقاي سنگري گفتند شعرهاي حيدري شبيه دعبل خزائي است.

به گزارش برنا، در اين بين اسماعيل اميني هم ضمن به آرامش دعوت كردن اين شاعر نه چندان پر آوازه گفت: بهتر است درباره كتاب صحبت كنيم. البته هستند اساتيد دانشگاهي كه بدون اينكه كتاب را بخوانند روي آن مقدمه مي‌زنند.

همچنين شهرام ميرشكاك به انتقاداتي ريز و جزئي از كتاب پرداخت و يكي از بزرگترين اشتباهات حيدري آل كثير را آوردن قطعه هاي ادبي خود در ابتداي مجموعه دانست و عنوان داشت: هيچگاه نبايد قطعه هاي ادبي با مجموعه منظوم تلفيق شود. كه در اين ميان سعيد بيابانكي حرف وي را تاييد كرد و گفت: آوردن هر چيزي به عنوان مقدمه در ابتداي كتاب، توسط شاعر، چه ادبي و چه بي ادبي كاري زائد است.

***

در باشگاه جواني برنا ثبت نام كنيد: [email protected]
چهارشنبه 23 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: برنا نيوز]

[مشاهده در: www.bornanews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 61]