ايراني‌ها از دندان‌پزشك فراري‌اند!

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: ايراني‌ها از دندان‌پزشك فراري‌اند!

درمان- سميه شرافتي:
پوسيدگى دندان در دنيا يكى از رايج‌ترين بيمارى‌هاى عفونى است اما احتمالا ايراني‌ها در مورد اين بيماري هم نسبت به ديگر كشورهاي دنيا ركورد مي‌زنند.

در حالي كه گفته مي‌شود بيش از ۹۵ درصد ايرانيان به بهداشت دهان و دندان اهميت نمي‌دهند، يافته‌هاي علمي حاكي از آنند كه يكي از دلايل عمده افزايش بيماري‌هاي قلبي، كلسترول بد خون و بيماري‌هاي گوارشي در ايران پوسيدگي دندان و بيماري‌هاي لثه است.

به گفته كارشناسان بيشتر مردم ما بعد از سن ٣٠ سالگي به نحوي سعي مي‌كنند با مشكل پوسيدگي دندان خود كنار بيايند و به جاي برطرف كردن ريشه‌اي مشكل، با مصرف قرص‌هاي مسكن به هنگام درد، درمان آن را به عقب بيندازند.

علاوه بر اين، آمارها نشان مي‌دهند متوسط تعداد دندان‌هاي پرشده يا پوسيده در كشور ما بيش از ٢برابر ميانگين جهاني است.

دكتر حسن رزمي، دبير يازدهمين كنگره اندودنتيست‌هاي ايران و دانشيار دانشكده دندان‌پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران در رابطه با علل پوسيدگي دندان و مراحل درمان آن در اين گفت‌وگو بيشتر توضيح مي‌دهد.

وي معتقد است در كشورهاي پيشرفته استاندارد زمان مراجعه به دندانپزشك هر ٦ ماه يك بار است در حالي كه در كشور ما، مردم به‌طور متوسط هر ٣ سال يك بار آن هم به‌دليل مشكلات پيش آمده به دندانپزشك مراجعه مي‌كنند.

* آقاي دكتر، خيلي از مردم تصور مي‌كنند درمان ريشه درمان همان عصب‌كشي است. اين دو ارتباطي با هم دارند؟

خير، اين‌طور نيست. عصب‌كشي، اسمي است كه به غلط براي عمليات درمان ريشه دندان باب شده است. ما براي درمان ريشه دندان اصطلاح روت‌كانال‌تراپي را به كار مي‌بريم.

* خب در مورد ريشه دندان چطور؟ منظور از درمان ريشه دندان همان درمان پوسيدگي دندان است؟

بله، كلا ريشه‌ دندان قسمتي از دندان است كه تحت يك سري از واكنش‌ها و فرايندها دچار پوسيدگي مي‌شود.

پوسيدگي‌هاي دنداني هم عمدتا ناشي از عادات غذايي و ارث هستند. زماني كه دندان با اين مشكل روبه‌رو مي‌شود، مركز دندان يا پالپ با مغز دندان آسيب‌ مي‌بيند و اين آسيب به ريشه منتقل مي‌شود.

* مسلما اين آسيب به‌صورت درد به‌خصوص دردهاي شبانه، تورم، جويدن دردناك و... خودش را نشان مي‌دهد. اما هميشه بايد منتظر اين علائم بود؟

ببينيد، در همه مواقع بيمار با اين علائم به ما مراجعه مي‌كند. منتها ممكن است اين علائم وجود داشته باشند ولي ريشه اصلا آسيب نديده باشد. در حالي كه تصور بيمار خرابي ريشه دندان است نه يك خرابي سطحي.

* شما گفتيد كه تغذيه و ارث در ايجاد پوسيدگي دندان مؤثر هستند. به غيراين دو عامل عوامل بيروني ديگري را براي بروز اين بيماري مي‌توان نام برد؟

بله مثلا ضربه‌ها هم ريشه‌هاي دندان را آسيب‌پذير مي‌كنند.

* دخانيات چطور؟

نه، كلا ريشه دندان وقتي پوسيده مي‌شود كه قسمت داخلي‌اش درگير شود. در اين ميان دخانيات به نوعي مي‌تواند باعث التهاب لثه و جلوگيري از ترميم بيماري‌هاي لثه شود اما به‌طور مستقيم روي پوسيدگي تاثير ندارد. بلكه بيشتر باعث تغيير رنگ دندان و لثه مي‌شود.

