پاكستان و سياست هاى گيلانى

واضح آرشیو وب فارسی:ايران دیپلماسی: پاكستان و سياست هاى گيلانى
«ايالات متحده هنوز پاكستان را به عنوان متحدى كليدى در جنگ با تروريسم مى شناسد.» اين خود كليدى ترين جمله اى بود كه جرج بوش، رئيس جمهور امريكا در ديدارش با سيد يوسف رضا گيلانى، نخست وزير پاكستان به آن اشاره كرد. در مقابل گيلانى نيز در جمله اى كه شايد چكيده مهم ترين موضع پاكستان در برابر امريكا بود از واشنگتن خواست تا مانع عمليات يكجانبه نيروهاى نظامى تحت فرمانش در شمال پاكستان شوند. گيلانى در اولين سفرش به ايالات متحده در مقام نخست وزير، در حالى با اين لحن تلطيف شده از حملات امريكا به شمال پاكستان سخن مى گويد كه يك روز پيش از ديدار گيلانى و بوش در كاخ سفيد، در حالى كه نخست وزير پاكستان وارد واشنگتن شده بود نيروهاى امريكايى در حمله اى موشكى به منطقه اى از كمربند تحت كنترل قبايل در استان وزيرستان پاكستان شش شبه نظامى را كشتند. به گزارش ديپلماسى ايران اين حمله خانه اى را ديوار به ديوار مسجدى در روستاى «اعظم ورزك» در ۲۰ كيلومترى مرز پاكستان و افغانستان نشانه گرفته بود كه گفته مى شد توسط چند عرب مصرى از يكى از روساى قبايل اجاره شده و به عنوان مدرسه مذهبى از آن استفاده مى شود. در پى اين حملات نيز فاش شد كه سه تن از كشته شدگان از اتباع مصر بوده و احتمالاً يك نفر از آن ها ابوخباب المصرى و ديگرى مدهت مورسى سيد عمر، كارشناس سلاح هاى شيميايى و ميكروبى القاعده بوده است. منطقه شمال پاكستان بعد از روى كار آمدن دولت جديد پاكستان با سياست هاى جديدى كه براى صلح با نيروهاى افراطى ساكن در اين مناطق در پيش گرفته شده، بيش از پيش به منطقه امنى براى نيروهاى افراطى تبديل شده است و اين مسأله اعتراض شديد و فشارهاى واشنگتن را در پى داشته است. گيلانى در سفر به ايالات متحده كه گمان مى رود با افزايش فشارها در مذاكرات مستقيم او و بوش همراه بوده باشد، در كنار انتقاد از حملات يك جانبه نيروهاى امريكايى كه در لفافه بيان شد، گفت كه درعين حال اسلام آباد راقب و آماده به مبارزه با جريان هاى افراطى و تروريستى است.
گيلانى پس از مذاكره با بوش در محوطه بيرونى كاخ سفيد به خبرنگاران گفت: «ما آماده مبارزه با گروه هاى افراطى و تروريستى هستيم كه در حال تخريب جهان هستند و آن را به محلى نا امن تبديل كرده اند.» او در بخش ديگرى از سخنانش مطالبى را كه پيش از عزيمت به امريكا بيان كرده بود، تكرار كرد و گفت: «اين جنگى است كه عليه پاكستان درگرفته است و ما براى اهداف و منافع خودمان مى جنگيم.» پاكستان در سال هاى اخير از زمان روى كار آمدن پرويز مشرف، رئيس جمهور پاكستان در كودتاى بدون خونريزى سال ۱۹۹۹ شاهد افزايش تدريجى احساسات ضدامريكايى بوده و اين مسأله به ويژه در يك سال اخير روندى بى سابقه يافته است به گونه اى كه اكنون حتى بسيارى از اعضاى طبقات متوسط شهرنشين پاكستان نيز بر اثر نوعى وارونه نگرى سياسى، مبارزه با گروه هاى افراطى داخلى نظير طالبان را نوعى جنگ مشئوم بين «برادران» پاكستانى مى بينند كه براى حفظ منافع امريكا درگرفته