تلاش براي يك زيست بوم فرهنگي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تلاش براي يك زيست بوم فرهنگي

مرور- مريم جباري:
اصغر علمي در دفتري كار مي‌كند كه در چهار سوي آن تا سقف كتاب چيده شده و جايي براي سوزن انداختن نمانده است.

وي متولد 1334 است و از 18 سالگي براي ادامه تحصيل به آمريكا رفت و ليسانس و فوق ليسانس مديريت بازرگاني را از آن ديار اخذ كرد و همزمان با پيروزي انقلاب اسلامي‌به ايران بازگشت و يك سال بعد بناي انتشارات سخن را گذاشت.

برگزيده شدن به‌عنوان ناشر سال، انتخاب 9 عنوان از كتاب‌هاي اين ناشر به‌عنوان كتاب‌هاي سال و توليد بيش از 500 عنوان كتاب در زمينه‌هاي گوناگون فرهنگ و ادبيات و هنر و روان‌شناسي و... نمونه‌اي از توفيقات اين بنگاه انتشاراتي است. توفيق اصلي اصغر علمي‌و انتشارات سخن را بايد در فراهم ساختن زيست بومي‌فرهنگي از آثار و نويسندگاني به شمار آورد كه داشتن هر كدام از‌آنها موجب اعتبار هر ناشري است؛ نويسندگاني چون مرحوم دكتر زرين كوب، مرحوم غلامحسين يوسفي، مرحوم جمالزاده و محمد رضا شفيعي كدكني. به بهانه انتشار مجموعه آثار عطار نيشابوري به تصحيح و مقدمه دكتر شفيعي كدكني به سراغ اين ناشر رفتيم.

اصغر علمي مي‌گويد: «انتشارات سخن از ابتدا با برنامه‌ريزي و پشتكار و چيدن افق‌هاي كاري خاص براي كار نشر وارد اين حوزه شد. براي نمونه ما براي انتشار مجموعه آثار دكتر زرين كوب ارتباطي 20 ساله با ايشان و همسر محترمشان، خانم دكتر قمر آريان، داشتيم و مدام از راهنمايي‌هاي ايشان در زمينه انتشار ساير كتب، ‌علاوه بر كتاب‌هاي خودشان بهره مي‌برديم. ضمنا ما برخي كاستي‌ها را در عرصه نشر حس كرده بوديم.

براي نمونه مي‌دانستيم كه بعد از فرهنگ دهخدا و بعد از فرهنگ معين ديگر هيچ فرهنگ فارسي به فارسي روز آمد نشد. لذا در اين فكر بوديم كه فرهنگي بزرگ و قابل اعتنا را روز آمد كنيم و براي اين كار هم از دكتر حسن انوري و بيش از صد نفر ديگر از ادب پژوهان مدد گرفتيم كه اينها از اوايل دهه 70 كارشان را آغاز كردند. نتيجه اين همه كار كارشناسي علاوه بر انتشار فرهنگ فارسي سخن در 8 جلد، انتشار بيش از 9 فرهنگ ديگر در كنار اين فرهنگ بزرگ بوده است كه برخي از اين فرهنگ‌ها همانند فرهنگ كودكان و نوجوانان سخن، خود در ساختاري جدا از فرهنگ سخن طراحي و منتشر شد.»

فرهنگ سخن در اواخر سال 80 در نخستين نشست سخن در تالار هتل لاله با حضور بزرگان ادب و فرهنگ رونمايي شد و از‌آن به‌عنوان يكي از مهم‌ترين رخدادهاي عرصه نشر و ادبيات در بعد از انقلاب ياد شد. اكنون اين فرهنگ تا حدود زيادي جا افتاده است و عرضه چاپ پنجم آن، ‌آن هم در 8 جلد، نشان از اقبالي دارد كه علاقه‌مندان به ادبيات فارسي به اين كتاب دارند. به اعتقاد بسياري از كارشناسان نشر، كاري كه انتشارت سخن در زمينه اين فرهنگ و فرهنگ‌هاي اقماري ديگر انجام داد، نمونه‌اي از ظرفيت‌هاي بخش خصوصي نشر ايران بود كه بدون هيچ كمك و پشتوانه دولتي بيش از 15 سال تمامي‌امكانات و تمهيدات كار، از ساختمان و دستمزد عوامل تهيه اين اثر گرفته تا فراهم‌آوري كتابخانه‌اي تخصصي در اين زمينه و در نهايت چاپ و انتشار آن را بر عهده گرفت و نتيجه آن اثري شد با فرزنداني برومند(‌فرهنگ كنايات، فرهنگ امثال، فرهنگ دوجلدي، فرهنگ دانش آموز و... ) كه خود زيست بومي‌فرهنگي را در عرصه فرهنگ نويسي سامان داده و اسباب و الگويي شده است براي اينگونه گام زدن‌ها براي ناشران ديگر.

