تحليلي بر عرضه‌هاي اوليه در بورس تهرانكشف قيمت يا درج قيمت؟

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: تحليلي بر عرضه‌هاي اوليه در بورس تهرانكشف قيمت يا درج قيمت؟
عليرضا كديوراز بورس در هر كشور به‌عنوان مكاني نام برده مي‌شود كه جويندگان سرمايه (شركت‌ها) مي‌توانند به كمك سرمايه‌گذاران درجهت افزايش سودآوري بنگاه خود گام بردارند.
اين افزايش سودآوري منجر به افزايش ارزش شركت و دارايي سرمايه‌گذاران (سهامداران) مي‌شود و از اين رهگذر شركت با استفاده از منابع مالي ارزان قيمت، در مسير افزايش درآمد و سود حركت مي‌كند و سرمايه‌گذاران نيز سود حاصل از سرمايه‌گذاري خود را به صورت سود نقدي يا افزايش ارزش سهام شركت دريافت مي‌كنند. فرآيند فوق در مورد شركت‌هايي كه سهام آنها در بورس داد و ستد مي‌شود و به دنبال افزايش سرمايه هستند، مصداق پيدا مي‌كند، اما زماني كه سهام شركتي براي اولين بار در بورس عرضه مي‌شود، سهامداران فعلي شركت درپي فروش سهام خود به سرمايه‌گذاران جديد هستند. وضعيتي كه از طريق رقابت خريداران براي خريد سهام شركت تازه وارد و تلاقي قيمت خريداران و فروشندگان شكل مي‌گيرد و در نهايت به كشف قيمت سهام منجر مي‌شود.
منظور از كشف قيمت، رسيدن خريداران و فروشندگان به قيمت منصفانه‌اي است كه در كوتاه مدت و با فرض ثبات شرايط حاكم بر شركت تازه وارد، قيمت سهام نتواند دستخوش نوسان چشمگير شود. حال اگر قيمت كشف شده در بورس با ارزش ذاتي سهام فاصله زيادي داشته باشد، به دليل وجود محدوديت نوسان قيمت در بورس تهران، پس از عرضه اوليه، صف خريد يا فروش براي سهام شركت تازه وارد شكل مي‌گيرد.
ابلاغ سياست‌هاي كلي اصل 44 قانون اساسي از سوي مقام معظم رهبري و عرضه گسترده سهام شركت‌هاي دولتي در بورس تهران براي كشف قيمت، طي ماه‌هاي گذشته بحث‌هاي زيادي را در بين كارشناسان و متوليان عرضه‌ها درپي داشته است.
تجربه عرضه سهام كشتيراني در روز نخست،‌ ابطال معاملات درهمان روز، عرضه مجدد سهام در روزهاي بعد و تشكيل صف خريد براي سهام شركت تا سطح قيمت عرضه در روز اول، فارغ از نحوه ارزشگذاري سهام توسط متولي عرضه (سازمان خصوصي‌سازي) جملگي حكايت از وجود نقايصي در سيستم معاملات فعلي سهام دارد. كاستي‌هايي كه در كنار فقدان تحليل در بين سرمايه‌گذاران حقيقي و حقوقي باعث انتفاع يا زيان عده كثيري از سرمايه‌گذاران طي چند روز مي‌شود.آخرين نمونه از اين كاستي‌ها به عرضه اوليه سهام پالايشگاه اصفهان باز مي‌گردد. شركتي كه پس از برگزاري جلسات معارفه و بازديد، شاهد عرضه سهام در بورس بود و ديروز در دومين روز عرضه شاهد فروش سهام توسط سهامداراني بود كه با كسر هزينه كارمزد خريد و فروش، سهام خود را با فاصله يك روز پس از عرضه اوليه، با زيان واگذار كردند.
نقايص اصلي موجود در عرضه اوليه سهام پالايشگاه اصفهان را مي‌توان به شرح زير برشمرد:
1 - زمان رقابت و عرضه: به دليل محدود بودن زمان معاملات سهام در بورس تهران (روزانه 5/3 ساعت) به طور معمول رقابت براي خريد سهام درعرضه اوليه از ميانه ساعت معاملات آغاز مي‌شود. تجربه نشان مي‌دهد كه از يك‌سو خريداران تمايل به خريد سهام تازه وارد در قيمت‌هاي پايين دارند؛ درحالي‌كه فروشنده نيز در سوي ديگر و در بهترين حالت تمايلي به ارزان فروشي سهم ندارد. اين فرآيند سبب مي‌شود كه خريداران از يك سطح قيمتي مشخص كه معمولا اختلاف زيادي با نظرات فروشنده دارد،‌ فراتر نرفته و در نتيجه فروشنده با عرضه سهام در قيمت موردنظر خود درعمل، خود قيمت را كشف كند. شرايطي كه معمولا منجر به عدم خريد تعداد كافي از سهام عرضه شده توسط خريداران به دليل كمبود وقت مي‌شود. اين وضعيت درعرضه اوليه پالايشگاه اصفهان منتهي به تمديد ساعت معاملات به مدت 30 دقيقه شد.
