دكتر منوچهر وصال، پدر آناليز رياضي ايران

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: دكتر منوچهر وصال، پدر آناليز رياضي ايران
متولد: هفتم بهمن ماه 1291 (هـ ش)

تهران

اخذ ديپلم رياضي در تهران

1311 (هـ ش)

ورود به دانشگاه سوربن براي تحصيل رياضي 1312 (هـ ش)

دريافت درجه دكتراي رياضيات از دانشگاه سوربن 1319 (هـ ش)

بازگشت به ايران (1320) و نزديك به نيم قرن تدريس رياضي

موسس دانشكده مهندسي دانشگاه شيراز (1341 هـ ش)

معاونت آموزشي دانشگاه شيراز از سال 41 به مدت 15 سال

تدريس رياضي در دانشكده‌هاي تربيت معلم، شهيد بهشتي، اصفهان و تبريز

پايه‌گذاري نخستين كنفرانس رياضي ايران

پيشنهاد دهنده تاسيس انجمن رياضي

ايران

تاليف دو جلد كتاب رياضي عمومي،

يك جلد كتاب آناليز و برگزيده‌هايي از نظريه اعداد و جستارهايي در باب جبر و مثلثات

بازنشستگي در سال 1356

اشتغال به ويراستاري كتب رياضي و سرپرست گروه رياضي و آمار در مركز دانشگاهي از سال 60 تا 82

چهره ماندگار رشته رياضي در چهارمين همايش چهره‌هاي ماندگار 1383 (هـ ش)

براي آنكه دريابيد حل مساله در رياضيات هم ممكن است به اندازه حل يك جدول كلمات متقاطع يا بازي تنيس لذت‌بخش باشد، بايد كمي تلاش كرد. اگر تا به حال كيك تمشك‌دار نخورده باشيد، چطور ممكن است از آن خوشتان نيايد و يا دوستش داشته باشيد؟ اگر مزه لذت را در رياضيات بچشيد، مطمئن باشيد به آساني آن را فراموش نخواهيد كرد. يك رياضي‌دان فرنگي به نام جرج پوليا، كتاب خود را در باره حل مساله در رياضي با اين جملات آغاز كرده است و به راستي رياضي از آن دسته علومي است كه تا بر آن محيط نشوي آن بر تو محيط نشود، به زيبائيهاي دروني‌اش دست نخواهي يافت. با اين حال بسياري بودند و هستند در اين سرزمين كه زندگي را با رياضيات به سر برده‌اند و ثبات و ميانسالي و پيري را وقف گسترش و پرورش اين علم در ايران كرده‌اند. منوچهر وصال از جمله اين مردان است، او كه قرني پر تلاطم را زيسته است، پدر آناليز ايران نام دارد. زماني كه ايران به سوي تغيير چهره سياسي خود و انتقال قدرت از رضاخان به پسرش پيش مي‌رفت او و همكفران و هم نسلانش به دنبال كسب علم و دانش ايران را ترك مي‌كردند تا از خوان علم فرنگ، تحفه و ارمغاني براي سرزمين خويش بياورند. وصال در سال 1291 (هـ ش) در تهران به دنيا آمده است. جد پدري‌اش وصال شيرازي اديب معروف قرن سيزدهم است و جالب است بدانيد كه مادرش دختر ذكاءالملك و محمدعلي فروغي نويسنده و نخست‌وزير ايران، دايي او بوده است. در محضر پدر شروع به تحصيل ادب و علم مي‌كند. پدر كه خود از خانداني اديب و هنرپرور بود و سواد قابل اعتنايي داشت، در كودكي مسائل رياضي منوچهر خردسال را حل مي‌كرده و خاطره‌ روشهاي جذاب او در حل مسائل رياضي انگيزه‌اي بوده است تا رياضي را به عنوان تخصص و رشته مورد علاقه‌اش دنبال كند… پدر، او را براي يادگيري خط و كتابت، نزد عمادالكتاب خوشنويس معروف آن دوران مي‌برد و منوچهر مي‌گويد او مرد بزرگي بود و به ما، در پيدا كردن مسير زندگيمان بسيار كمك كرد. منوچهر كوچك، سال نخست تحصيلي را در تهران و سال دوم و سوم را به سبب ماموريت پدر در شيراز مي‌گذراند. پدر در سيزده سالگي پسرك خردسال، فوت مي‌كند و از اين تاريخ است كه مسير زندگي او عوض مي‌شود، دست تقدير براي او پر از بازيهاي شگفت‌انگيز بوده است. سرپرستي او و خانواده را محمدعلي فروغي بر عهده مي‌گيرد آن هم در شرايطي كه موقعيت سياسي و اجتماعي ويژه‌اي داشته است. منوچهر وصال از محمدعلي فروغي به عنوان مردي اديب، سخندان و نويسنده ياد مي‌كند كه نخستين كتاب تاريخ فلسفه را در ايران نيز او مي‌نويسد. او مي‌گويد دايي‌هاي من نقش مهمي نه تنها در زندگي من كه در پرورش فضاي آموزشي و تربيتي در ايران داشته‌اند. او در سال 1311 (هـ ش) موفق به اخذ ديپلم مي‌شود و به دانشسراي عالي مي‌رود. يك سال بعد براي ادامه تحصيل به فرانسه عزيمت مي‌كند. در دانشسراي عالي، معلم فيزيك او كسي نيست به جز دكتر محمود حسابي. حسابي شوق يادگيري علوم پايه را در او بيشتر مي‌كند. سال 1312

