درباره پيامدهاي حمله احتمالي آمريكا و اسرائيل به ايران‌ طرحي ‌روي ‌كاغذ

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: درباره پيامدهاي حمله احتمالي آمريكا و اسرائيل به ايران‌ طرحي ‌روي ‌كاغذ
جام جم آنلاين: تاملي كوتاه در سخنان جورج بوش، رئيس جمهور ايالات متحده در انستيتو بين‌المللي رونالد ريگان در مارس امسال بيانگر اين نكته است كه تم آن چيزي جز تدوين و تبيين مانيفست جنگ طلبي قرن 21 آمريكا بر محوريت ايران و در واقع ادامه ديپلماسي منفعلانه بازهاي كاخ سفيد پس از تحولات 11 سپتامبر 2001 كه بر مبناي تز جنگ‌خواهي و جنگ‌طلبي نومحافظه كاران آمريكايي تحت لواي مذهب و جنگ‌هاي صليبي مدرن تنظيم و توسط جورج بوش قرائت شد ، نيست و حكايت از دور جديد مانيفست جنگ‌طلبي واشنگتن دارد؛ هر چند در نگاهي حداقلي و پيش از اين هم ايران بارها به صورت آشكار و پنهان مورد تهديد و تطميع قرار گرفته است، اما به نظر مي‌رسد تشديد جنگ رواني و پيكار رسانه‌اي عليه تهران بيش از پيش پررنگ‌تر و ملموس‌تر شده است.

آنچه اين روزها حجم زيادي از خروجي خبرگزاري ها، تحليل‌هاي محافل سياسي و حتي نقل قول‌هاي مجامع مردمي و افكار عمومي را به خود معطوف كرده چگونگي به سر آمدن چند ماه منتهي به نوامبر امسال و پايان دوره رياست جمهوري بوش است كه به اعتقاد بسياري، آبستن تحولات بيشماري خواهد بود.

برگزاري دور جديد مانورهاي نظامي اسرائيل در شرق مديترانه، آمريكا و متحدان عربي و مانور بزرگ پيامبر اعظم 3 از سوي ايران در خليج فارس و جابه‌جايي و ‌ترابري نظامي آمريكا در منطقه معنايي بيش از آزمودن آمادگي دفاعي دارد.

بسياري از تحليلگران بر اين باورند كه آمريكا و اسرائيل به احتمال زياد پيش از آن‌كه فرصت از دست برود تعدادي از مراكز هسته‌اي ايران را مورد حمله قرار مي‌دهند. اين‌ كه چنين وضعيت ‌ترسيم شده تنها ادامه‌اي از سناريوي جنگ رواني آمريكا خواهد بود يا اين‌كه به قول بوش، جنگ سردي كه اكنون بر سر روابط ايران و آمريكا سايه افكنده با ماجراجويي گاوچران‌هاي آمريكايي و خاخام‌هاي اسرائيل گرم خواهد شد، پرسشي است كه در ادامه به آن پاسخ داده خواهد شد.

ادامه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران‌

ژوئن 1981، در بحبوحه جنگ ايران و عراق و در بي‌خبري واشنگتن، اسكادراني از نيروي هوايي ارتش اسرائيل در زير خط رادار و در موازات صحراي عربي ساعت 35/5 دقيقه بعدازظهر كه گرماي سوزان روزهاي طاقت‌فرساي ژوئن بيابان‌هاي عراق در حال فروكش كردن بود به اهداف خود در جنوب بغداد رسيدند.

تنها در آن لحظه پدافند هوايي عراق متوجه يك حمله هوايي غافلگيرانه شد، ولي ديگر خيلي دير شده بود. در كمتر از 90 ثانيه جنگنده‌هاي اسرائيلي تمامي تاسيسات هسته‌اي اوسيراك عراق بخصوص راكتور آب سبك تموز (عامل هراس تل آويو از حمله اتمي عراق) را با خاك يكسان كردند و بسرعت راه بازگشت به سوي خانه را در پيش گرفتند.
اين برداشت كوتاه تنها خوشبيني نزد سران تل‌آويو از تكرار تاريخ است. بسياري اكنون در تل‌آويو فكر مي‌كنند اسرائيل مي‌تواند بار ديگر سناريوي اوسيراك را در مورد ايران تكرار كند؛ اما حتي خود آنها هم در خوشبينانه‌ترين حالت، خيلي زود به اين بن بست استراتژيكي كه اسرائيل در آن گرفتار آمده مي‌رسند و با يك معادله مجهول امنيتي مواجه مي‌شوند.

