سليقه‌هايي براي تجهيز كتابخانه هاي مدارس

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: سليقه‌هايي براي تجهيز كتابخانه هاي مدارس
جام جم آنلاين: نگاهي اجمالي به مدارس ايران نشان مي‌دهد متاسفانه بخش عمده‌اي از كتابخانه‌هاي مدارس ما در وضعيت فعلي قادر به انجام وظايف واقعي خود نيستند؛ زيرا امكانات لازم را در اختيار ندارند، با نياز‌هاي فردي دانش‌آموزان سازگار نيستند و نظام آموزشي نيز كتابخانه‌ها را چندان جدي نمي‌گيرد.

به همين دليل با زهرا پناهي‌روا، معاون فرهنگي و هنري وزارت آموزش و پرورش كه مسووليت مستقيم در كار كتاب و كتابخواني اين وزارتخانه دارد، به گفتگو نشستيم تا به آمار مختلفي كه در سايت‌ها و روزنامه‌ها منتشر مي‌شود، پايان دهد و بگويد چه برنامه‌هايي براي برون‌رفت از بحران موجود در كتابخانه‌هاي مدارس دارد.

پناهي‌روا همراه منوچهر عليپور كه از اواسط گفتگو به جمع ما ملحق شد، از ارائه هرگونه آمار و ارقام درباره كتابخانه‌هاي مدارس، تعداد دقيق كتاب‌هاي موجود در مدارس و... امتناع كردند و بيان آن را به اواسط شهريور ماه موكول كردند.

ايشان متفق‌القول تاكيد مي‌كردند كه امسال ديگر مانند سال‌هاي گذشته نيست و برنامه‌هاي ويژه‌اي براي تجهيز كتابخانه‌هاي مدارس دارند،‌ اما آنجا كه صحبت از سياست‌هاي كلان وزارت آموزش و پرورش در خصوص كتاب و كتابخواني شد،‌ نه به بودجه سالانه اين وزارتخانه براي كتابخانه‌هاي آموزشگاهي اشاره كردند هر چند كه گفته مي‌شود بيشتر هزينه‌هاي اين كار را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با خريد كتاب و اهداي آن به مدارس تقبل مي‌كند و نه بر خلاف ديگر وزارتخانه‌ها مقايسه‌اي آماري با سال‌هاي گذشته ارائه كردند.

سركار خانم پناهي‌روا، ضمن اشاره به وضعيت كتابخانه‌هاي مدارس، بفرماييد كه كتاب‌ و كتابخواني در سياست‌هاي كلان وزارت آموزش و پرورش چه جايگاهي دارد؟

تعداد كل دانش‌آموزاني كه در سراسر كشور داريم، حدود 14 ميليون و 415 هزار و 668 نفر است كه در 3 مقطع تحصيلي به كسب علم و دانش مشغولند. با توجه به اين حجم بالاي دانش‌آموز، وزارت آموزش و پرورش ترويج كتاب و كتابخواني را ميان جوانان، نوجوانان و كودكان سرلوحه كار خود قرار داده است.

يكي از برنامه‌هايي كه براي دانش‌آموزان و به منظور ترويج كتاب‌ و كتابخواني در نظر داريم و بودجه‌اي را هم براي آن پيش‌بيني كرده‌ايم، فرهنگ‌سازي از مقاطع تحصيلي پايه ‌است. اين تصميم از آن نظر اتخاذ شد كه معمولا در سال‌هاي گذشته براي دانش‌آموزان مقاطع تحصيلي راهنمايي و متوسطه بيشتر برنامه‌ريزي مي‌شد‌ و مقاطع تحصيلي ابتدايي در اولويت‌هاي بعدي قرار داشتند، ولي امسال قصد بر اين است كه در بخش كودك و نوجوان، گام‌‌هاي بيشتري برداريم و تعداد كتابخانه‌هاي كلاسي را در مقطع ابتدايي گسترش دهيم.

