جاده‌هاي ايمان مسيرهاي گردشگري

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: جاده‌هاي ايمان مسيرهاي گردشگري

زيارتي- آرش نورآقايي:
گويي رشته‌اي پيوندمان مي‌دهد به مكاني، نه، به فراتر از مكاني، كه در آن هستيم. در آن دم، نه، در آن فراتر از دم، وجودمان به تمامي فراموش مي‌شود.

به بهانه زيارت، بهاي جاده‌هاي ايمان را پرداخته‌ايم و اكنون يادمان نيست كه مسلمانيم يا كه پيرو مسيح. تورات مي‌خوانيم يا ودا. در راه حج گام گذاشته بوديم يا در پي 33 معبد ژاپني بوده‌ايم.راه «سانتياگو كومپوستلا» را پيموده‌ايم يا تا جايي آمده‌ايم كه رودهاي «گنگ» و «جمنا» همديگر را ملاقات مي‌كنند.

نمي‌دانيم! اين‌جا، جايگاه «قبه‌الصخره» است يا كوه «جلجتا» و يا ديوار «ندبه».
چه مي‌كنيم! پيامبري را زيارت مي‌كنيم يا تن را به آب مي‌سپاريم. چه پوشيده‌ايم! كلاه حصيري بر سر نهاده‌ايم يا لباس سفيد احرام بر تن كرده‌ايم يا ردايي بر دوش سمت راست انداخته‌ايم. تنها مي‌توان گفت كه هستيم. شناور و بي كران...
زيارت، قدمتي ديرين دارد، اما هنوز منسوخ و كهنه نشده است. هنوز مسافر هست و معبد هست و تجربه عرفاني هست. هنوز راهي از كشمكش دروني تا آشتي هست. از سنگيني تا سبكبالي و از كثرت تا وحدت هنوز راهي هست.

سفر به‌منظور زيارت، امروز با نام جديد گردشگري زيارتي مطرح مي‌شود. سفري كه در همه اديان و در همه فرهنگ‌ها، در مسيرهاي دور و نزديك و در تعداد اندك و بسيار، ديده مي‌شود. در ايران كه باشيم به ده بالا مي‌رويم و از امامزاده‌اش در كنار چنار و چشمه‌اش يادي مي‌كنيم. در هند كه باشيم در محل تلاقي هر دو رودي، دعايي مي‌خوانيم. در ژاپن كه باشيم مداري زيارتي را طي مي‌كنيم كه شامل صد معبد است. در اسپانيا كه باشيم در روز 25 ژوئيه به همراه هزاران نفر ديگر به زيارت يعقوب قديس(حواري مسيح) مي‌رويم. مسلمان كه باشيم، آرزويمان گم‌شدن در اقيانوس كعبه است. و اگر تنها زائري باشيم، جدا از اين‌كه مسلمان، مسيحي و يا يهودي هستيم بيت‌المقدس را فراموش نخواهيم كرد، تا روزي كه زيارتش كنيم.

امروزه يك نمونه از سفر گردشگران به مقاصد مختلف، براساس مسيرهاي ويژه انجام مي‌شود؛ به فرض گردشگران ايتاليايي مسير حركت ماركوپولو را براي سفرشان ترجيح مي‌دهند و بسيارند گردشگراني كه در پي سفر در مسير جاده ابريشم هستند.

از اين ميان، يكي از مسيرهاي گردشگري، مسيرهاي زيارتي است. از لحاظ معرفت شناسي، هنگامي كه زائر در مسير مقصد زيارتي قرار مي‌گيرد، از همان لحظه اول براي رسيدن به مقصود آماده مي‌شود و با ادامه مسير به آمادگي بيشتري دست مي‌يابد.
اصولا، هم در مبحث عرفان و هم در مبحث زيارت، هميشه طي طريق و رسيدن به مراحل كمال و معرفت از اركان اصلي وجودي براي سالك و زائر به شمار مي‌روند. گاهي اين طي طريق باطني(در عرفان) و گاهي ظاهري(در زيارت) است.

در ادبيات عرفاني و همچنين فولكلور بيشتر ملل، اين طي طريق به گونه‌اي ذكر شده است؛ حال چه به‌صورت هفت مرحله عرفان و چه به‌صورت هفت خوان رستم.

اگر اين طي طريق را در قالب سفر ببينيم، خواهيم دانست كه به فرض در ژاپن ديدار از يك رشته معابد در يك مسيري دايره‌اي شكل، حتي اكنون و با استفاده از وسايل حمل‌ونقل جديد، حدود دو هفته وقت لازم دارد. زيارتي كه حدود هزار سال قدمت دارد. در اين مدت زائر از معابد مختلف ديدار مي‌كند و مراحل رسيدن به معرفت را آهسته آهسته طي مي‌كند.روزگاري نيز، سفر زيارتي سانتياگو كومپوستلا به معناي ترك خانواده و تمامي مسئوليت‌ها به‌مدت شش ماه تا دوسال بود. سفري كه پر از اتفاقات و خطرات و تهاجم‌ها و بيماري‌ها بود. در آن روزگار زائران از كومپوستلا با خود صدفي به ارمغان مي‌آوردند كه گواه رسيدنشان به مقصد و البته معرفت بود.

