كاروانسراي ملك زاهدان به خاطره ها پيوست

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: كاروانسراي ملك زاهدان به خاطره ها پيوست
زاهدان - انتشار خبر تخريب اثر تاريخي كاروانسراي ملك زاهدان سبب شگفتي و نگراني دوستداران ميراث تاريخي و بسياري از شهروندان شد.

به گزارش ايرنا، اين بنا متعلق به دوره پهلوي با پلاني مستطيل شكل در زميني به گستره سه هزار و 235 متر مربع و زيربنايي يك هزار و 655 متر مربع در بافت قديمي شهر زاهدان واقع شده است.
كاروانسراي ملك كه داراي 39 اتاق بود چند روز پيش توسط افراد ناشناسي نيمه هاي شب تخريب شده است.
اين مكان به سبب نداشتن محافظ و نگهبان و رفت و آمد آسان و بدون محدوديت، محلي براي اسكان و رفت و آمد معتادان ولگرد شده بود.
تجمع اين قبيل افراد در اين مكان نارضايتي بسياري از همسايگان و كسبه خيابانهاي فردوسي و آيت الله كفعمي را موجب شده بود.
شماري از ساكنان اين دو خيابان در گفت وگو با خبرنگار ايرنا از وضعيت نابسامان اين بنا ابراز گلايه كردند.
آنان وجود اين كاروانسرا را مخل امنيت محله دانسته و گفتند: اين بنا
به مكاني براي تجمع شمار زيادي بزهكار و معتاد تبديل شده بود.
فردي كه خود را "حسن محمودي" و از ساكنان خيابان فرودسي معرفي كرد، گفت: حضور و تجمع معتادان و همچنين مزاحمتهايي كه براي مردم ايجاد مي كردند بارها به نيروي انتظامي و حتي ميراث فرهنگي اطلاع داده شد اما هيچ اقدامي انجام ندادند.
وي افزود: با توجه به بروز مشكلات زياد از جانب افراد ولگرد و معتادان، ساكنان محدوده اين بنا با وجودي كه از ارزش تاريخي آن نيز آگاه بودند هيچگونه مخالفت و مقاومتي در مقابل تخريب آن انجام ندادند.
اين در حالي است كه بيشتر ساكنان اين محله از عاملان تخريب اين بناي تاريخي اظهار بي اطلاعي مي كنند و مي گويند: تخريب بنا بعد از نيمه هاي شب انجام شده و مشخص نيست كه اين اقدام را چه كساني انجام داده اند.
برخي شهروندان ساكن در اطراف كاروانسراي ملك مي گويند: با ويراني كاروانسرا، بساط افراد معتاد و ولگرد و فروشندگان موادمخدر در اين محله جمع شده است.
"محمد رنگريز" يكي ديگر از اهالي محل گفت: افراد معتاد كه در اين
كاروانسرا رفت و آمد و اسكان داشتند امنيت مردم را به مخاطره انداخته و سبب نگراني والدين و ترس و وحشت كودكان شده بودند.
"زهرا حسين آبادي" نيز گفت: رفت و آمد در اطراف كاروان سراي ملك همواره از دغدغه ها و تشويش خاطر بانوان ساكن در محل بود.
بر اساس قانون حفظ آثار ملي مصوب سال 1309 شمسي تمام آثار صنعتي و ابنيه و اماكني كه تا پايان دوره زنديه در ايران ساخته شده اعم از منقول و غيرمنقول پس از تشخيص و اجازه كتبي وزارت معارف در شمار آثار ملي ايران محسوب شده و تحت حفاظت و نظارت دولت قرار دارد.
برخي كارشناسان مي گويند: شهر زاهدان كه از قدمت تاريخي زيادي برخوردار نيست براي اثبات گذشته خود نيازمند حفظ آثار موجود است.
رييس سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان گفت: بر اساس ماده واحده قانون ثبت آثار ملي مصوب آبان 1352 به وزارت فرهنگ و هنر اجازه داده مي شود علاوه بر آثار مشمول قانون حفظ آثار ملي مصوب آبان 1309 تمامي آثار غير منقول كه از نظر تاريخي و شئون ملي داراي اهميت باشد صرفنظر از تاريخ ايجاد يا پيدايش آن را مي توان در شمار آثار ملي به ثبت رساند.