در سال‌هاي گذشته، تعداد 85 هزار و 500 باب كتابخانه كلاسي در مقطع ابتدايي راه‌اندازي شد، هر چند سطح اين كتابخانه‌ها از لحاظ كيفي پايين است، اما ‌امسال در نظر داريم تعداد 14هزار باب كتابخانه ديگر به اين كلاس‌ها بيفزاييم و كتابخانه‌هايي را كه پيش از اين راه‌اندازي شده بود،‌ غني‌سازي كنيم.

و در بخش راهنمايي و متوسطه...؟

اگر بتوانيم اعتبار آن را به دست آوريم، قصد بر اين است كه وجين كتاب‌ها را در دستور كار خود قرار دهيم و در صورت امكان، كتابخانه‌هاي مدارس را تجهيز كنيم. اعتبار آن را هم پيش‌بيني كرده‌ايم؛ البته اين اعتبار از 2 نهاد تامين مي‌شود. اولين بخش معاونت پرورشي وزارت آموزش و پرورش كه در حال اقدام هستيم و پس از نيازسنجي و تحليل كيفي روي آثار منتشر شده، كتابخانه‌ها را تجهيز مي‌كنيم. يك بخش ديگر هم كمك و مشاركت وزارتخانه‌ها بخصوص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است.

سال گذشته با كمك وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به ميزان 5 ميليارد تومان كتاب خريداري و به آموزشگاه‌ها ارسال كرده‌ايم. در تجهيز كتابخانه‌هاي مدارس، كيفيت كتاب‌ها براي ما بسيار مهم است و تمام كتاب‌هايي كه در جهت تجهيز انتخاب مي‌شوند، با كارشناسي‌هاي بسيار در اين معاونت تهيه و خريداري مي‌شود.

تعداد دانش‌آموزان را با تفكيك حضور آنها در مقاطع مختلف تحصيلي بگوييد؟

اين آمار را داريم. در ادامه گفتگو خدمتتان مي‌گويم.

درباره ارتقاي ظرفيت و تعداد كتابخانه‌هاي موجود در مقطع تحصيلي ابتدايي صحبت كرديد. درخصوص كتابخانه‌هاي مقاطع راهنمايي و متوسطه وضعيت به چه شكل است؟

همه آمار را داريم. براي ارائه آمار هم مشكلي نداريم، اما بايد براي امسال، مجدد آمار گرفته شود تا بعد آنها را اعلام كنيم. احتمال دارد كه تا اول مهر ماه بتوانيم در اين مورد صحبت كنيم.

اين را هم نمي‌توانيد بگوييد كه چه تعداد مدرسه داريم؟

اين را هم براي سال تحصيلي جديد بايد به ما بگويند. فقط تعداد دانش‌آموزان را مي‌توانيم بگوييم، كه گفتيم. با توجه به اين كه در سال تحصيلي جديد تعدادي از مدارس ما در هم ادغام مي‌شوند، به همين علت و با توجه به اين كه آمار اصلي در شهريور ماه مشخص مي‌شود، نمي‌توانم اطلاعات دقيق را به شما بدهم.

شما مي‌توانيد بگوييد كه كل كتابخانه‌هاي‌ مدارس، كتابداران، كتاب‌هاي موجود در مدارس و... وزارت آموزش و پرورش تعداد ايكس‌رقم است كه براي سال تحصيلي جديد مي‌خواهيم آنها را به مقدار (ايكس +1 ) افزايش دهيم.

چون ممكن است اختلاف رقم بسياري را شاهد باشيم. به همين علت آمار سال تحصيلي گذشته را هم نمي‌توانم بگويم. اجازه بدهيد كه پس از رسيدن به نتايج، آنها را اعلام كنيم.

افزايش ظرفيت در مقاطع تحصيلي راهنمايي و متوسطه چه مقدار خواهد بود؟

در بخش ابتدايي كتابخانه‌هاي مدارس را با 14 هزار كتابخانه كلاسي تجهيز خواهيم كرد. در بخش راهنمايي و دبيرستان هم در نهايت بحث تجهيز را دنبال مي‌كنيم.

يعني همه مدارس راهنمايي و متوسطه موجود در ايران، كتابخانه دارند كه تنها بحث تجهيز دغدغه شده است؟

همه مدارس كتابخانه ندارند. برخي مدارس ما كتابخانه دارند، بسياري از مدارس كتابخانه فعال ندارند يا حتي كتابخانه مستقل ندارند. ولي در سال تحصيلي جديد بحث تجهيز كتابخانه‌ها را دنبال مي‌كنيم.

