تجسم خلاق

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تجسم خلاق

عمومي- قدسيه شاهين:
ايجاد تحول در نظام آموزشي، يكي از دغدغه‌هاي معاصر و آمال تمام ملت‌هاي روبه‌رشد است.

اما اين مهم جز با ايجاد زمينه‌هاي لازم براي تغيير نگرش افراد در زمينه فرآيندهاي ياددهي- يادگيري ميسر نخواهد شد. محققان نشان داده‌اند كه نو‌انديشي، جزو توانايي‌هايي است كه مي‌توان آن را آموزش داد از اين رو ايجاد فرصت‌هايي كه در آن فراگيرندگان بتوانند آزادانه به تفكر بپردازند و نيز محدود نكردن آنان به مسايل مشخص و كليشه‌اي به رشد خلاقانه آنها كمك زيادي مي‌كند.

همه شاهكارهاي بشر در تخيل خلاق او ريشه دارد. نوانديشي يعني نوعي تفكر كه مستلزم سيالي و ابتكاري است كه الگوهاي موجود را در هم‌ريزد و الگوي جديدي عرضه كند كه با شيوه‌هاي نو به حل مسائل و سازمان‌دهي اطلاعات مي‌پردازد.

هارولد كلمپ معتقد است «خلاقيت‌ همان خصيصه‌اي است كه ما را خداي‌گونه مي‌كند». درباره چگونگي پرورش فكر خلاق، روش‌ها و راهبردي‌هاي عملي فراواني ارائه شده است. بخشي از اين روش‌ها، پرسش و پاسخ، فضاي كلاس و درس، تخيل، تجربه، انديشه‌هاي مفيد و... است.

پرسش: انعكاسي از مغز است كه مي‌خواهد با دريافت جواب از منبعي داناتر خود را سيراب كند. كمي مكث بين سؤال و جواب افكار و ايده‌هاي مفيدي براي مباحثه به‌بار مي‌آورد.

پاسخ: هنگام پاسخ از به‌كار بردن كلماتي مانند بلي، خير، البته، هرگز، مطمئناً و... بايد اجتناب كرد بلكه دانش‌آموز را به سوي معماي تازه‌اي بكشانيم تا ذهنش مشغول جست‌وجو شود. پاسخ بايد بين معلومات تازه و معلومات قبلي ارتباط برقرار كند و كوتاه نباشد كه در اين صورت مثل سؤال بي‌جواب خواهد بود.

تخيل: تخيل و تفكر اساس نوانديشي است. هراندازه شخص بتواند مطالب تازه در ذهن خود بپروراند به همان اندازه امكان انتخاب او بيشتر است اما تخيلي كه زيربناي انديشه نو است محدود است و در آن امكانات اجرايي مطالب پرورده شده مورد نظر قرار مي‌گيرد بنابراين بايد به تخيلات كودكان احترام بگذاريم. نقاشي‌ها و تصاوير، گفتار و حركات بدون مقدمه كودكان در جاي خود نوعي انديشه نو و ابتدايي است.

تجربه: علاوه بر شرايط معمول و موقعيت‌هاي متداول، براي دانش‌آموزان بايد فرصت متنوع و جديدي فراهم آورد. به‌عنوان مثال در درس علوم بپرسيد اگر نيروي جاذبه وجود نمي‌داشت چه اتفاقاتي براي انسان رخ مي‌داد؟

بيشتر سؤال را با «چگونه و به چه طريق» شروع كنيد تا دانش‌آموزان به طرح فرضيه بپردازند، به استنباط دست بزنند و اطلاعات خود را درباره پديده‌هاي تازه تبيين كنند و تجارب كودكان را محدود نكنيم.

عقايد عادي: بايد نشان دهيم عقايد آنان باارزش است. درباره مسايل و امور خانه و مدرسه كه دخالت كودك در آن شايسته است از او نظرخواهي و عقايد او را مثل عقايد بزرگترها در حضور خود كودك به نقد و گفت‌وگو بگذاريم.

عقايد غيرعادي: كودكان روابط و مفاهيمي را مي‌بينند و درك مي‌كنند كه والدين و مربيان آنها ممكن است درك نكنند و عقايدي را مطرح مي‌سازند كه بزرگترها قادر به ارزشيابي و جايگزيني آن نيستند. ترغيب كودكان به ابراز عقايد نو و غيرعادي همراه با قدرداني از آنها اصولي هستند كه در تربيت نوانديش بايد مورد نظر باشد. اگر آمادگي نداريم نبايد بروز و ظهور آن افكار را تشويق كنيم، زيرا بي‌اعتنايي به اين‌گونه عقايد، ضرر و زيانش بيشتر از آن است كه ابراز نشود.

تكميل كردن: از كودك بخواهيم جملات ناتمام، داستان‌هاي ناكامل، نقاشي‌ و تصاوير نيمه‌تمام و مبهم و حتي اشياء نيمه‌كاره را تكميل كند.

تورنس مي‌گويد: تفاوت عمده بين فكر تخيلي بيماران رواني و تفكر خلاق شخص سالم در اين است كه:
بيمار رواني تخيل خود را رها مي‌كند و هرگز درصدد وارسي و تجديد‌نظر تخيلات خود برنمي‌آيد.

- شخص سالم، تفكر نو خود را محدود مي‌سازد و فقط درباره موضوع معيني به ايده‌آرايي مي‌پردازد و هرازگاه ايده‌هاي خود را ارزشيابي مي‌كند و به دنبال ايده‌اي مي‌رود كه او را آسان‌تر به هدف برساند.

همواره بايد اذعان داشت: نوانديشي يك امر و نياز زيربناي زندگي است و همواره و همه‌جا بايد بر آن تأكيد ورزيد.

نوانديشي، كاوش و بررسي وضعيت و طرح بعضي سؤال‌ها است: آيا من همه سعي خود را به‌كار برده‌ام؟ آيا شرايط موجود ايده‌آل است؟‌آيا روش بهتري مي‌توان يافت؟ وقتي از زاويه جديد چيزي را مي‌بينيم نسبت به آن مسائل آگاه مي‌شويم و اين مسائل ما را در جهت پيشرفت و سازندگي پيش مي‌برند؛ يعني داشتن ايده و انديشه‌هاي نو و فعاليت در راه تحقق آن.

تاريخ درج: 11 تير 1387 ساعت 11:43 تاريخ تاييد: 11 تير 1387 ساعت 12:55 تاريخ به روز رساني: 11 تير 1387 ساعت 12:54
سه شنبه 11 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 287]