است. وضعيت در حقيقت به گونه اى است كه حتى مفتى هاى پاكستان از اين كه كشته شدگان ارتش در درگيرى با نيروهاى طالبان و القاعده را «شهيد» بخوانند، اكراه دارند. در واقع به همين خاطر حزب مردم كه گيلانى يكى از اعضاى آن است و اكنون تحت رهبرى آصف على زردارى، همسر بى نظير بوتو اداره مى شود، با شعارهايى كه حاكى از جدايى راه اين حزب از راه طى شده توسط دولت پاكستان در هفت سال گذشته بود، توانست در انتخابات عمومى فوريه سال جارى ميلادى پيروز شود و بدنه اصلى ائتلاف حاكم را تشكيل دهد. اما از آن زمان تا كنون سياست هاى گيلانى مانند آونگى كه دامنه نوسان كمى دارد، متغير بوده است. به نظر مى رسد كه گيلانى مى كوشد سياستى اعتدالى را در اين مسأله پيش بگيرد اما دو نيرويى كه منتهاى اين حركت نوسانى را تعيين مى كنند، يعنى هم كاخ سفيد و هم مردم پاكستان، ظاهراً به اين عقيده قائل هستند كه «هر كه با ما نيست، عليه ماست» و اين مسأله را براى دولت گيلانى دشوارتر كرده است. در واقع به همين خاطر است كه سياست هاى دولت گيلانى تحت فشارهاى داخلى و خارجى درزمينه برخورد با گروه هاى شبه نظامى افراطى دائماً در نوسان است. اكنون با سفر به واشنگتن شرايط براى گيلانى حتى دشوارتر شده است. پيش از عزيمت او اين شايعه به شدت در اسلام آباد و سراسر پاكستان قوت گرفته بود كه در اين ديدار گيلانى براى انجام عمليات مشترك در شمال پاكستان با امريكايى ها به توافق خواهد رسيد. امريكا از مدت ها پيش مدعى است كه شبكه القاعده بار ديگر در ناحيه بى قانون شمال پاكستان در منطقه فدرالى قبايل و استان وزيرستان در حال سازماندهى مجدد نيروهاست و حتى از بيش از يك سال پيش مدعى شده است كه بر اساس اطلاعات به دست آمده اسامه بن لادن، رهبر شبكه تروريستى القاعده نيز در مناطق كوهستانى و صعب العبور همين منطقه پنهان شده است. امريكايى ها همچنين مى گويند براى دستگيرى بن لادن، در صورتى كه در اين منطقه پنهان شده باشد، حملات هوايى و موشكى كافى نيست و لازم است كه نيروهاى امريكايى اجازه انجام عمليات زمينى داشته باشند تا با دستگيرى فرماندهان رده بالاى القاعده و تخليه اطلاعاتى آن ها (به جاى كشتن آن ها بوسيله حملات موشكى) ، به محل اختفاى بن لادن دست پيدا كنند. در مقابل پاكستان تا كنون چنين اجازه اى صادر نكرده است و البته بخشى از امتناع دولت اسلام آباد از صدور چنين مجوزى به خاطر فشارهاى داخلى بوده است كه در واكنش به چنين اقدامى حتى ممكن است منجر به سقوط دولت شود. به اين ترتيب زمانى كه در آستانه سفر گيلانى به واشنگتن شايعه احتمال موافقت گيلانى براى انجام عمليات مشترك زمينى نيروهاى ارتش امريكا و پاكستان در مناطق مرزى پاكستان و افغانستان مطرح شد، فشارها بر نخست وزير مضاعف شده و پيشاپيش حيطه مانور او را در مذاكرات مستقيم اش با بوش محدود كرد. اما از سوى ديگر بى ترديد گيلانى در فضاى حاكم بر واشنگتن براى همسويى با سياست هاى كاخ سفيد بيشتر تحت فشار قرار مى گرفت. به همين خاطر شايد سخنان او در واشنگتن از هميشه دو پهلوتر بود و نمى شد به طور قاطع چيزى را از آن استنتاج كرد. گيلانى