فهرست كتاب‌هاي موجود در كتابخانه‌هاي مدارس را داريد؟ يعني مي‌دانيد كه در كتابخانه‌هاي مدارس چه تعداد كتاب وجود دارد؟

آمار داريم، ولي تعداد كتاب‌ها چون با هم همخواني ندارد، به همين دليل ترجيح مي‌دهيم آمار كتاب‌ها را هم ندهيم. شايد بالغ بر 37 ميليون نسخه كتاب در كل كتابخانه‌هاي آموزشگاهي داريم كه اينها بايد پس از وجين شدن مجدد آمارگيري و بعد اعلام شوند. اين تعداد كتاب در مقايسه با تعداد دانش‌آموزان نشان مي‌دهد كه براي هر دانش‌آموز نزديك به6/2 نسخه كتاب در كتابخانه‌هاي آموزشگاه‌ها وجود دارد.

وزارت آموزش و پروش براي سال تحصيلي جديد، رقم 37 ميليون نسخه كتاب را به چه ميزان افزايش خواهد داد؟ البته به غير از كمك‌هاي وزارت ارشاد و شهرداري تهران!

مي‌خواهيد بدانيد كه وزارت آموزش و پرورش چه مقدار اعتبار براي اين كار اختصاص داده است؟! ما مدنظر داريم كه حدود 4400 كتابخانه آموزشگاهي را تجهيز كنيم. پيش‌بيني اعتبار هم داشته‌ايم، اما احتمالا مبلغ پيشنهادي را به ما ندهند.

مبلغ درخواستي شما چه مقدار بوده است؟

پيش‌بيني خوبي داشتيم؛ اما كمتر از آن را به ما خواهند داد. به همين علت هم ما هميشه بودجه‌هاي پيش‌بيني شده را دست بالا مي‌گيريم كه خيلي از مقدار واقعي دور نشويم.

شيوه صحبت شما به گونه‌اي است كه مخاطب چيزي دستگيرش نمي‌شود؟!

من همه چيز را به شما گفتم.

اعتبار در نظر گرفته شده براي كتاب و كتابخواني در مدارس را نگفتيد؛ همچنين تعداد مدارس، تعداد كتابخانه‌ها و... حداقل بفرماييد كه چه گروهي خريد كتاب براي كتابخانه‌هاي مدارس را به عهده دارند؟

خريد كتاب كه به عهده ما نيست. ما فقط محتوا را بررسي مي‌كنيم. خريد كتاب با نوسازي و كمك‌هاي وزارت ارشاد است. ما بيشتر تجهيز كتابخانه‌ها را انجام مي‌دهيم؛ يعني تهيه، تاسيس و راه‌اندازي كتابخانه را در مدارس اعم از قفسه‌بندي، ميز مطالعه و... دنبال مي‌كنيم.

يعني بودجه كتاب و كتابخواني در وزارت آموزش و پروش تنها در راه‌اندازي كتابخانه آموزشگاهي و در نهايت قفسه‌بندي آن ختم مي‌شود. اين كار كه نبايد خيلي مشكل باشد، چون فضاي كتابخانه در مدرسه موجود است و قفسه‌بندي براي نهايتا چندصد عنوان كتاب خيلي هزينه‌بر نيست؟

نخير. چون اين مقوله در اعتبارات عمراني لحاظ شده است، اين كارها به دفتر نوسازي مربوط مي‌شود. ولي ما امسال مي‌خواهيم به اين موضوع كمك كنيم، ولي اصل اين كار با نوسازي است. آموزش و پرورش سازماني جداگانه در كنار خود دارد به نام «تجهيز و نوسازي مدارس».

اين دوستان در ساخت مدرسه و تهيه تجهيزات رفاهي براي دانش‌آموزان فعاليت دارند. بنابراين تهيه و تجهيز كتابخانه هم نهايتا با سازمان نوسازي است. امسال ما چون قصد داريم به كار تجهيز كتابخانه‌هاي مدارس سرعت ببخشيم، در تهيه و تجهيز نيازهاي اوليه يك كتابخانه هم به اين دوستان كمك خواهيم كرد.