وي درباره نحوه پذيرش كتاب از بيرون مي‌گويد:«90 درصد كتاب‌هايي كه ما منتشر مي‌كنيم، محصول سفارش ما به مولفان و مترجمان است و يا توليدات آن در مجموعه‌اي از كارهاي نويسندگاني قرار مي‌گيرد كه ما به نوعي ناشر اختصاصي آثارشان هستيم. براي نمونه دكتر محمد رضا شفيعي كدكني كه در 3 سال اخير بيش از 10 عنوان از تازه‌ترين كتاب‌هاي ايشان را ما انتشار داديم. شما مي‌دانيد كه اين كتاب‌ها حاصل بيش از 3 دهه تلاش و تحقيق دكتر شفيعي است و بخصوص تلاششان روي تصحيح و تعليقه نويسي بر مجموعه آثار عطار به اعتقاد اكثر كارشناسان به قدري اهميت دارد كه بي‌شك بايد آن را از اتفاقات مهم عرصه نشر و ادب فارسي در دو، سه دهه اخير نام نهاد.»

سال مولانا و انتشار آثار

از ديگر برنامه‌هاي انتشارات سخن توجه به سال مولانا بود. به گفته علمي:‌« ما از مدت‌ها قبل روي مجموعه آثاري كه به بزرگان ادب و فرهنگ بپردازند، كار كرده بوديم. براي نمونه كتاب دكتر محمد استعلامي‌در 7 جلد در شرح مثنوي را عرضه كرده بوديم كه كتاب سال هم شده بود، يا كتابي كه دكتر پورنامداريان درباره مولوي انتشار داده بود، اما وقتي دريافتيم كه سال 86 به‌عنوان سال مولانا نامگذاري شده است، به اهل قلمي‌كه با نشر ما همكاري مستمري داشتند توصيه كرديم در اين زمينه كارهاي خودشان را عرضه كنند واز سوي ديگر برخي از كارهايي كه از بزرگاني چون استاد الهي قمشه‌‌اي را در نوبت انتشار داشتيم، با سرعت و پيگيري‌هاي افزونتري به سمت توليد و انتشار برديم.»

نتيجه اين فعاليت‌ها انتشار نزديك به 9 عنوان كتاب قابل اعتنا در زمينه مولوي و مولوي پژوهي بود. كتاب‌هايي چون «رساله سپهسالار»كه قديمي‌ترين زندگي نامه مولوي است، «ميراث مولوي»ترجمه خانم دكتر مشرف، تجديد چاپ متن و شرح مثنوي دكتر استعلامي‌، در سايه آفتاب دكتر پورنامداريان، نردبان شكسته دكتر زرين كوب‌ و نيز كتابي از دكتر قمشه‌اي درباره مولانا كه دومين جلد از مجموعه 365 روز با بزرگان است كه منتشر شد.

مجموعه‌سازي‌

اصغر علمي‌ درباره مجموعه‌هاي تازه‌اي كه در يك سال اخير مورد توجه و اعتناي انتشارات سخن بوده است، مي‌گويد:«پس از انتشار مجموعه‌هايي چون فرهنگ‌ها كه خوشبختانه با چاپ فرهنگ سخن متوقف نماند و نيز كتاب 2 جلدي فرهنگ ازبكي فارسي كه به بازار كتاب عرضه و اخيرا به‌عنوان كتاب فصل انتخاب شد، اينك مجموعه در ترازوي نقد( نقد و تحليل شعر معاصر ايران) و ترجمه مجموعه آثار جبران خليل جبران و مجموعه آموزش و درمان‌هاي روانشناختي را در دستور كار خود قرار داده‌ايم كه برخي از اين كارها منتشر شده‌اند و برخي ديگر هم در دست انتشار هستند.