واقعيت اين است كه با فرض چنين حمله‌اي، به‌طور حتم پيامدهاي بدي خواهد داشت و تمامي معادلات سياسي، نظامي و امنيتي منطقه استراتژيكي خاورميانه حساس‌ترين منطقه جهان را بر هم مي‌زند. نگاهي در سرانجام تهاجم نظامي اسرائيل به تاسيسات هسته‌اي عراق بيانگر اين واقعيت است كه بر خلاف پيش‌بيني سران تل‌آويو كه با هدف توقف فعاليت‌هاي هسته‌اي عراق اين حمله را برنامه ريزي كرده بودند؛ روند دستيابي عراق به فناوري هسته‌اي نه تنها متوقف نشد كه در ادامه و طي سال‌هاي 1980 و 1990 روندي رو به رشد به خود گرفت.

اين نكته هم در مورد ايران به اذعان بسياري از آگاهان مسائل استراتژيك صادق خواهد بود. تهران پس از هر گونه عمليات نظامي به شكلي قابل توجيه مبادرت به خروج منطقي از پيمان ان.پي.تي و پروتكل الحاقي خواهد كرد و برخلاف وضعيت كنوني كه زير ذره‌بين بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كمترين انحراف هسته‌اي ندارد و در فشاري از بازرسي‌هاي مداوم، سلامت رفتار هسته‌اي خود را تاييد كرده فارغ از هرگونه مزاحمت و ممانعت جهاني به سمت ساخت، توليد و تكثير تسليحات هسته‌اي حركت خواهد كرد كه در اين صورت حتي منتقدترين و بدبين‌ترين مخالفان روند دستيابي تهران به فناوري هسته‌اي خواهند پذيرفت كه ايران براي حفظ موجوديت سياسي و دفاع در مقابل تهديدات خارجي، نياز مبرمي به تسليحات بازدارنده هسته‌اي خواهد داشت.

تنگناهاي نظامي اسرائيل‌

با اين كه تسليحات پيشرفته در دنياي متخاصم امروزي مي‌تواند نقش يك فاكتور كليدي را در به‌دست آوردن برتري‌هاي نظامي در جنگ بازي كند، اما آنچه مسلم است اين است كه نحوه واكنش طرف مقابل، سرنوشت نهايي جنگ را مشخص مي‌كند. تجربه جنگ ويتنام و آمريكا يا حتي افغانستان و اتحاد جماهير شوروي در دهه 1980 نمونه‌هايي از اين نوع است.

به نظر مي‌رسد اين چارچوب امنيتي در مورد اسرائيل نيز صادق است و نوع واكنش ايران تكليف نهايي جنگ احتمالي را مشخص مي‌كند. اسرائيل با داشتن 250 كلاهك هسته‌اي، تنها كشوري در خاورميانه است كه سلاح اتمي دارد و به‌واسطه حمايت بي‌شائبه آمريكا داراي سطح وسيعي از تسليحات نامتعارف شيميايي، بيولوژيكي و بمب‌هاي خوشه‌اي است.

با اين همه، بسياري از كارشناسان دفاعي و نظامي بر اين باورند كه داشتن سلاح هسته‌اي به تنهايي كارت برنده اسرائيل براي پيروزي در جنگ با ايران محسوب نمي‌شود. آنچه مانع حمله اتمي اسرائيل به ايران مي‌شود، نوع واكنش تهران است. به باور بسياري، بررسي عوارض حملات تلافي جويانه ايران باعث مي‌شود اسرائيل از حمله اتمي به ايران منصرف شود.

انصراف اسرائيل از حمله اتمي به ايران به اين علت است كه اين رژيم بسيار كوچك بوده و بخش عظيمي از جمعيت آن در محدوده كوچكي در اطراف تل آويو متمركز است، به همين علت اين منطقه بسيار آسيب پذير شده، چرا كه بيش از 70 درصد جمعيت و 80 درصد ساختارهاي زير بنايي اسرائيل در اين منطقه متمركز شده است. در اينجاست كه زندگي ميليون‌ها يهودي از سويي و گردشگر و مهاجرت يهوديان به اسرائيل، در معرض تهديد جدي قرار مي‌گيرد و اسرائيل پيش از آن كه به فكر حمله پيشگيرانه در قالب دكترين طرح دفاع مشروع به ايران باشد، بايد به فكر جان آنهايي باشد كه تمام جمعيت اين رژيم يهودي نشين را تشكيل داده‌اند.