اين كمك شامل چه مواري مي‌شود؟

كتاب، قفسه و...

با يكي از اعضاي كميته خريد كتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه صحبت مي‌كرديم، ايشان مدعي بودند آموزش و پروش معمولا براي خريد فهرستي به ما نمي‌دهند. ايشان مي‌گفتند در آموزش و پرورش نيازسنجي براي خريد كتاب صورت نمي‌گيرد و خريدها اغلب سليقه‌اي است و متاسفانه از ميان كتابي‌هايي كه در كتاب‌نامه و كتاب‌نما معرفي مي‌شود،‌ كمتر خريد مي‌شود.

نخير، اين طور نيست. ما از سال گذشته همه را مجاب كرديم كه با توجه به قانون معاونت، انجام هر كاري در اين حوزه‌ با هماهنگي‌هاي لازم صورت گيرد، بخصوص خريد كتاب براي تجهيز كتابخانه‌ها را به كارشناسان فرهنگي خود واگذار كرده‌ايم. در اين قسمت ما ستادي تشكيل داده‌ايم.

افراد حاضر در اين ستاد تصميم‌گيري كه در نهايت به خريد كتاب‌ها براي كتابخانه‌هاي مدارس منجر مي‌شود، چه كساني هستند؟

كارشناسان فرهنگي هستند. در دفتر فرهنگي كارشناساني داريم كه با توجه به شناختشان از دانش‌آموزان گروه‌هاي مختلف سني و نيازهاي مطالعاتي آنها به تهيه ليست اقدام مي‌كنند.

ستادي كه وجود دارد، هم براي دانش‌آموزان دبستاني تصميم مي‌گيرند، هم راهنمايي و هم دبيرستان؟!

كارشناسان ما آگاهي و اطلاعات كافي براي اين كار دارند و مي‌توانند افرادي را براي اين ستاد انتخاب كنند كه بتوانند هر سه حوزه را پوشش دهند، هم براي دانش‌آموزان مقطع ابتدايي‌، هم راهنمايي و هم متوسطه؛ بنابراين از سال گذشته مشكلاتي كه در اين قسمت بود، كاهش يافته است.

بر اين اساس، كتاب‌هايي كه امسال خريداري مي‌شود، دقيقا بر اساس نيازسنجي مخاطبان خواهد بود؟

بله، همين طور است. براي رسيدن به يك نقطه‌نظر مشترك در خصوص ملاك‌هاي تجهيز كتابخانه‌ها در مقاطع مختلف تحصيلي، با كارشناسان فرهنگي وزارتخانه از سراسر كشور جلسه‌اي برگزار كرديم و كتاب‌هايي كه در دوره جديد خريداري مي‌شود، بر اساس مواردي است كه در آن جلسه مطرح شد.

داخل پرانتز

در ميان صحبت‌هايي كه با خانم پناهي‌روا داشتيم، وي يكي از كارشناسان خود را (منوچهر عليپور) براي حضور در مصاحبه و پاسخ به پرسش‌‌هاي ما دعوت كردند. ايشان و سابقه 10 ساله‌اي در اداره فرهنگي وزارت آموزش و پرورش دارند. با خانم پناهي‌روا گرم گفتگو بوديم. با سلام و عليكي و بدون معرفي به هم ادامه گفتگو را دنبال مي‌كرديم. عليپور كه مدتي با سكوت بحث را دنبال مي‌كرد، در فرصتي خود را وارد بحث كرد....

من عليپور هستم. 10 سال است كه مسوول كتاب وزارتخانه هستم. ما اعتقاد داريم كه استان‌ها براساس نيازها و سلايق بومي خود كه در كتاب‌شناسي يك اصل است و بزرگان كتابداري به آن اعتقاد دارند، اقدام به خريد كنند.