(هـ ش) او به دانشگاه سوربن راه مي‌يابد و به تحصيل رياضي مشغول مي‌شود و در سال 1319 (هـ ش) موفق به اخذ درجه دكترا در رياضي مي‌شود. در خلال سالهاي پايان تحصيل در رصدخانه ژنو و زوريخ به كارورزي و فعاليت علمي نيز مي‌پردازد. سال 1319 (هـ ش) به ايران مراجعت مي‌كند و از 1320 (هـ ش) به استخدام دانشگاه تهران در‌ مي‌آيد. دكتر هشترودي معروفترين همكار او در آن سالهاست. تمامي زندگي اين مرد در تحصيل رياضي و تدريس آن سپري شده است، او مي‌گويد برايم قابل تصور نيست كه بشر بدون رياضي بتواند كاري كند. رياضي پايه علوم است. حتي هنر نيز وامدار رياضي است، رياضي پايه موسيقي نيز هست. اگر بشر به درك و شناخت رياضي دست نمي‌يافت سنگ روي سنگ بنا نمي‌شد. سال 1326

(هـ ش) ازدواج مي‌كند، ثمره ازدواج او سه دختر و دو پسر است كه هر پنج نفر فارغ‌التحصيل در رشته رياضي هستند. سال 1331 (هـ ش) منوچهر وصال كه مسئول كتابخانه دانشكده فني بوده است بورس تحصيل كتابداري را كه ارمغان يونسكو است، دريافت مي‌كند و به مدت دو سال براي تحصيل كتابداري به پاريس مي‌رود. به ايران باز مي‌گردد و در سال 1340 (هـ ش) طي حكمي از سوي دانشگاه شيراز به آنجا كوچ مي‌كند و به عنوان استاد و معاون دانشگاه تا سال 1356 (هـ ش) كه سال بازنشستگي اوست به كار ادامه مي‌دهد. پس از ورود به دانشگاه شيراز، دانشكده مهندسي اين دانشگاه را تاسيس كرد و رياست آن را به عهده گرفت او مي‌گويد درست است كه پير شده‌ام اما نمي‌توانم حسي را كه الان دارم بيان نكنم، اما از همه گذشته و از راهي كه رفته‌ام راضي‌ام. زياد نمي‌توانم راه بروم ولي راههاي زياد و عميقي هست كه بايد در درونم بروم. اي كاش مي‌دانستيد كه چقدر پيري فوق‌العاده است. در سالهايي كه در شيراز بوده است در كنار تاسيس دانشكده فني مشاور علمي و رئيس بخش علمي دانشگاه را نيز بر عهده داشته و بالاترين مرجعي بوده كه درباره پژوهش و تحقيق و دروس تدريسي تصميم مي‌گرفته است و بالاخره منوچهر وصال پس از سي و شش سال تدريس در دانشگاههاي مختلف، اعلام بازنشستگي مي‌كند و تقاضاي او پذيرفته مي‌شود چرا كه حس مي‌كند كارهايش را انجام داده است. شاگردان زيادي تربيت كرده و به قول قديمي‌ها آردها را ريخته و الكش را هم آويخته است، زندگي با همه تلاطم‌ها و فراز و فرودها، نقطه پايان هم دارد. همه بايد سر تسليم فرود بياورند، اين قسمت و تقدير همه است، تقديري كه خداوند آن را ساخته و پرداخته است، پيري يعني رضا و تسليم، اين است كه جوانها آن را نمي‌فهمند، در پيري است كه انسان درمي‌يابد درست يا غلط، بايد همين مسيري كه آمده را طي مي‌كرده و همه چيز درست و سر جاي خودش بوده است. منوچهر وصال راضي و خوشحال به گذشته مي‌نگرد. اما دل نبسته است و مي‌گويد كه آرزومند زندگي در سالهاي بيشتري است چرا كه زندگي موهبتي بس عميق است، موهبتي كه رايگان در دسترس آدمي قرار مي‌گيرد. او مي‌گويد زندگي من زندگي زيبايي بود، چون با رياضي توامان شد. اين رياضي را بايد جدي گرفت، رياضي يعني راه و روش زندگي، يعني تجزيه و تحليل، حاصلي كه از زندگي به دست آورديم و انتخاب درست‌ترين گزينه براي حركت، براي ادامه دادن، براي زيستن… حال او اميدوار است كه جوانان اين مرز و بوم راهي را انتخاب كنند تا ايران سرآمد تمام ممالك جهان در تمام علوم شود، چون توان علمي جوانان ايراني در تمام دنيا كم‌نظير است.

انشاءالله

جهانشاه جوهري

كارشناس ارشد رياضي كاربردي

سه شنبه 25 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 783]