به همين علت هر چند كه اسرائيل از سلاح اتمي برخوردار است اما تمركز اقتصادي و جمعيتي آن در يك نقطه چنان ضعفي را به ارتش اسرائيل تحميل كرده است كه هيچ‌گاه نتواند در برابر ايران از سلاح هسته‌اي استفاده كند، چون در صورتي كه ايران آن پاسخي كه هميشه از آن ياد مي‌كند و به قول تهران دنيا را مبهوت مي‌كند، بدهد ديگر از اسرائيل چيزي باقي نمي‌ماند و همين مساله سبب شده نوع واكنش ايران بتواند به تنهايي عامل بازدارندگي مستحكمي در برابر كلاهك‌هاي هسته‌اي اسرائيل ايجاد كند.

اسرائيل بدون همراه

ترديد در همراهي آمريكا به‌واسطه مخالفت‌هاي فزاينده دموكرات‌ها و طيفي از جمهوريخواهان در سنا و كنگره و در پيش بودن انتخابات رياست جمهوري سال 2008 و شكست محتمل حاكمان كنوني كاخ سفيد ادامه‌اي از مشكلات سريالي تل آويو در انجام طرح حمله است.

در حال حاضر، كشتي جنگي آمريكا در باتلاق عراق و افغانستان به گل نشسته است و همراهي با اسرائيل در يك جنگ جديد، كابوسي هولناك براي ارتش آمريكا ايجاد مي‌كند كه اقتدار آمريكا در جهان را بشدت زير سوال مي‌برد و هيمنه نظامي آن را در هم خواهد شكست.

سيمون هرش، روزنامه‌نگار آمريكايي در كتاب «در جنگ با خودمان» عنوان كرده كه ايران؛ افغانستان و عراق نيست. ايران يك قرن است كه مساله قبيله و طايفه را حل كرده و در اين كشور خان و رئيس وجود ندارد. در افغانستان هنوز مهار كار در دست سران قبايل و بزرگان مناطق است. دولت ايران چنين مشكلي ندارد.

از سوي ديگر، اسرائيل بسختي مي‌تواند اعراب ميانه‌روي حامي سياست‌هاي واشنگتن را مجاب كند كه از حريم هوايي آنها براي حمله استفاده كند. كشورهاي عربي داراي روابط سياسي و اقتصادي گسترده‌اي با ايران بوده و پيوندهاي ديني و مذهبي اجازه پرواز هواپيماهاي اسرائيلي براي حمله به ايران را از آنها خواهد گرفت.

محتمل‌ترين راه عبور از حريم هوايي‌، تركيه و عراق است. صدور چنين مجوزي از سوي اين دو كشور يا هر كشور ديگري مترادف همكاري با اسرائيل و پذيرش پيامدهاي آن خواهد بود.

مواردي از اين دست شايد بتواند كاخ سفيد را از ورود به يك ماجراجويي نظامي عليه ايران منصرف كند ولي واكاوي رفتارهاي گذشته و تفكر حاكم بر كاخ سفيد نشان مي‌دهد يافتن معماهاي امنيتي در نگاه بازها با پاسخ‌هاي منطقي همراه نيست، چرا كه عقلانيت سياسي كمي براي اراده آنها حاكم است.

پاسخ‌هاي ويرانگر ايران‌

مسوولان ايراني بارها از واكنش شديد تهران در صورت هر گونه تعرض به تماميت ارضي ايران خبر داده‌اند. رهبر انقلاب سال گذشته گفت: «آمريكايي‌ها مي‌گويند كه ايران منافع آنها را در منطقه به خطر انداخته‌اند. ما مي‌گوييم هر كس ذره‌اي به ايران چشم طمع داشته باشد ما منافع آنها را در تمام جهان به خطر خواهيم انداخت.» رئيس‌جمهور هم بتازگي عنوان كرده پاسخ ايران به حمله احتمالي، دشمنان را شوكه و جهان را مبهوت خواهد كرد.

