ارزيابي كارشناسان بين المللي از گشايش دفتر حافظ منافع امريكا در ايران تركي ديگر بر ديوار بي اعتمادي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: ارزيابي كارشناسان بين المللي از گشايش دفتر حافظ منافع امريكا در ايران تركي ديگر بر ديوار بي اعتمادي
گروه سياسي، مريم مهدوي اصل، فرزانه سالمي؛ تاسيس دفتر حافظ منافع امريكا در تهران در حالي مطرح شد كه حدود يك سال پيش از آن براي نخستين بار تابوي 27 ساله قطع روابط ايران و امريكا بر سر مسائل امنيتي عراق شكسته شد. پيش تر نيز ديپلمات هاي ايران در مذاكرات پنهاني با ديپلمات امريكايي بر سر مسائل افغانستان مذاكره كرده بودند كه با متهم كردن ايران و در ليست تروريست قرار گرفتن از سوي بوش پرده از اين مذاكرات برداشته شد.در عين حال به گفته بسياري از كارشناسان و تحليلگران منطقه در حالي كه امريكا براي حل معضل مسائل امنيتي- سياسي در عراق به همكاري ايران نياز دارد و نمي تواند آن را ناديده بگيرد ولي بيش از هفت ماه از قطع مذاكرات امريكا و ايران بر سر مسائل امنيتي عراق گذشته است و شواهد چندي براي از سرگيري اين مذاكرات مشاهده نمي شود. از سوي ديگر فضاي اعمال فشارهاي تهديد بيشتر به همراه ارائه برخي تشويق ها، سبب شده فضاي فعلي از حساسيت هاي بيشتري نسبت به گذشته برخوردار شود. به منظور ارزيابي تاسيس دفتر حافظ منافع امريكا در تهران، نظر برخي از كارشناسان مسائل بين المللي در داخل ايران و همچنين ايرانيان مقيم ايالات متحده را جويا شده ايم كه در قالب يك گزارش تحليلي در پي مي آيد؛ دكتر احمد نقيب زاده استاد علوم سياسي دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران در اين خصوص مي گويد؛«از آنجا كه قطع رابطه دو كشور تا به حال اثرات زيادي در بر داشته است و هر دو كشور هم در يك بن بست حيثيتي و به قولي در رودربايستي قرار گرفته اند افتتاح چنين دفتري شروع خوبي براي ازسرگيري مذاكرات دو كشور است.»وي در ادامه تاكيد مي كند؛«برقراري رابطه كلامي و مذاكره بين دو كشور امري الزامي و گريزناپذير است. بنابراين تعلل و تاخير مساله يي را حل نمي كند. هما ن طور كه برقراري رابطه بين ايران و عربستان باعث شد بسياري از فشارها و توطئه هاي عربستان از بين برود،در مورد امريكا هم مسائلي مانند طرح دعواي سه جزيره، اتهام دست داشتن در بمب گذاري ها و از اين قبيل از بين مي رود.»اما دكتر مهدي ذاكريان استاد علوم سياسي و متخصص در مسائل اسرائيل شناسي ديدگاهي متفاوت دارد و مي گويد؛«چنين دفتري در ايران وجود دارد. دولت سوئيس به عنوان حافظ منافع امريكا اين نقش را ايفا مي كند. به باور بنده اگر غايت طرح اين موضوع در دست گرفتن دفتر از سوي خود امريكايي ها براي پيگيري امور سياسي و حقوقي بلاواسطه باشد، منافع آن تنها و تنها براي امريكا است و اندك منافعي براي ايران در پي دارد. چه اينكه در سرماي روابط دو كشور نقش هر ديپلماتي تنها بر حفظ منافع كشور متبوع خويش متمركز مي شود.» وي در ادامه توضيح مي دهد؛«يك دانشجوي سال دوم علم سياست مي داند كه يك ديپلمات هنگامي به نفع منافع دو كشور عمل مي كند كه يا اتحاد و ائتلافي بين دو كشور باشد يا دو كشور همسو باشند يا دست كم روابط حسنه يي بين آنها باشد. در چنين شرايطي حضور ديپلمات هاي امريكايي در ايران را چه سود؟»