"حسينعلي شهركي" بيان كرد: با توجه به اين ماده واحده كاروانسراي ملك كه متعلق به دوره پهلوي است و قدمت زيادي ندارد اما از نظر ارزش تاريخي و شئون ملي داراي اهميت بوده، توسط كارشناسان ميراث فرهنگي مورد شناسايي قرار گرفته و براي ثبت آن در سال 86 اقدام شده است.
وي افزود: اين اثر تاريخي شهر زاهدان در اسفندماه سال 1386 به شماره 22253 در فهرست آثار ملي و تاريخي كشور به ثبت رسيده است.
براساس ماده 5 آيين نامه اموال فرهنگي، هنري و تاريخي نهادهاي عمومي و دولتي مصوب اسفند 81 هيات وزيران، سازمان ميراث فرهنگي كشور مكلف است اقدامهاي اضطراري حفاظتي و مرمتي را تعيين و به دستگاه ذيربط ابلاغ و بر اجراي آن نظارت داشته باشد.
شماري از شهروندان زاهداني مدعي اند كه در حفظ، نگهداري و مرمت اثر تاريخي كاروانسرا ملك بي توجهي زيادي شده است و از مسوولان دست اندركار خواستار پيگيري موضوع و مجازات عاملان تخريب آن شدند.
در اين خصوص رييس سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان گفت: در اين استان حدود يك هزار اثر تاريخي ثبت شده وجود دارد كه فقط از تعدادي از آنها به صورت شبانه روزي محافظت مي شود و بقيه آثار با گشت زني در ساعات كاري مراقبت مي شوند.
شهركي افزود: تخريب كاروانسراي ملك در غير ساعات اداري، بعد از نيمه شب و به دور از چشم ماموران انجام شده است و به همين دليل تاكنون عاملان آن شناسايي و دستگير نشده اند.
وي بيان كرد: مسووليت تخريب اين اثر بر عهده شهرداري است زيرا تخريب و ساخت و ساز اماكن با مجوز شهرداري انجام مي شود.
با توجه به اينكه كاروانسراي ملك در محدوده شهرداري منطقه يك زاهدان قرار دارد، شهردار اين منطقه در پاسخ به ادعاي رييس سازمان ميراث فرهنگي گفت: بر اساس قانون، اراضي شهر از مركز به شعاع 10 كيلومتر متعلق به شهرداري است و در اين محدوده تمام زمينهايي كه فقط مالكيت اعيان آنها در دست افراد باشد، مالك عرصه شهرداري است.
"محمد خيرخواه" بيان كرد: اعيان (ساختمان ) كاروان سراي ملك متعلق به شخصي به نام ملك از اتباع پاكستان بوده اما عرصه (زمين ) آن جزو املاك شهرداري است.
وي افزود: با توجه به اينكه شهرداري و شوراي شهر از ثبت تاريخي اين كاروان سرا آگاه هستند با هرگونه ساخت و ساز و صدور پروانه كار براي اين مكان مخالف بوده و از آنجايي كه هيچگونه مجوزي در اين زمينه صادر نشده شهرداري مسووليتي در قبال تخريب غير قانوني اين بنا ندارد.
وي اظهار داشت: اعيان اين بنا هشت سال پيش توسط ورثه ملك به تعاوني مسكن سازمان تامين اجتماعي استان فروخته شد و اين تعاوني نيز سال گذشته در مزايده اي آن را به تعاوني مسكن دانشگاه علوم پزشكي فروخته است.
شهردار منطقه يك زاهدان گفت: مسوولان شركت تعاوني مسكن دانشگاه علوم پزشكي نيز تلاش زيادي براي خريد عرصه و گرفتن مجوز ساخت در اين ملك كردند كه كميسيون فروش شوراي شهر به دليل تاريخي بودن بنا با صدور مجوز مخالفت كرده است.
خيرخواه ادامه داد: سازمان ميراث فرهنگي مي توانست با شركت در مزايده و خريد اعيان ملك و همچنين رايزني با شهرداري در زمينه خريد و يا واگذاري عرصه اقدام كند و به نتايج مثبتي نيز برسد.
وي بيان كرد: سازمان ميراث فرهنگي استان در رابطه با وظايف محوله بر اساس آيين نامه ها و ضوابط اجرايي سازمان كوتاهي كرده است و اميدواريم اين قصور ناآگاهانه باشد تا مردم ديگر شاهد اينگونه حوادث تكان دهنده در استان نباشند.