همچنين ترجمه انگليسي اشعار شعراي نامي‌ايران همانند سهراب سپهري، شفيعي كدكني و ديگران از جمله مجموعه‌هايي است كه تا كنون منتشرشده و بقيه آنها هم مراحل مختلف نشر را مي‌گذرانند.»

خاطره‌اي از نويسنده

ناشران اين بختياري را دارند كه خاطراتي ناب و اثر‌گذار از برخي از چهره‌هاي نامي‌عرصه فرهنگ و فكر در ذهن و ضميرشان دارند كه مي‌تواند به درك ما از رخدادهاي پيراموني نشر مدد برساند.

اصغر علمي ‌هم از انبان خاطره‌هاي خود خاطره‌اي از زنده ياد دكتر عبدالحسين زرين كوب نقل مي‌كند: مرحوم زرين كوب از استاد مطهري نقل كرده‌اند كه كتابي به نام 23 سال چاپ شده بود كه اثري سراسر توهين آميز درباره اسلام و پيامبر اكرم (ص) بود.

روزي آقاي مطهري به آقاي زرين كوب گفتند:«اين كتاب نكات بسيار نكوهيده‌اي درباره پيامبر و اسلام و قرآن مطرح كرده است كه پاسخ دادن به آن امري مهم و واجب است، من پيشنهاد مي‌كنم كه اين كار را شما به‌عهده بگيريد. چون اگر شما اين كتاب را نقد كنيد، تاثير آن بسيار بيشتر از آن است كه من روحاني آن را مورد نقد وارزيابي قرار دهم.»دكتر زرين كوب پاسخ مي‌دهند:«كتابي درباره حضرت علي (ع) در دست نگارش دارم كه بخش عمده آن را هم نوشته ام. در اين كتاب با اسناد و مدارك متقن به تمامي‌ شائبه‌هايي كه در كتاب 23 سال آمده پاسخ داده ام.»

علمي‌مي‌گويد:«زماني كه سخنان استاد به اينجا ‌رسيد با آهي تلخ گفت: حيف كه درروزهاي اول انقلاب اين كتاب از دفتر ايشان در دانشگاه تهران مفقود شد.»

افق‌هاي روشن

در سال 87 هم همانند سال‌هاي قبل، انتشارات سخن كارهاي ارزنده‌اي را سامان خواهد داد. به گفته علمي «انتشار كتاب‌هاي دكتر شفيعي كدكني در زمينه‌هاي گوناگون كه تحقيق درباره آنها را از چند دهه پيش آغاز كرده‌اند و امسال بسياري از اين آثار آماده مي‌شوند، از جمله الهي نامه، ادامه خواهد يافت. همچنين امسال 3 فرهنگ تازه از مجموعه فرهنگ‌هاي سخن)، به نام‌هاي فرهنگ اعلام سخن (مكمل فرهنگ بزرگ سخن، فرهنگ نويسندگان و شاعران معاصر سخن، تاليف دكتر صبور و فرهنگ نوجوان سخن، تاليف خانم منيژه گازراني، كه هر سه آنها مصورند، زير نظر دكتر انوري منتشر مي‌شوند.»
كارهاي جديدي از دكتر مجتبايي، دكتر ژاله آموزگار، دكتر سليم نيساري، دكتر فتوحي، عليرضا ذكاوتي قراگوزلو و... از ديگر آثاري است كه انتشارات سخن انتشار آنها را دربرنامه سال 87 خود دارد.

تاريخ درج: 16 تير 1387 ساعت 09:12 تاريخ تاييد: 16 تير 1387 ساعت 11:54 تاريخ به روز رساني: 16 تير 1387 ساعت 11:43
يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 106]