نوع واكنش تهران عامل بازدارنده‌اي است كه فكر حمله را از مخيله نظريه‌پردازان كاخ سفيد دور خواهد كرد. دكتر استيفن كوهن، عضو شوراي سياستگذاري وزارت خارجه آمريكا و متخصص در امور كنترل تسليحات و خلع سلاح و امنيت منطقه‌اي مركز تحقيقاتي بروكينگز در گفتگو با «جام‌جم» در نوع واكنش تهران و سرعت بخشيدن به روند دستيابي به تسليحات هسته‌اي ان.پي.تي گفت: خروج از نظامي در كنار تحريك چريك‌هاي حماس و حزب‌الله براي حملات پارتيزاني و موشكي به اسرائيل و بستن تنگه هرمز روي نفتكش‌هايي كه 70 درصد نفت دنيا را از اين تنگه منتقل مي‌كنند و سيل عظيمي از شبه نظاميان ايراني كه براي ناآرامي به كشورهاي منطقه مي‌روند براي غرب قابل تحمل نخواهد بود.

حملات موشكي گسترده به اسرائيل، جنوب اروپا و پايگاه‌هاي نظامي آمريكا در منطقه، تحريك احساسات ضدآمريكايي و ضداسرائيلي در داخل و خارج از منطقه و اقدام ايران در مسدود ساختن تنگه هرمز، شوك انرژي دهه 1970 را دوباره تكرار خواهد كرد و اين براي نفتي كه اكنون بيش از 140 دلار معامله مي‌شود، ويرانگر است.

تدبير تهران در خارج كردن مذاكرات هسته‌اي با گروه 1+5 و شروع مذاكرات با خاوير سولانا، كميسر ارشد يورو در كنار حركت در چارچوب سازوكارهاي پذيرفته بين‌المللي و دفاع از حقوق مشروع و قانوني خود در قالب پادمان‌ها و رژيم بين‌المللي فرصت هر گونه ابتكار عمل ديپلماتيك، ميدان‌داري دفاعي و امنيتي، سناريوسازي در راستاي ملتهب‌ساختن فضاي سياسي منطقه و ادامه راهبرد ايران هراسي و در نهايت باقي ماندن طرح حمله پيشدستانه با تاسيسات هسته‌اي را در حد طرحي روي كاغد خواهد گذاشت كه سرانجام مانند ديگر روياهاي تعبير نشده پسران بد كاخ سفيد راهي سطل زباله‌ها و آرشيوهاي خبري خواهد شد و جايي براي بايگاني در حافظه تاريخ نخواهد يافت.

برتري دفاعي ايران‌

يكي از علل موفقيت نيروي هوايي اسرائيل در عمليات 1981 عراق موسوم به پرنده، فاصله پروازي مناسب ميان اسرائيل و عراق بود كه به جنگنده‌هاي اسرائيلي امكان مي‌داد بدون نياز به سوختگيري هوايي بتوانند در زير خط رادار پرواز كنند و خود را به اهداف مورد نظر برسانند، ولي فاصله پروازي طولاني ميان تهران و تل آويو مشكلات فني بسياري را بر سر حمله هوايي به ايران به‌وجود آورده است. در حالي كه خطرات زيادي براي هواپيماهاي اسرائيلي به‌وجود خواهد آورد، موفقيت‌آميز بودن آن را نيز در پرده‌اي از ابهام قرار مي‌دهد.

وقتي تمامي اين موارد در كنار توان پيشرفته موشكي ايران، پراكندگي تاسيسات هسته‌اي، بهره بردن ايران از ششمين نيروي نظامي بزرگ دنيا، بالا بودن روحيه جنگندگي و جسارت منحصر به‌فرد سربازان ايراني و از همه مهمتر توان بالاي رزمي و دفاعي ايران قرار مي‌گيرد، حمله به ايران بسيار مشكل و خطرناك و به عبارتي غير ممكن به نظر مي‌رسد.

تحليلگران دفاعي دانشگاه جنگ تل‌آويو ‌ كه راه‌هاي حمله هوايي به ايران را بررسي كرده‌اند در بررسي‌هاي خود به اين نتيجه رسيده‌اند كه هيچ تضميني براي موفقيت حمله هوايي به مراكز هسته‌اي ايران وجود ندارد و اگر اسرائيل بخواهد با موشك به مراكز هسته‌اي ايران حمله كند مشكلات به مراتب عظيم‌تري فراروي خود خواهد ديد.

ارسلان مرشدي‌
چهارشنبه 23 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 341]