اين متخصص مسائل حقوق بشري در ادامه تبيين مي كند؛«ايران و امريكا در حل مسائل خود بسيار پيچيده عمل كرده اند و اين به ساخت ديوار بلندي از بي اعتمادي انجاميده است و براي از بين بردن اين بي اعتمادي هم دو كشور به تعريف تازه يي بر پايه احترام متقابل نياز دارند به خصوص اينكه ايران يك كشور بزرگ در منطقه است و امريكا هم در منطقه حضوري قوي دارد. بنابراين كنش و واكنش هر يك كنش و واكنش ديگري را در پي دارد و به اين روي در دانش روابط بين الملل به چنين كشورهايي متعهدان غيرمتعهد گفته مي شود.»كارشناسان ايراني مقيم خارج چه مي گويند؟ در حالي كه صاحب نظران و كارشناسان مسائل سياسي و بين المللي در ايران، روابط ايران و امريكا را براساس چالش هاي موجود مدنظر قرار مي دهند، اما كارشناسان ايراني مقيم امريكا به مساله تاسيس دفتر حافظ منافع امريكا در ايران از زاويه ديگري نگاه مي كنند. چنانچه دكتر رسول نفيسي پژوهشگر جامعه شناسي سياسي و اديان تطبيقي در واشنگتن در اين خصوص اظهار مي دارد؛ «گشايش دفتر حافظ منافع امريكا در ايران، هر چند در دو، سه سال اخير و در مذاكرات غيرعلني از طرف اين كشور تقاضا شده است، اينك به طور آشكار و به نحو جدي تري مطرح مي شود. اين رويكرد، در عين بالا گرفتن تنش در روابط بين دو كشور، قابل توجه است. انگيزه هاي دولت بوش را مي توان از دو جهت منفي و مثبت در اين زمينه بررسي كرد.» وي در ادامه مي افزايد؛ «پوشيده نيست كه دولت بوش خواستار تضعيف و در صورت امكان سرنگوني دولت جمهوري اسلامي است. با اين سابقه، تقاضاي تاسيس كنسولگري يا دفتر حفاظت منافع مي تواند در جهت تامين اهداف اطلاعاتي و براندازانه ارزيابي شود. ناظراني كه اين جنبه از اهداف امريكا را بيشتر مطرح مي دانند، معتقدند اين دفتر هدفي جز ارتباط با مخالفان و براندازان دولت نخواهد داشت.»اين استاد ايراني مقيم امريكا در ادامه توضيح مي دهد؛ «اما از ديدگاهي ديگر مي توان هدف از راه اندازي اين دفتر را جزء اقدامات تدافعي و پيشگيرانه وزارت دفاع امريكا در برابر تحركات ديك چني، معاون جنگ طلب رئيس جمهور امريكا دانست.»نفيسي در ادامه تصريح مي كند؛ «ايجاد رابطه بين دو كشور لاجرم در جهت تخفيف تنش موثر خواهد بود.»دكتر نادر انتصار استاد و رئيس دپارتمان علوم سياسي و حقوق جنايي دانشگاه آلاباماي جنوبي نيز در اين مورد اظهار مي دارد؛ «بحثي كه اخيراً در خصوص گشايش دفتر حافظ منافع امريكا در ايران مطرح شده، بحث جديدي نيست. حدود سه سال پيش، حلقه نومحافظه كاران امريكايي همين ايده - يعني گشايش دفتر مشابهي در ايران- را مطرح كرده بودند. پرسشي كه اينجا مطرح مي شود اين است كه هدف از گشايش چنين دفتري در تهران چيست؟ آيا فقط براي ارائه ويزا به ايراني هاست؟ اگر اين طور باشد، با گشايش اين دفتر كاري از پيش نخواهد رفت زيرا پرسنل آن دفتر نمي توانند جوابگوي متقاضيان باشند.»