چرا اين نيازسنجي كمتر مورد دقت ‌قرار مي‌گيرد؟ مراجعه به كتابخانه‌هاي مدارس معمولا اين ادعاي شما را ثابت نمي‌كند؟

سايتي داريم به نامwww.ketab.roshd.ir كه در اين سايت‌ حدود 10 هزار عنوان كتاب غيرتوصيفي مناسب مدارس به علاوه حدود 6 هزار عنوان كتاب توصيفي مناسب مدارس قرار گرفته است. مدارسي كه قصد خريد كتاب براي كتابخانه‌هاي خود دارند،‌ از ميان اين كتاب‌ها نيازسنجي مي‌كنند و در نهايت خريد انجام مي‌شود.

دوستان مدعي تنها يك نمونه نشان بدهند كه وزارت آموزش و پرورش بدون اين كه از استان نظر بگيرد، كتابي را خريداري كرده و براي آنها فرستاده است. امكان ندارد. كارشناس استان خود انتخاب مي‌كند. به كارشناسان استان هم تاكيد كرده‌ايم كه از مناطق خود كتاب‌شناسان خوب را انتخاب كنند.

بنابراين هر استان خود اقدام به تهيه فهرست نيازهاي خود مي‌كند؟

كتاب‌ها براساس رده‌ديويي انتخاب مي‌شود. به عنوان مثال در مبحث كتاب‌هاي ديني از كارشناسان امور ديني دعوت مي‌شود كه از ميان كتاب‌ها آثار را انتخاب كنند. در بخش ادبيات هم از ميان اهالي قلم و استاداني كه شناختي از دانش‌آموزان دارند، دعوت به همكاري مي‌كنيم.

يعني شما همه ساله حدود 10 هزار عنوان كتاب براي خريد معرفي مي‌كنيد؟

بله. براي خريد تعداد 10 هزار عنوان كتاب معرفي مي‌كنيم. كتاب‌هاي ارزشيابي شده در مراكز استان‌ها به نمايش گذاشته مي‌شود و به ميزان ظرفيتي كه هر استان دارد،‌ مي‌تواند خريداري كند. مي‌تواند همه 10 هزار عنوان را انتخاب كند يا نه.

فكر مي‌كنم در سال بيش از 50 هزار عنوان كتاب منتشر مي‌شود و شما مخاطب از 7 سال تا 18 و 19 سال داريد؟

كتاب‌هاي مدرسه‌اي ، مدنظر ماست. مخاطب ما دانش‌آموز است. 80 درصد مخاطب من دانش‌آموز است.

پس شما بيشتر مخاطب دبستان و راهنمايي را در نظر مي‌گيريد و نه دبيرستان؟

نه خير. ابتدايي، راهنمايي، دبيرستان، پيش‌دانشگاهي، تربيت معلم و حتي معلم جزو گروه هدف ما هستند، اما درصد داريم.

به همين دليل است كه تصور مي‌كنم بايد همه كتاب‌ها را مورد ارزشيابي قرار دهيد و نه نيمي از آن را؟!

فراخوان سراسري داده مي‌شود.‌ محدوديت در انتخاب ناشر هم نداريم، بنابراين اگر 50 هزار عنوان كتاب هم فرستاده شود، بررسي مي‌كنيم.

چرا از خانه كتاب فهرست تهيه نمي‌كنيد؟

فهرست را هم تهيه مي‌كنيم، ولي زمانبر است. از سوي ديگر ناشري نمي‌خواهد در اين طرح شركت كند تا مجبور شود كتابي را با 35 درصد تخفيف بفروشد. انتشارات سخن مي‌گويد كتاب‌هاي دكتر زرين‌كوب با 10 درصد تخفيف فروش مي‌رود، بنابراين بيشتر از اين نياز ندارم.

به همين علت، دانش‌آموز دبيرستاني محصل در رشته علوم انساني بايد از كتاب‌هاي استاد زرين‌كوب محروم باشد؟

نه خير، محروم هم نمي‌كنيم. اعتبارات ما محدود است؛ اما در نهايت فهرستي تهيه مي‌كنيم و به منادي تربيت مي‌دهيم و مي‌گوييم اين كتاب‌هايي كه برگزيده كتاب سال جمهوري اسلامي است، كتاب‌هاي مرجع گران قيمت و... را كه ناشر با 35 درصد تخفيف نمي‌دهد، در حد توان خود خريداري كنيد. همان‌طور كه شما حق داريد از ميان كتاب‌هاي خوب، خوب‌ترين را براي فرزند خود بخريد،‌ آموزش و پرورش هم حق دارد اين كار را بكند؟

ما هم اين را مي‌پسنديم، اما اين اتفاق نمي‌افتد؟

اسناد بدهيد. مدرك ارائه كنيد كه اين كار نمي‌شود.

