روند صدور مجوز كتاب نياز به اصلاح دارد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: روند صدور مجوز كتاب نياز به اصلاح دارد

روندها- كامران محمدي:
اين روزها كمتر اهل فرهنگي را مي‌توان يافت كه از فرايند صدور مجوز دلخور نباشد.

در همين مورد معاون فرهنگي وزارت ارشاد مي‌گويد: دلخوري اهل فرهنگ براي ما نامطلوب است و جلوي اندك مدت طولاني‌شدن روند صدور مجوز كتاب بايد گرفته شود.

محسن پرويز كه ماجراي مميزي را به هيچ روي ماجراي تلخي نمي‌داند، در گفت و گو با ايسنا ادامه مي‌دهد: روند صدور مجوز در همه موارد طولاني نيست، منتها باز به نظرم همان حداقل هم خوب نيست.

مثلا اگر ۵۰ هزار كتاب را مجوز بدهيم، يك درصد روند طولاني پيدا مي‌كند كه مي‌شود ۵۰۰ كتاب و اين يعني ۵۰۰ نويسنده، ناشر و عوامل ديگر كه همه اينها از اهل فرهنگ‌اند.

البته با فرض دقيق بودن درصد اعلام شده از سوي معاون وزير، اين ۵۰۰ كتاب، همان ۵۰۰ كتاب مهم‌تري‌ هستند كه عموما در حوزه ادبيات داستاني قرار مي‌گيرند و مخاطب بيشتري دارند.

به جز اين، ۵۰۰ كتاب يعني ۵۰۰ نويسنده به علاوه ۵۰۰ ناشر، به علاوه ۵۰۰ طراح جلد و ... كه دست‌كم ۱۵۰۰ ناراضي فرهنگي را به ارمغان مي‌آورد.

همه اينها، به جز آنهايي است كه پيش از اين ۵۰۰ كتاب، تكليف‌شان روشن شده و جواب منفي گرفته‌اند.

در واقع، اين پرسش نيز مي‌تواند مطرح باشد كه ۵۰۰ كتاب در چه واحدي از زمان؟ اگر يك سال را فرض كنيم، يعني سالي ۱۵۰۰ ناراضي فرهنگي،كه از عملكرد اداره كتاب به جامعه ناراضيان اضافه مي‌شوند.

برخي از اينان همان چهره‌هاي قبلي‌اند كه نارضايتي‌شان، عمق بيشتري مي‌يابد.

ناراضيان

يكي از اين ناراضي‌ها، بلقيس سليماني است كه سال گذشته مجموعه داستان بازي عروس و داماد را به بازار فرستاد.

سليماني درباره مميزي مي‌گويد: من اصولا با هر نوع مميزي مخالفم؛ چرا كه تاكنون ايرادهايي كه از كتابم گرفته شده، تا حد زيادي به آن لطمه زده است.

سليماني كه به تازگي فرايند دريافت مجوز يك كتاب را طي كرده، ادامه مي‌دهد: در حال حاضر روند صدور مجوز بسيار كند و سليقه‌اي است.

فكر مي‌كنم دست كم بايد اين روند اصلاح و تسريع و حد و مرزهايش تعيين شود و قوانين آن به صورت مدون و روشن درآيد.

«خاله‌بازي» آخرين رمان بلقيس سليماني ۹ ماه در انتظار دريافت مجوز بوده و پس از انجام اصلاحات گوناگون، هنوز تكليفش به طور كامل معلوم نشده است.

كندي روند

اما پرويز دليل اصلي كندي اين روند را بررسي چندباره آثار و رعايت حق مؤلف مي‌داند: گاهي طولاني‌شدن روند صدور مجوز براي حفظ حقوق ناشران و مؤلفان صورت مي‌گيرد؛

يعني به جاي اينكه اعلام كنيم كتاب غيرمجاز است، اثر را چند بار مورد بررسي قرار مي‌دهيم و گاهي در نهايت براي تصميم‌گيري به هيات نظارت ارسال مي‌شود.

با اين حال، اگر در همان بررسي اوليه، كتاب رد شود، دست كم از كتاب‌هاي داستاني، چيز زيادي باقي نمي‌ماند. اما آيا تمام اين فرايند طولاني، پيش از انتشار كتاب لازم است؟

ابراهيم حسن‌بيگي، نويسنده آثار داستاني انقلابي و ديني مي‌گويد: مميزي كه توسط ارشاد انجام مي‌گيرد، خوب نيست. به نظر من اين شيوه از نظر قانوني محل ترديد است و عقلاني هم نيست.