وي در ادامه مي افزايد؛ «به علاوه، روند صدور ويزا در سال هاي اخير كاملاً تغيير كرده است. در گذشته، مقامات كنسولگري امريكا سوالاتي را از متقاضيان ويزا مي پرسيدند و بعد تصميم مي گرفتند كه به آنها ويزا بدهند يا نه. اما حالا تصميم به صدور يا عدم صدور ويزا در واشنگتن گرفته مي شود و نه توسط مقامات كنسولگري. در واقع اين مساله باعث مي شود كل روند صدور ويزا بسيار طولاني تر شود.»شرايط تهديدها و تشويق هاالبته عده يي اين تحليل را دارند كه امريكا در برابر ايران همواره از سياست تشويق و تهديد استفاده كرده است.دكتر مهدي ذاكريان در اين راستا مي گويد؛ «تهديدهاي امريكا به سوي ايران همواره واقعي و فوري عمل كرده اند حال آنكه تشويق هاي آنها جز رويا و وعده هاي فريبنده نبوده اند.جنگ هشت ساله و پشتيباني از عراق متجاوز، تحريم هاي بسيار سخت و طاقت فرسا، تاختن به فرهنگ و پيشينه تاريخي يك ملت با ساخت كتاب و فيلم هاي ساختگي، براندازي هواپيماي مسافربري، هدف قرار دادن سكوهاي نفتي، دشنام و دشمني با ايرانيان با نسبت دادن ترور و خشونت، در آغوش گيري گروه هاي ترور، تاييد دامنه دار و بلااستثناي اسرائيل و بسياري همانند اينها در برابر مشوق ها ناچيزند. چه كودكانه اند مشوق هاي زير در برابر تهديدهاي انجام شده؛ اشاره به دست داشتن در براندازي دولت مصدق، اجازه واردات پسته و فرش، رفت و آمد روزنامه نگاران و دانشگاهيان، گفت وگوي رودررو در عراق و مسائل آن و هم اكنون حضور بلاواسطه امريكايي ها در دفتر حفاظت منافع.»وي در ادامه تاكيد مي كند؛ «آنچه روشن است اينكه ايران و امريكا به شدت نيازمند گفت وگوي رودررو و بدون پيش شرط براي رفع سوءتفاهم هاي موجود هستند. به ويژه اينكه به ادعاي امريكا، ايران زيان هاي غيرقابل جبراني به امريكا وارد آورده؛ اشغال سفارت و گروگانگيري، نقض كنوانسيون معاهدات وين، هدف قرار دادن منافع امريكا در منطقه، كشته شدن سربازان امريكا در عراق و فرو رفتن در باتلاق عراق و بسياري مانند اينها به ادعاي امريكايي ها ريشه در نفوذ و نقش ايران دارد. اكنون به همه اينها از عينك امريكا، تلاش ايران براي هسته يي شدن را نيز بيفزاييد. با اين همه، چگونه مي توان گشايش يك دفتر حفاظت منافع امريكايي اصيل و ارژينال را مشوق ناميد؟»در همين حال كارشناسان ايراني علوم سياسي و روابط بين الملل مقيم ايالات متحده امريكا نيز در اين خصوص نگاه و نظر ديگري دارند. چنانچه دكتر رسول نفيسي استاد دانشگاه استرير در ايالت ويرجينياي امريكا در اين خصوص مي گويد؛ «افتتاح دفتر حفاظت منافع امريكا در تهران ارزش جنبي ديگري دارد كه در واقع به نفع هر دو كشور است و آن اعزام ديپلمات هاي ورزيده يي كه هم اكنون در دوبي و آذربايجان استقرار دارند به ايران است. حضور اين ديپلمات ها و ارزيابي حرفه يي آنان باعث خواهد شد واقع بيني دولت امريكا افزايش يابد.»