اين حرف آقاي... يكي از همكاران شماست كه از قضا بررس آموزش و پرورش هم بوده است؟

من تصور نمي‌كنم كه آقاي... اين حرف را زده باشد. ايشان خود هم‌اكنون در انتخاب كتاب براي كتابخانه‌هاي مدارس مشاركت دارند. پس مگر مي‌شود چنين باشد. ايشان اطلاعات كافي ندارند. در حد حوزه‌اي كه خود به بررسي مي‌پردازند اطلاعات دارند و ريز كار را در جريان نيستند.

چرا در تهيه فهرست براي وزارت ارشاد تعلل وجود دارد؟

هيچ تعللي در اين كار نمي‌شود. نامه‌ها، شماره‌ نامه‌ها و تاريخ آنها موجود است؛ اما آنها نكته‌اي را مي‌گويند كه ما رعايت نمي‌كنيم و در فهرست خود وارد مي‌كنيم. به اين شكل كه ما نام كتاب‌هاي منتشر شده در سال‌هاي گذشته را هم در فهرست وارد مي‌كنيم، ولي آنها نمي‌توانند بخرند، چون دوستان وزارت ارشاد تنها كتاب‌هاي چاپ اول را مي‌خرند.

سال انتشار كتاب در بررسي‌هاي شما اهميتي ندارد؟

ما امسال كه در حال تاييد كتاب‌ها هستيم، كتاب‌هاي منتشر شده از سال 1384 به بعد را فهرست مي‌كنيم و براي خريد تقاضا مي‌دهيم.

گروه‌هاي سني در انتخاب هيات كارشناسي شما تاثير دارد؟

بله. به اين علت كه در گروه سني كودك و نوجوان بايد فردي را انتخاب كنم كه ادبيات كودك و نوجوان را بشناسد. در مباحث تخصصي هم از گروه علمي دفتر نظري و پيش‌دانشگاهي دعوت مي‌كنيم تا براساس رشته‌هاي تخصصي خود نظر كارشناسي در خريد كتاب بدهند. بزرگ‌ترين و موفق‌ترين كتابخانه‌هاي كشور،‌ كتابخانه‌هايي هستند كه مجموعه‌سازي (استفاده از همه رده‌هاي ديويي در تجهيز كتابخانه) در آن رعايت شده باشد.

يعني من نبايد فقط كتاب ديني يا كتاب ادبيات به كتابخانه‌ها بفرستم. بايد مجموعه‌سازي را رعايت كنم و نياز آن مدرسه را هم در نظر بگيرم. ممكن است كه در 10 سال گذشته كارهاي غيرعلمي در مدارس صورت گرفته باشد، اما در اين مدت مي‌دانم كه كار علمي صورت مي‌گيرد. صاحب‌نظران ما فارغ‌التحصيلان رشته كتابداري و باتجربه‌ها هستند.

اين گونه نيست كه فلاني چون نويسنده خوبي است، مي‌تواند براي من كتاب انتخاب كند، چون ممكن است كتاب‌شناس خوبي نباشد، اما در اين راه معتقدم كه تا 70 درصد موفق بوده‌ايم.

كتابخانه فعال چه تعريفي در آموزش و پرورش دارد؟

كتابخانه فعال، كتابخانه‌اي ‌است كه مجموعه‌سازي در آن رعايت شده باشد. غير كتاب‌، سي‌دي‌ و ابوك‌ هم داشته باشد. كتابدار خوب، خوش‌اخلاق و مطلع داشته باشد. همه فعاليت‌هاي پرورشي هم در كتابخانه اتفاق بيفتد؛ اما متاسفانه شاهديم كه براي تجهيز كتابخانه‌هاي دانش‌آموزي در مقطع ابتدايي مبلغ 2 ميليارد و يكصد ميليون تومان تصويب شده است كه اين ميزان تنها مي‌تواند 4 درصد از كل مدارس ابتدايي را تامين كند.