* و درمان ريشه طي چند جلسه انجام مي‌شود؟

طي يك يا ۲ جلسه. البته شرايط دندان و ريشه است كه اين تعداد جلسات را براي دندان‌پزشك تايين مي‌كند خيلي از مواقع اين درمان ظرق يك جلسه‌ تمام مي‌شود. مگر در مواقع خاص.

* منظورتان از اين مواقع خاص چيست؟

مثلا اگر دندان در مراحل اوليه پوسيدگي باشد، يعني هنوزعفوني نشده ولي در خيلي از مواقع ريشه دندان عفوني مي‌شود و آن هم به‌صورت منتشر. به‌طوري كه ريشه دندان كاملا درگير خواهد شد. خيلي از دندان‌پزشكان در اين مواقع اصرار دارند كه درمان طي 2 يا 3 جلسه انجام شود.

* خب در اين فاصله تكليف دندان عفوني شده چيست؟

در اين فاصله بيمار بايد داروهاي مختلفي را مصرف كند تا عفونت دندان به حداقل كاهش يابد. علاوه بر اين در بعضي از مواقع هم دندان در شرايطي آسيب ديده كه ريشه آن هنوز كاملا نشده مثلا در سنين زير 10سال.

در اين شرايط ما مجبوريم براي تكميل درمان از درمان‌هاي چند جلسه‌اي استفاده كنيم.

* كمي در مورد اقداماتي كه طي اين مراحل روي دندان انجام مي‌دهيد توضيح مي‌دهيد؟

ببينيد، بيشتر تمركز ما در واقع روي پاكسازي و آماده‌سازي كانال ريشه‌ است. به اين معني كه وقتي دندان عفوني مي‌شود، ما بايد اول ريشه‌ها را تميز كرده و شكل دهيم. بعد از اين مرحله دندان با موادي خنثي و غيرمضر پر مي‌شود.

چون حجم زيادي از ريشه به‌دليل مواد عفوني تخليه شده. البته بايد بگويم اگر دندان‌پزشك مسلط باشد، در همان جلسه تمام اين كارها را انجام مي‌دهد. ولي تعداد ريشه‌ها هم مؤثر هستند؛ چون اگر دندان ريشه‌هاي زيادي داشته باشد طبعا زمان زيادي را از ما مي‌گيرند.

* كيفيت ريشه‌ها چطور؟

اين هم نكته مهمي است؛ به‌طور كلي درمان دندان با ريشه‌ انحنادار يا ريشه بسته در مقايسه با دنداني كه ريشه گشاد دارد، كاملا متفاوت است. بايد بدانيد دندان‌ها از يك ريشه تا 4 ريشه دارند.

دندان‌هاي جلو يك ريشه هستند و هرچه عقب‌تر مي‌رويم، 2 ريشه، ريشه و 4 ريشه مي‌شوند. البته آناتومي اين ريشه‌ها هم البته با هم متفاوت هستند.

* به خاطر همين است كه دندان‌هاي جلو كمتر پوسيده مي‌شوند؟

ببينيد، آنچه باعث پوسيدگي دندان مي‌شود، عملكرد و نقش دندان است. دندان‌هاي جلو كمتر پوسيده مي‌شوند در حالي‌كه نقش كليدي دارند و بيشتر در معرض خطر هستند.

اما دندان‌هاي عقب بيشتر پوسيده مي‌شوند چون سطح جونده وسيع‌تري دارند بنابراين در معرض تماس با مواد غذايي به‌خصوص مواد قندي بيشتري هستند.

علاوه بر اين زمان رشد اين دندان‌ها هم خيلي زودتر است و در سن 6 سالگي ديگر به‌طور كامل در آمده‌اند.

* خب از ميان دندان‌هاي عقب كدام يك در معرض پوسيدگي بيشتري هستند؟

دندان 6 كه ما به آن دندان مولر يا آسياب اول مي‌گوييم، بيشترين ميزان استعداد براي پوسيدگي را دارد.

* دندان عقل چطور؟ اين دندان اصلا نيازي به درمان ريشه دارد يا اينكه طبق باور عمومي مردم بايد درصورت پوسيدگي آن را در آورد؟

خوب دندان عقل خيلي از مواقع به‌طور كامل در نمي‌آيد ولي اگر پوسيده شود احتياج به درمان دارد.

