فاجعه در دل کوه؛ چرا معادن ایران اینقدر ناامن‌اند؟

هر از چند گاهی، خبر انفجار در یک معدن زغالسنگ، دل‌هایمان را می‌لرزاند. آخرین مورد، فاجعه دلخراش معدن طبس بود که جان ده‌ها معدنچی را گرفت. اما چرا این حوادث تلخ همچنان تکرار می‌شوند؟ آیا می‌توان از این فجایع جلوگیری کرد؟

فاجعه در دل کوه؛ چرا معادن ایران همچنان ناامن‌اند؟

انفجار اخیر در معدن طبس و جان باختن ده‌ها معدنکار، زنگ خطر را برای ایمنی در معادن زغالسنگ ایران به صدا درآورد. این حادثه تلخ، یک بار دیگر نشان داد که علی‌رغم قوانین و مقررات موجود، ایمنی در معادن کشورمان همچنان در سطح پایینی قرار دارد.

چرا حوادث معدنکاری در ایران اینقدر تکرار می‌شود؟

تجهیزات قدیمی و فرسوده: بسیاری از معادن زغالسنگ کشور از تجهیزات قدیمی و فرسوده استفاده می‌کنند که استانداردهای ایمنی لازم را ندارند.
عدم نظارت کافی: نظارت بر فعالیت معادن و رعایت استانداردهای ایمنی توسط دستگاه‌های نظارتی به اندازه کافی صورت نمی‌گیرد.
تخصیص ناکافی بودجه: بودجه‌های اختصاص یافته برای ارتقای ایمنی معادن، کافی نیست و در نتیجه معادن نمی‌توانند به تجهیزات ایمنی مدرن مجهز شوند.
بی‌توجهی به هشدارها: علی‌رغم هشدارهای کارشناسان و فعالان حوزه معدن، همچنان شاهد تکرار حوادث مشابه هستیم.

گاز متان؛ قاتل خاموش معدنکاران

یکی از مهم‌ترین دلایل وقوع انفجار در معادن زغالسنگ، وجود گاز متان است. این گاز بی‌رنگ و بی‌بو، بسیار خطرناک بوده و در صورت ترکیب با هوا، می‌تواند انفجارهای مهیبی ایجاد کند. متأسفانه، در بسیاری از معادن کشور، سیستم‌های پایش گاز متان به اندازه کافی کارآمد نیستند و همین امر باعث می‌شود که معدنکاران در معرض خطر جدی قرار بگیرند.

تجهیزات ایرانی برای نجات معدنکاران

خوشبختانه، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی موفق شده‌اند تجهیزات و فناوری‌های نوینی را برای پایش و کنترل گاز متان در معادن تولید کنند. این تجهیزات می‌توانند به طور مداوم کیفیت هوای معادن را رصد کرده و در صورت بروز خطر، به صورت خودکار هشدار دهند. اما متأسفانه، استقبال از این تجهیزات در میان معدن‌داران و مسئولان مربوطه بسیار کم بوده است.

چرا از تجهیزات ایمنی استفاده نمی‌شود؟

هزینه: برخی از معدن‌داران معتقدند که هزینه خرید و نصب تجهیزات ایمنی، بسیار بالا است و توجیه اقتصادی ندارد.
عدم آگاهی: برخی از معدن‌داران از اهمیت تجهیزات ایمنی آگاهی کافی ندارند و تصور می‌کنند که می‌توانند بدون استفاده از این تجهیزات، به کار خود ادامه دهند.
مقاومت در برابر تغییر: برخی از معدن‌داران به روش‌های سنتی کار کردن عادت کرده‌اند و تمایلی به تغییر روش‌های خود ندارند.

راهکارهای پیشگیری از حوادث معدنکاری

تخصیص بودجه کافی برای ایمنی: دولت باید بودجه کافی را برای ارتقای ایمنی معادن اختصاص دهد و از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی حمایت کند.
نظارت دقیق بر معادن: دستگاه‌های نظارتی باید به صورت مداوم بر فعالیت معادن نظارت کنند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف، برخورد جدی انجام دهند.
اجباری شدن استفاده از تجهیزات ایمنی: استفاده از تجهیزات ایمنی باید در تمام معادن الزامی شود و معادنی که از این مقرره تخطی می‌کنند، باید جریمه شوند.
آموزش ایمنی به معدنکاران: معدنکاران باید به طور مداوم آموزش‌های ایمنی ببینند تا با خطرات موجود در معادن آشنا شوند.
توسعه تحقیقات در حوزه ایمنی معادن: دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی باید به تحقیق و توسعه در زمینه ایمنی معادن بپردازند تا راهکارهای نوینی برای کاهش حوادث ارائه دهند.

نتیجه‌گیری

حوادث معدنکاری در ایران، نشان‌دهنده‌ی وجود مشکلات جدی در حوزه ایمنی معادن است. برای جلوگیری از تکرار این حوادث تلخ، باید اقدامات جدی و اساسی صورت گیرد. همه دستگاه‌های مسئول، از جمله دولت، مجلس، قوه قضائیه، و بخش خصوصی باید در این زمینه همکاری کنند تا بتوانیم شاهد افزایش ایمنی در معادن کشور باشیم.