وي در ادامه مي افزايد؛ «از آن گذشته، دولت امريكا به جاي تكيه بر آراي كارشناساني كه گاه حتي پا به خاك ايران نگذاشته اند يا مخالفان دولت ايران به نظريات كارشناسانه و حرفه يي ديپلمات هاي خودي توسل خواهد جست و اين به نفع هر دو كشور و در جهت كاهش تنش ها موثر خواهد بود چرا كه تصوير ناقص و سياه و سفيدي كه از ايران در اذهان نقش بسته است از اين طريق ترميم يافته و واقعياتي كه در طيف خاكستري نهفته است آشكار خواهد شد.» وي مي گويد؛ «گشايش چنين دفتري لزوماً تحرك اطلاعاتي و خواست براندازانه دولت امريكا را افزون نخواهد كرد. امروزه وجود دفترهايي در ممالك همجوار امكانات لازم اطلاعاتي را تامين مي كند و ايرانياني كه براي اخذ ويزا و نمره به اين دفاتر رجوع مي كنند، براي امريكا منابع اطلاعاتي غني به حساب مي آيند. اما اين دفاتر از نظارت اطلاعاتي دولت به دورند. حال آنكه وجود دفتري در ايران ناگزير در حيطه اطلاعاتي دولت ايران خواهد بود. در صورت نگراني دولت، مي توان از پرسنل امريكايي خواست كه همچون ديپلمات هاي ايراني در سازمان ملل از حوزه خاصي (25 مايل مربع) فراتر نروند.» نفيسي در ادامه مي افزايد؛ «ايران با دادن اجازه حضور به ديپلمات هاي امريكايي در خاك خود مي تواند از دولت امريكا متقابلاً درخواست كند كه ديپلمات هاي ايراني در دفتر اين كشور در واشنگتن حضور يابند. در حال حاضر تعداد كارمندان اين دفتر محدودند و نيز طبق قرارداد الجزاير تنها در صورت داشتن اجازه اقامت يا شهروندي امريكا مجاز به فعاليت در اين دفتر هستند.»وي سپس با اشاره به نوع روابط ديپلماتيك امريكا و شوروي در دوران جنگ سرد مي افزايد؛ «بايد توجه كرد كه روابط ديپلماتيك بيش از همه جا و در بين دول متخاصم ضروري است. در دوران جنگ سرد نه تنها سفارتخانه هاي شوروي و امريكا جزء بزرگ ترين سفارتخانه ها به حساب مي آمدند، بلكه تلفن خط مستقيم معروف به «تلفن قرمز» اين دو كشور را از خطر برخوردهاي تصادفي و اشتباهي حفظ مي كرد. بايد توجه كرد كه روابط بين الملل نه براساس عواطف بلكه براساس حفظ منافع است.» وي در انتها تاكيد مي كند؛ «نتايج گشايش چنين دفتري، تسهيل رفت و آمد هزاران ايراني و امريكاييان ايراني تبار خواهد بود و از اتلاف وقت و هزينه هزاران نفر كه براي اخذ ويزا به كشورهاي مجاور سفر مي كنند، جلوگيري مي كند. در نهايت اينكه دولت ايران مي تواند همزمان از دولت امريكا خواستار برقراري خط هوايي مستقيم بين دو كشور شود كه خواسته دولت فعلي ايران بوده است.»دكتر نادر انتصار نيز در اين زمينه اظهار مي دارد؛ «با توجه به تنش هايي كه بين واشنگتن و تهران وجود دارد و نيز با توجه به تداوم تهديدهاي نظامي و اقتصادي عليه ايران، بسيار بعيد است كه ايران اجازه گشايش دفتر حافظ منافع ايران (با حضور ديپلمات هاي امريكايي) را بدهد و مجوز فعاليت آزادانه آن را صادر كند. به نظر من ايده ارائه پيشنهاد گشايش دفتر حافظ منافع امريكا در ايران به اين منظور از سوي وزارت امورخارجه امريكا مطرح شده كه نشان دهد دولت بوش به دنبال يافتن راه حل ديپلماتيك براي تنش هاي فعلي ميان تهران و واشنگتن است.»وي در ادامه تصريح مي كند؛ «اما گمان نمي كنم چنين موضعي چندان مورد حمايت چني و ساير نومحافظه كاران دولت بوش باشد، به خصوص با توجه به اينكه چني هنوز هم در خصوص تصميم گيري هاي مرتبط با ايران، نفوذ زيادي را اعمال مي كند. به طور خلاصه بايد گفت بدون حل و فصل مشكلات سياسي - استراتژيك بين دو كشور، هيچ مسير ديگري نمي تواند راه به جايي ببرد.»
پنجشنبه 20 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 139]