2 - عدم وجود تحليل دقيق درخصوص سهام عرضه شده در بين خريداران: تجربه نشان مي‌دهد يكي از دلايلي كه اكثر فعالان بورس تهران مبادرت به خريد سهام درعرضه اوليه مي‌كنند، خاطره خوش عرضه‌هاي اوليه قبلي و كسب سود براي خريداران طي مدت زمان كوتاه است. اين وضعيت باعث مي‌شود اكثر خريداران (حقيقي و حقوقي) بدون تحليل دقيق شركت تازه وارد و تنها به اميد كسب سود، اقدام به خريد سهام شركت‌ها كنند.شاهد اين مدعا درخصوص پالايشگاه اصفهان، عدم خريد 14 ميليون سهم در عرضه اوليه، وجود سهام مازاد در كارگزاري‌ها در دقايق اوليه عرضه، هجوم خريداران در ساعات پاياني زمان تخصيص سهام و در نهايت مازاد تقاضا براي سهام شركت بود.
اما روز گذشته 10درصد كل سهام عرضه شده در روز نخست توسط همان خريداران، بدون كسب سود خالص يا با تقبل زيان به فروش رسيد.
3 - محدوديت‌هاي معاملاتي از جمله درصد نوسان روزانه قيمت: بررسي عرضه‌هاي اوليه سهام در بورس تهران نشان مي‌دهد، به واسطه وجود محدوديت نوسان روزانه قيمت، فعالان بازار به اميد تشكيل صف خريد براي سهام تازه وارد در روزهاي پس از عرضه اوليه و عدم عرضه سهام توسط سهامداران قديم و جديد، تمايل زيادي به خريد سهام در عرضه‌هاي اوليه دارند. وضعيتي كه در مورد كشتيراني پيش‌تر به آن اشاره شد و در مورد پالايشگاه اصفهان نيز صف خريد ايجاد شده در روز گذشته با هجوم فروشندگان از بين رفت.
4 - فقدان نهادهاي موثر از جمله بانك‌هاي سرمايه‌گذاري: هرچند در‌حال‌حاضر چند بانك سرمايه‌گذاري (Investment Bank) مجوز فعاليت خود را از سازمان بورس و اوراق بهادار دريافت كرده‌اند، اما تاكنون اقدام موثري از اين نهادهاي مهم در بازار سرمايه درخصوص پذيره‌نويسي، ارزش‌گذاري و بازارگرداني عرضه‌‌هاي اوليه صورت نگرفته است. وضعيتي كه باعث شده است، فعالان بورس همچنان در فضايي مملو از ريسك‌هاي مختلف اقدام به خريد و فروش سهام شركت‌‌هاي تازه وارد كنند.
در مجموع بررسي نحوه عرضه‌هاي اوليه صورت گرفته طي 5/1 سال گذشته نشان مي‌دهد، شركت بورس به‌عنوان يكي از مجريان اين امر از يك سو بايد زمان عرضه سهام درعرضه اوليه را تسريع كند تا فرصت كافي براي خريداران فراهم شود. از سوي ديگر سازمان بورس بايد از وجود نقدينگي خريداران نزد شركت‌هاي كارگزاري مطمئن شود؛ چرا كه به طور معمول خريداران ابتدا مبادرت به خريد سهام درعرضه اوليه مي‌كنند و در روزهاي بعد درصورت ريزش سهام، اقدام به فروش سهام خريداري مي‌كنند كه در نتيجه آن وجهي به حساب شركت‌هاي كارگزاري واريز نمي‌كنند.
در حالي‌كه كارگزاران ابتدا بايد نسبت به واريز وجوه از سوي خريداران اطمينان حاصل كرده و نسبت به تخصيص سهام به آنها اقدام كنند.
همچنين سازمان و شركت بورس و سازمان خصوصي‌سازي بايد در زمان عرضه‌هاي اوليه، نهايت تلاش خود را در جهت افشاي اطلاعات صحيح و كافي و رفع ابهامات مترتب بر شركت انجام دهند تا فعالان بازار بتوانند در فضايي روشن نسبت به خريد سهام شركت‌‌هاي تازه وارد اقدام كنند.
همچنين شركت بورس مي‌تواند در مورد شركت‌هاي تازه وارد برخي از محدوديت‌هاي حاكم بر معاملات را حداقل براي مدت كوتاهي حذف كند تا كشف قيمت سهام درعرضه اوليه به صورت واقعي صورت گيرد و تنها محدود به درج قيمت موردنظر فروشنده نشود.
سه شنبه 11 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 120]