در حالي كه مسوولان شهرداري از برگزاري مزايده براي فروش اين بنا خبر مي دهند، رييس سازمان ميراث فرهنگي از اين موضوع اظهار بي اطلاعي مي كند.
شهركي مي گويد: كاروان سراي ملك جزو آثار تاريخي و ملي ثبت شده است و بنا براين هرگونه خريد و فروش و واگذاري اين بنا بدون هماهنگي با اين سازمان غير قانوني بوده و فروشنده بايد بطور كتبي موضوع مزايده را به ميراث فرهنگي اطلاع مي داد.
وي اظهار داشت: متاسفانه در تخريب آثار تاريخي شهر روند نامناسبي دنبال مي شود بگونه اي كه تا زماني ملك در مالكيت خصوصي است هيچگونه تغييري در آن ايجاد نمي شود اما پس از واگذاري قطعي به يك سازمان و يا نهاد وابسته به ارگان دولتي، تخريب انجام مي شود.
رييس سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان در پاسخ به اين سووال كه تاكنون در زمينه اطلاع رساني در خصوص بناهاي تاريخي شهر زاهدان به مردم چه اقدامهايي شده است و گفت: وقتي بنايي به ثبت تاريخي و ملي مي رسد اطلاع رساني در مورد آن در محل خود بنا و مكان هاي پر رفت و آمد شهر انجام مي شود.
وي افزود: در خصوص كاروانسراي ملك نيز پارچه نوشته هاي متعدد در همين مكان نصب شده كه به علت پاره كردن آنها توسط افراد ناشناس به اجبار روي ديوار كاروان سرا "تاريخي بودن آن" نوشته شده است.
شهركي از پيگيريهاي قانوني در مورد تخريب كاروان سرا وتلاش براي دستگيري عاملان اين اقدام غير فرهنگي خبر داد.
وي گفت: در اين زمينه شكايت نامه اي تنظيم و به دستگاه هاي قضايي استان ارجاع شده است تا با دستگيري و برخورد با اين افراد از تكرار تخريب آثار تاريخي جلوگيري شود.
كاروان سراي ملك در بافت قديمي و جزو يكي از محدود بناهاي تاريخي موجود شهر زاهدان داراي 39 اتاق با سقف گنبدي شكل كاهگلي، طاق نما، نورگير و نماهاي آجر كاري با تزيينات بسيار زيبا است.
قدمت شهر زاهدان كه در قديم به "دزداب" ناميده مي شد كمتر از يك قرن است.
در گذشته هاي دور زندگي در اين منطقه در درون قلعه اي كوچك در كوههاي شمال شهر جريان داشته و مردم در حوالي قلعه به كار كشاورزي و تجارت مشغول بوده و از اين طريق امرار معاش مي كردند.
گفته مي شود: ساخت راه آهن شهر كويته كشور پاكستان به دزداب عامل پيدايش شهر زاهدان شد و كارگران هندي راه آهن نخستين پايه گذاران اين شهر در موقعيت كنوني آن بوده اند.
به همين سبب معماري خاص هندي همراه با ابزارهاي ساختماني از جمله چوب صندل ،آجر، آهن و رنگ وارد ايران شد.
در سال 1302 شمسي دولت وقت دستور آباداني اين شهر را داد و هفت سال بعد نام شهر به زاهدان تغيير يافت.
آثار تاريخي و ملي ثبت شده شهر زاهدان "ساختمان دادگستري ، راه آهن، تلگراف خانه حرمك و مجموعه اميرتوكل كامبوزيا" است.
امروزه زاهدان با جمعيتي بيش از 600 هزار نفر و داشتن دانشگاه هاي بزرگ دولتي، آزاداسلامي، پيام نور، علوم قرآني، جامع علمي كاربردي، حوزه هاي علميه شيعه و سني و دانشكده ها و پژوهشكده هاي مختلف به يك شهر دانشگاهي و فرهنگي تبديل شده و جزو 10 كلان شهر كشور به حساب مي آيد.
مردم زاهدان مي گويند: با توجه به پيشينه اندك تاريخي شهر زاهدان انتظار است دستگاه هاي دست اندركار در زمينه حفظ، نگهداري و مرمت تعداد انگشت شمار آثار بجاي مانده از گذشتگان در اين شهر بيش از پيش تلاش كنند.
ك/4
7313/653/659
دوشنبه 7 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 239]