كتابخانه‌هاي بي‌كتابدار

منوچهر عليپور: در هيچ كجاي دنيا اين موضوع كه براي هر 3000 عنوان كتاب يك كتابداربه كار گرفته شود مطرح نيست، ولي در ايران به يك قانون نانوشته تبديل شده است. در تمام دنيا براساس تعداد دانش‌آموز دست به انتخاب كتابدار مي‌زنند.

سوالي كه بنده سال‌هاست از دوستان مي‌پرسم اين است كه آيا شما از ما در بخش كارشناسي هيچ‌گاه نظر گرفته‌ايد كه چگونه بايد به استخدام كتابدار پرداخت. ما گفته‌ايم اگر مدرسه‌اي اين تعداد دانش‌آموز داشته باشد، بايد كتابخانه‌اي راه‌اندازي و كتابدار استخدام كنيم. متاسفانه در ساختار جديد گفته‌اند كه كتابخانه‌ها بايد بيش از 3 هزار جلد كتاب داشته باشند و داراي درجه 4 به بالا باشند تا بتوان براي آنها كتابدار استخدام كرد.

درجه 4 هم يعني اين كه داراي 460 دانش‌آموز به بالا باشد. بررسي كردم كه با قانون جديد، تعداد 4340 كتابدار وزارت آموزش و پرورش در سال تحصيلي جديد به حدود كمتر از 500 نفر كتابدار كاهش مي‌يابد. يعني تمام كتابخانه‌هاي آموزشگاهي بدون كتابدار مي‌شوند. حالا اين پرسش پيش مي‌آيد كه آيا اين كار علمي است؟ به عنوان يك كتابدار مي‌گويم، خير. ببينيد! كتابدار يعني دانش‌شناس.

فارغ‌التحصيل رشته كتابداري، اطلاع‌رساني را هم پسوند خود دارد. بايد به روز باشد. كتابدار مدارس همچون يك روانپزشك عمل مي‌كند؛ البته اين پرسش هم مطرح است كه كتابدار اينچنيني چه تعداد داريم؟ بنده اعتقاد دارم كه 5 نفر بيشتر نداريم، چون تا به حال موفق نشده‌ايم نيروي انساني خبره به نام كتابدار در آموزش و پروش تربيت و استخدام كنيم. رديف خاصي براي جذب نيروي متخصص در بخش كتابداري در آموزش و پرورش وجود ندارد بنابراين كتابداران فارغ‌التحصيل رشته كتابداري نيستند و از ميان 4340 نفر كتابدار فعال در مدارس،‌100 نفر فارغ‌التحصيل رشته كتابداري هستند.

بسياري از اين افراد متخصص مي‌آيند و زود مي‌روند. چون اضافه كار نمي‌گيرند و بايد به جاي 24 ساعت، 36 ساعت در مدرسه باشند. پس نمي‌صرفد، چون غم نان دارد. دغدغه مالي دارد. انگيزه ندارند كه در مدرسه كار كند. مزايا نمي‌گيرد و نمي‌توان هم داد. آموزش و پرورش مقصر نيست.

بار مالي بسياري دارد. پس اگر قرار است كتابخوان داشته باشيم ‌ من خواستم صحبت نكنم،‌ نگذاشتيد نگاه مديران ارشد نسبت به كتابدار بايد عوض شود تا بتوان به كتابخانه‌هاي مدارس سر و سامان داد؛ چون امروز نزديك به 30 درصد از كتابخانه‌هاي مدراس ايران فعال هستند. چرا؟ چون در ايران هر وقت كلاس درسي كم باشد، ‌اولين جايي كه حذف مي‌شود، كتابخانه است. يعني مدير مدارس دغدغه قبولي دانش‌آموز را دارد، چون ميزان قبولي بر كارنامه حقوقي او تاثير مثبت دارد.

مرتضي نصيري‌
سه شنبه 1 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 131]