سفر حج نيز يكي از مهم‌ترين و بزرگترين رويدادهاي زيارتي در دنيا محسوب مي‌شود. در سفر حج زائران قبل از طواف خانه خدا، اقدامات ويژه‌اي را انجام مي‌دهند و حتي قبل از رفتن به مكه به شهرهاي ديگر و به جا آوردن آيين‌هايي مي‌كنند تا آمادگي لازم را براي ديدار و زيارت خانه خدا به دست آورند.

با اين توضيحات و با توجه به فراواني «سفر به‌منظور زيارت» در كشورمان، مي‌توانيم به مسيرهاي زيارتي در ايران اشاره كنيم و يا حتي اين مسيرها را تعيين كنيم.

يكي از معروفترين و پر مسافرترين اين مسيرها، مسير تهران به مشهد است. تا جايي‌كه حتي در زمان شاه عباس در بخشي از اين مسير، كاروانسراهايي براي آسودگي زائران بنا شده بود و هم‌اكنون نيز زائرسراها وظيفه آن كاروانسراها را بر عهده دارند.

اگر خوب دقت كنيم متوجه مي‌شويم كه در همين مسير تهران به مشهد، براي كساني كه به سفرهايي با موضوع عرفان علاقه‌مندند، ظرفيت منحصر به فردي وجود دارد. در اين مسير علاوه بر جذابيت‌هاي فراوان طبيعي و تاريخي كه در تمامي راه ديده مي‌شوند، قبل از رسيدن به سمنان، مقبره شيخ علا‌الدوله سمناني قرار دارد. بعد از آن در بسطام به مقبره بايزيد بسطامي و كمي آن طرف‌تر به آرامگاه شيخ ابوالحسن خرقاني مي‌رسيم. مقبره عطار در نيشابور و نهايتا امام رضا(ع) در مشهد، مراحل سلوك زائر را تكميل مي‌كنند. حتي مي‌توان كمي بيشتر سفر كرد و از مقابر قطب‌الدين حيدر و ابوسعيد ابي‌الخير در تربت حيدريه و مقبره شيخ احمد جامي در تربت جام و... هم ديدار كرد.

علاوه بر اين، مسير زيارتي ديگر، مسير زيارت پيامبران مدفون در ايران است. نگارنده در سفري كه به‌منظور طراحي اين مسير گردشگري انجام دادم، مسير زير را كه مي‌تواند يك مسير حتي براي خارجيان باشد را پيشنهاد مي‌كنم:

از تهران حركت به طرف سمنان و زيارت دو تن از پيامبران به نام‌هاي «سيم‌النبي» و «لام‌النبي». از سمنان به سمت استان گلستان و زيارت «خالد نبي» در شهرستان كلاله. ادامه مسير از طريق كوير به سمت اصفهان و زيارت «يوشع» و «شعيا» نبي. حركت به سمت تويسركان و ديدار از «حيقوق» پيغمبر. در همدان مي‌توان به زيارت «حكي» و «مردخاي» رفت و در شهر قيدار زنجان «قيدار» نبي را زيارت كرد. در شهر قزوين چهار پيغمبر سلام و سلوم و سهولي و «القيا» خفته‌اند و نهايتا در نزديكي ساوه مي‌توان به زيارت اشموئيل نبي رفت و سفر را در تهران به اتمام رساند.

در اين سفر كه يك مدار شبه دايره در آن طي مي‌شود، مي‌توان با سفر در 40 شهر، 14 پيامبر را زيارت كرد.

يكي ديگر از مسيرهايي كه به تازگي مورد بررسي قرار گرفته است، مسير حركت امام رضا(ع) در راه آمدنشان به ايران است.مسيرهاي زيارتي بسيار ديگري هم در ايران، بين استاني، داخل استاني و حتي داخل شهري قابل طراحي است.

همانطور كه اشاره شد مكان‌ها و مسيرهاي زيارتي از لحاظ گردشگري بسيار اهميت دارند و در موردشان ادبيات و فرهنگ خاصي وجود دارد. مهم‌ اين‌ است كه با فراهم كردن تاسيسات اقامتي و پذيرايي و حمل‌ونقلي، زائران بيشتري را براي سفرهايي از اين قبيل ترغيب كنيم و به نحو تازه‌اي آن را اشاعه دهيم.

تاريخ درج: 22 تير 1387 ساعت 10:46 تاريخ تاييد: 22 تير 1387 ساعت 11:14 تاريخ به روز رساني: 22 تير 1387 ساعت 11:13
شنبه 22 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 297]