علاوه بر اين دندان عقل اگر در قوس كامل دنداني باشد و نقش كامل در جويدن داشته باشد، دندان با ارزشي است اما اگر نيمه نهفته باشد يا دندان مقابلش كشيده شده باشد نقش كليدي ندارد.

ولي اينكه به‌عنوان يك فرهنگ ما بگوييم اين دندان بايد كشيده شود، فلسفه خلفتش را زير سؤال برده‌ايم.

البته انكار نمي‌كنم كه كار كردن روي دندان عقل سخت است و خيلي از دندان‌پزشكان زياد راغب نيستند خودشان را درگير پيچيده‌گي‌هاي درماني آن كنند ولي اين دندان هم در شرايط خودش كارايي خودش را دارد.

* آقاي دكتر، نكته مهمي كه خيلي از مردم را نگران كرده اين است كه تصور مي‌شود عمر دنداني كه تحت درمان ريشه قرار گرفته، كوتاه خواهد شد. نظر شما چيست؟

به هيچ وجه اين طور نيست. درمان ريشه تاثيري روي عمر دندان ندارد. خيلي از افراد نگران اين مسئله هستند ولي اگر ما اصول درمان ريشه را رعايت كنيم، ريشه ضعيف نمي‌شود.

چون يك بافت از آن حذف و به وسيله ماده ديگري جايگزين مي‌شود پس به استحكام دندان آسيبي نمي‌رسد. ولي اگر ما از اين بافت بيش از حد استخراج كنيم، مسلما دندان ضعيف مي‌شود.

* پس چرا جدار دندان‌هايي كه روت‌كانال شده‌اند، بعد از گذشت چند سال مي‌ريزد؟

ببينيد، اين اتفاق براي اين است كه تاج دندان به‌دليل پوسيدگي ضعيف مي‌شود و براي بازسازي نياز به تمهيداتي دارد مثل روكش. البته تاكيد مي‌كنم كه هر دنداني كه درمان ريشه مي‌شود، درصورت ترميم اصولي نياز به انجام روكش ندارد.

* و توصيه آخر؟

نكته مهمي كه بايد به آن اشاره كنم اين است كه درمان ريشه معلول چند فاكتور است كه مهم‌ترين آنها بي‌توجهي افراد به بهداشت دهان و دندان است. شاهد اين امر هم اين است كه فرهنگ چك آپ كردن در كشور ما بسيار پايين است.

به‌طوري كه در طول سال شايد يك مورد هم براي چك‌آپ به ما مراجعه نكند. در اين شرايط بيمار زماني به ما مراجعه مي‌كند كه ديگر دندان حساس شده.

خيلي از افراد هم به دندان‌هاي شيري كودكانشان اهميتي نمي‌دهند غافل از اينكه يكي از اثرات مستقيم اين اتفاق روي دندان دائمي است.

* فكر نمي‌كنيد اين بي‌توجهي مردم نتيجه گران‌بودن خدمات دندان‌پزشكي باشد؟

درست است. البته خوشبتانه هزينه ترميم دندان 6 تحت پوشش بيمه قرار گرفته ولي مواد دندان‌پزشكي بسيار گران هستند. به‌طوري كه 99 درصد مواد دندان‌پزشكي با وجود اينكه در ايران بسته‌بندي مي‌شوند، خارجي هستند.

براي همين مردم اين امر را در اولويت سبد خانواده قرار نمي‌دهند و همه مراجعات باتاخير صورت مي‌گيرد.

پوسيدگي ارثي

يكي از دلايل پوسيدگي ريشه دندان ارث است. خيلي از افراد هستند كه دندانشان به‌طور ارثي جنس خوبي دارد بر عكس اين قضيه هم وجود دارد. علاوه بر اين ژنتيك و تغذيه فرد در زمان شكل‌گيري دندان هم مهم است.

متأسفانه رژيم غذايي رايج شده در جامعه كه تلفيق نامناسبي از غذاهاي داخلي و خارجي و نيز غذاها و خوراكي‌هاي حاوي نشاسته و قندي است، باعث شيوع پوسيدگي دندان و التهاب و ناراحتي لثه در كشور شده است.

تا حدي كه براساس آمارهاي موجود، پوسيدگي دندان در كودكان زير ١٢ سال در ايران ٢ برابر ديگر كشورهاست.

تاريخ درج: 28 تير 1387 ساعت 16:01 تاريخ تاييد: 28 تير 1387 ساعت 19:24 تاريخ به روز رساني: 28 تير 1387 ساعت 19:19
جمعه 28 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 426]