صرف هزينه و وقت زياد

حسن‌بيگي غيرقانوني‌بودن مميزي پيش از انتشار را به علت مخالفت با قانون اساسي مي‌داند كه صراحتا مي‌گويد همه در بيان افكار و انديشه‌هاي خود آزادند، مگر اينكه مخل جامعه باشد».

حسن‌بيگي ادامه مي‌دهد: مطبوعاتي‌ها آزادند هر چه مي‌‌خواهند بگويند، اما اگر حرفشان مخل جامعه بود، به دادگاه معرفي مي‌شوند و عواقب قضائي براي آنها وجود دارد.

به نظر من اين نوع مميزي كه اكنون براي كتاب اعمال مي‌شود، جز صرف وقت و هزينه‌هاي مالي، سود ديگري ندارد.

شيوه برخورد با مطبوعات، اگر چه در برخي موارد مورد اعتراض فعالان اين حوزه هم بوده‌، اما اكنون نقطه ايده‌آل برخي نويسندگان و ناشران است، هر چند معاون فرهنگي وزير به شدت با آن مخالف است؛ حوزه كتاب از حوزه مطبوعات جداست. با كتاب نمي‌شود مثل مطبوعات برخورد كرد.

كتاب ماندگاري دارد در حالي كه اين ماندگاري در مطبوعات وجود ندارد. مطبوعات به روز مي‌شوند، ولي كتاب‌ها اين طور نيستند.

شمارگان محدود

با وجود اين، كتاب برد بسيار كمتري دارد و شمارگان فعلي كتاب، چيزي در حدود هزار نسخه است، در حالي كه مطبوعات در پايين‌ترين حد، در چندين هزار نسخه منتشر مي‌شوند.

رضا رئيسي، نويسنده قطار ۵۷ در اين باره مي‌گويد: مميزان بيشتر ين نقشي كه بازي كردند، مراقب و بپاي ما هستند، به جاي اينكه بيشتر دلشان براي ادبيات بسوزد.

در آمريكا آن‌طور كه من شناخت دارم اين طور نيست، آنها مي‌گويند هر طوري كه مي‌خواهي بنويس، منتها اگر بعدش احساس كنند خلاف انجام شده، يك گروه نقد دارند كه ريشه
نويسنده را مي‌زنند.

با اين حال، حتي نمي‌توان با اطمينان كامل، مسئوليت را به دوش ناشران انداخت. اين مسئوليت، در شرايط فعلي آنچنان فردمحور و خطرناك است كه بعيد است ناشران از آن استقبال كنند.

بلقيس سليماني معتقد است: در ايران ما كانون‌ها و تشكل‌هاي فعالي نداريم كه از نويسنده بعد از چاپ كتابش حمايت كنند و در اين صورت، خودسانسوري باز هم بيشتر مي‌شود و ناشران جرات نمي‌كنند اصلا كتابي چاپ كنند.

با اين وصف، به نظر مي‌رسد حالا شايد بهترين راه رسيدن به رضايتمندي اهالي فرهنگ كه نارضايتي‌شان براي دولت نامطلوب است، اصلاح فرايند مذكور باشد؛ چيزي كه شايد چندان هم دشوار نباشد.

بررسي‌هاي متعدد

مجيد حميدزاده، مدير سابق اداره كتاب: وزارت ارشاد در مورد كتاب‌هايي كه در بررسي اول مشكل دارند، جواب منفي نمي‌دهد.

اين كتاب‌ها نزد كارشناس دوم مي‌روند و اگر آنها هم جواب منفي دادند، باز اعلام نمي‌شود و كتاب نزد سرگروه فرستاده مي‌شود.

اگر در همان بررسي اوليه جواب غيرقابل انتشار به ناشران بدهيم اين بلاتكليفي به وجود نمي‌آيد.

تاريخ درج: 15 تير 1387 ساعت 21:05 تاريخ تاييد: 15 تير 1387 ساعت 23:35 تاريخ به روز رساني: 15 تير 1387 ساعت 23:34
شنبه 15 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 293]