در مصاحبه مطبوعاتى خود در كاخ سفيد، پس از اين ازامريكا خواست حملات يكجانبه خود به خاك پاكستان را متوقف كند، ضمن اشاره به اين كه مسأله مبارزه با شبه نظاميان بنيادگرا دغدغه اسلام آباد نيز هست، افزود: «به طور بنيادى بايد گفت كه امريكايى ها اندكى بى صبر و حوصله هستند.» نخست وزير پاكستان در ادامه و در بخش ديگر از سخنانش گفت: «بايد همكارى هاى بيشترى با يكديگر داشته باشيم و اين وظيفه ماست چرا كه هر دوى ما به خاطر منافع خودمان درگير جنگ مشتركى هستيم.» در مقابل بوش نيز كه ظاهراً بخشى از نگرانى ها و مشكلات گيلانى را در جلسه مذاكرات پشت درهاى بسته درك كرده بود در سخنان خود دو بار تأكيد كرد كه ايالات متحده تماميت ارضى و حق حاكميت دولت مركزى پاكستان را به رسميت مى شناسد. وى نيز در سخنان مشابهى به تهديد مشترك نيروهاى افراطى و تروريستى اشاره كرد و پاكستان را متحدى «قدرتمند» براى امريكا خواند. به عقيده تحليلگران هدف اصلى گيلانى در اولين سفر خود به واشنگتن، اعلام اين مطلب بوده است كه «اغلب پاكستانى ها» خواستار صلح و همكارى با امريكايى ها هستند. البته در واقع آن چه بايد در اين گزاره جايگزين «اغلب پاكستانى ها» شود «دولت پاكستان» است چرا كه دولت گيلانى و حزب مردم همان طور كه گفته شد با مذاكرات صلح خود با طالبان و ساير گروه ها موجب رنجش واشنگتن شده و اكنون براى منافع دولتى و ملى خواستار بهبود و تقويت روابط هستند و در طرف مقابل مردم پاكستان به خاطر شرايط خاص حاكم بر اين كشور هنوز دچار احساسات ضد آمريكايى هستند. دولت امريكا در ماه هاى گذشته وعده صدها هزار دلار كمك مالى به دولت و ارتش پاكستان داده است به شرطى كه ارتش اين كشور بار ديگر مبارزه با بنيادگرايان را در مناطق شمالى پاكستان از سر بگيرد. اين در حالى است كه پيش از فوريه اسنادى كه از سوى پنتاگون منتشر شده بود نشان مى داد در فاصله سال هاى ۲۰۰۱ تا اوايل ۲۰۰۸ ميلياردها دلار كمك نظامى واشنگتن به پاكستان براى مبارزه با تروريسم صرف توسعه و تحقيقات تسليحات هسته اى پاكستان و رقابت تسليحاتى با هند شده است و همين مسأله مقامات ارشد پنتاگون و وزارت خارجه را بر آن داشته بود تا دست كم به ميزان قابل توجهى از كمك هاى نظامى به اسلام آباد بكاهند. پرسشى در اين ميان بى پاسخ اين است كه آيا گيلانى در آن بخش از مذاكراتى كه پشت درهاى بسته انجام شده به عمليات مشترك ارتش دو كشور در مرز افغانستان و پاكستان چراغ سبز نشان داده است يا نه؟ مسلماً اگر دو طرف به چنين توافقى دست يافته باشند، اعلام عمومى آن به مثابه مرگ آنى دولت گيلانى خواهد بود و طبيعى است كه حتى الامكان نخست وزير پاكستان از صحه گذاشتن بر اين مطلب اجتناب كند، اما چيزى كه در نهايت ماهيت اين توافق ها را برملا خواهد ساخت عملكرد نيروهاى نظامى امريكا طى هفته هاى آينده در مناطق مرزى افغانستان و پاكستان است.
وب سايت ديپلماسى ايران www.irdiplomacy.ir
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايران دیپلماسی]

[مشاهده در: www.irdiplomacy.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 216]