بزرگداشت سهروردي/سهروردي در احياء فرهنگي ايران ادامه دهنده راه فردوسي بود

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: بزرگداشت سهروردي/سهروردي در احياء فرهنگي ايران ادامه دهنده راه فردوسي بود
خبرگزاري مهر - گروه استانها: شيخ شهاب الدين يحيي بن حبشي بن اميرك سهروردي بي شك يكي از بزرگان حكمت و فلسفه و عرفان ايران زمين است و اين حكيم فرزانه در مدت عمر كوتاه ولي پربار خويش آثار ارزنده و ماندگاري به جامعه بشري تقديم كرده كه از زواياي گوناگون در خور توجه و دقت هستند.

به گزارش خبرنگار مهر در كرج، شيخ شهاب الدين سهروردي معروف به شيخ اشراق در سال 549 هجري قمري در سهرورد يا قره قوش خدابنده از توابع شهرستان زنجان ديده به جهان گشود و پس از پشت سرگذاشتن دوران طفوليت و ورود به سنين جواني جهت تحصيل علم به مراغه و از آنجا به اصفهان رفت.

شيخ شهاب الدين ابوالفتوح يحيي سهروردي معروف به "شيخ اشراق" و "شيخ مقتول"، موسس حكمت اشراق و از حكماي بزرگ اسلام در قرن ششم ميلادي است. وي حكمت و اصول فقه را در مراغه نزد مجدالدين جيلي فرا گرفت و در حكمت تبحر و احاطه تمام يافت سپس به تفكر و رياضت پرداخت و چند سالي را در عراق و شام به سياحت و مطالعه گذرانيد،‌ چنانكه مشهور است در علوم غريبه نيز تبحر پيدا كرد.

وي پس از پايان تحصيلات رسمي به سفر كردن در داخل ايران پرداخت و از بسياري از مشايخ تصوف ديدن كرد و مجذوب آنان شد و در همين دوره بود كه به راه تصوف افتاد و دوره ‌هاي درازي را به اعتكاف و عبادت و تامل گذراند. سفرهاي وي رفته رفته گسترده تر شد و به آناتولي و شامات نيز رسيد. در يكي از سفرها از دمشق به حلب رفت و در آنجا با "ملك ظاهر" پسر "صلاح الدين ايوبي" (سردار معروف مسلمانان در جنگ‌هاي صليبي) ملاقات كرد و ملك ظاهر كه محبت شديدي نسبت به صوفيان و دانشمندان داشت، مجذوب اين حكيم جوان شد و از وي خواست كه در دربار وي در حلب ماندگار شود. سهروردي كه عشق شديدي نسبت به مناظر آن ديار داشت، پيشنهاد ملك ظاهر را پذيرفت و در دربار او ماند.

اما سخن گفتنهاي بي پرده و بي احتياط بودن وي در بيان معتقدات باطني و بيان احكام و مسائل مربوط به دين در برابر همگان و زيركي و هوشمندي فراوان وي كه سبب آن مي ‌شد كه با هر كس بحث كند و بر وي پيروز شود همچنين استادي وي در فلسفه و تصوف از عواملي بود كه دشمنان فراواني به خصوص از ميان علماي قشري براي خود فراهم آورد و فقها عليه او شوريدند و او را مرتد خواندند و از ملك ظاهر خواستار قتل او شدند كه ملك نپذيرفت و به همين دليل فقها شكوائيه اي تنظيم و نزد صلاح الدين ايوبي بردند و او را راضي كردند كه فرمان قتل شيخ را صادر كند كه سرانجام صلاح الدين ايوبي از پسرش خواست به دليل مسائل سياسي شيخ را به قتل برساند. بدين ترتيب شيخ را اول زنداني سپس در سن 38 سالگي به شكل مرموزي به قتل رساندند.

شيخ اشراق در طول عمر 38 ساله اش تقريبا 50 جلد كتاب و رساله به يادگار گذاشته است كه بيشتر نوشته هاي فلسفي اش به زبان عربي و كتابهاي عرفاني به زبان فارسي و برخي عربي است.

شهاب الدين در طول زندگي خود بسيار كم مي خورد و اغلب يك هفته مدام روزه مي گرفت. به امور دنيا و ظاهر، خوراك، پوشاك، جاه و مقام و شهرت اجتماعي بي اعتنا بود و حتي گاهي برخلاف عرف و عادت و به منظور درهم شكستن قيود و حدود، جامه و كلاهي دراز و سرخ مي پوشيد يا خرقه اي ديگر بر سر مي افكند. اغلب روزها روزه دار و بيشتر شبها در مناجات و بيدار بود و به آواز و ترانه خوش و نغمات موسيقي و سماع دلكش عشق مي ورزيد و در سخن گفتن دلير و بي باك بود.

شيخ اشراق در طرح و بيان تجربيات عرفاني خويش از تجربيات پيشينيان خود به ويژه متون حماسي بهره برد و نه تنها ادامه دهنده راه بزرگاني چون فردوسي در احياي فرهنگي ايران باستان بود بلكه در شيوه بيان اين مطالب نيز بيش از پيش تحت تاثير متون حماسي از جمله شاهنامه است.

او در باب چگونگي تشكيل و تحقيق علم حصولي و ادراكات حصولي به مراتبي قائل بود كه عبارتند از ادراك عقلي، ادراك خيالي و ادراك حسي همچنين اهميت و عمق فلسفه سهروردي كه مهمترين فعاليت آموزشي شيخ شهاب الدين سهروردي بود در همين است كه دو اصل به ظاهر دور از هم (تفكر شرق و غرب) را به يكديگر نزديك ساخت.

تاليفات شيخ اشراق طي دوران زندگي اش شامل حكمت الاشراق، تلويحات، المشارع و المطارحات، هياكل النور، كلمه التصوف، رساله عقل سرخ، آواز پر جبرئيل، روزي با جماعت صوفيان و رساله في حاله الطفوليه است.

نظام فلسفي اشراق يكي از پرارزشترين نظامهاي اسلامي است كه اصول آن به صورتي كه امروز شناخته شده است به وسيله شيخ شهاب الدبن سهرودي تدوين و تنظيم شده است، تأثير فلسفه اشراق بر تكامل فلسفه در ايران و به خصوص تاثير آن بر عرفان نظري تا حدي بيش از ديگر نظامهاي فلسفي است. پايه هاي تاريخي فلسفه اشراق از طرفي بر تعاليم عاليه قرآن استوار است و از طرف ديگر بر مكتبهاي فلسفه افلاطوني و نوافلاطوني مبتني شده است.

حكمه الاشراق يا فلسفه اشراقي در اصل فلسفه اي است جامع كه سير تكامل آن را حداقل در چهار كتاب اصلي فلسفي سهروردي يعني التلويحات، المشارع و المطارحات، المقاومات و حكمه الاشراق مشاهده و دنبال مي توان كرد. اين اثر شاهكار فكري و ذوقي سهروردي است زيرا عصاره انديشه و ذوق و خلاصه تفكر و تدبر و ره آورده سير و سياحت در آفاق و انفس همچنين نتيجه رياضيات و مكاشفات و حاصل تفحص و تتبع وي به شمار مي آيد.

هدف اصلي او در پرداختن به مسايل فلسفي، احياي تفكر فلسفي ايران باستان بود و با حكيم ابوالقاسم فردوسي در يك مسير قرار گرفت. شهاب الدين از كودكي انديشه اي نيرومند و هوش سرشار و براي تحصيل علم و طبعي حريص داشت.

اين فيلسوف جوان توانست در زمان كوتاهي ضمن بررسي انتقادي نظام فلسفي مشا و تحت تاثير افكار افلاطون، نوافلاطونيان و نيز حكماي ايران باستان پايه هاي نظام فلسفي ديگري را در برابر فلسفه مشا به نام حكمت اشراق بنيان نهد و آنگاه به تحكيم اين بناي رفيع همت گمارد و بدين شكل تقابل دوهزار ساله فلسفه افلاطون و ارسطو را كه در يونان قديم در جريان بود به گونه اي ديگر وارد حوزه فلسفه اسلامي كرد.

در حقيقت ظهور شيخ اشراق و دانشمندان سترگ و نوابغ بزرگ علمي همچون فارابي، ابن سينا، ابوالبركات بغدادي، فخرالدين رازي، ميرداماد و شيخ بهايي موجب شد در مدت كوتاهي چندين نظام فلسفي منسجم در حوزه هاي علوم ديني سامان يابد كه نسبت به فلسفه هاي قديم و جديد غرب در بسياري از جهان برتريهاي زيادي داشته و دارد در عين حاليكه نبايد تلاش وسيع فلاسفه بزرگ غرب را در حوزه هاي گوناگون معرفتي، سياسي و اجتماعي ناديده گرفت.
سه شنبه 8 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 337]