همه چیز درباره ضریح حرم امامین عسکریین - آخرین خبر

واضح آرشیو وب فارسی:آخرین خبر: تسنیم/ سقف ضریح جدید امامین عسکریین برای نخستین بار معرق کاری شده و در این ضریح زیبا طلا، نقره، مس و چوب به کار رفته است که پیش بینی می شود کار نصب آن تا نیمه شعبان پایان یابد. تاریخ شناس و از خادمان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران پویا؛ درباره تاریخچه حرم عسکریین در سامرا توضیحات مفصلی را ارائه کرده است. متن کامل این گفت وگو بدین شرح است: حرم عسکریین، آرامگاه ابوالحسن علی بن محمد (ع) امام دهم و ابو محمد حسن بن علی (ع ) امام یازدهم شیعیان (معروف به عسکریین) در سامرای کشور عراق است. همچنین نرجس خاتون؛ مادر بزرگوار حضرت مهدی (ع) و حکیمه خاتون دختر محمد بن علی التقی (ع) و خواهر علی بن محمد (امام دهم شیعیان) نیز در حرم شهر سامرا به خاک سپرده شده اند.سرداب غیبت (محل آغاز غیبت حجت بن الحسن حضرت مهدی عج ) نیز در ضلع غربی حرم سامرا واقع است. اهل تشیع و تسنن هردو بر این باورند که امام علی نقی (ع) در خانهٔ خود به خاک سپرده شده و آن را از دلیل، پسر یعقوب نصرانی خریده بود. این خانه گسترده و بزرگ بوده و همهٔ صحن امروزی، را در بر می گیرد و پیکر مطهر امام حسن عسکری (ع ) نیز در کنار پدرش به خاک سپرده شد. در گذشته پیرامون این منطقه پادگان نظامی قرار داشت و شیعیان و علاقه مندان به اهل بیت به صورت پنهانی به زیارت این ائمه بزرگوار می رفتند و پنجره ای سوی خیابان گشوده بودند که زائران زیارت می کردند و درون خانه نمی شدند. البته اداره آن محل نیز در اختیار شیعیان قرار داشت. امام حسن عسکری (ع) خادمی داشت که ساکن این خانه بود و هر بخش خانه که خراب می شد را مورد مرمت قرار می داد؛ این وضع تا سال 328 قمری و پایان غیبت صغرا ادامه داشت. در سال 333 هجری قمری (324 خورشیدی) ساختمان جدید حرم توسط ابومحمد الحسن (مشهور به ناصرالدوله فرزند ابی الهیجا ءعبدالله آل حمدان) انجام شد و به همین ترتیب وی برای عمران شهر سامرا تلاش کرد اما بر اثر جنگهایی که بین وی و معزالدوله روی داد، اغلب اقدامات عمرانی او ناتمام ماند. در سال 377 هجری قمری (366 هجری شمسی) پس از پیروزی معزالدوله بر ناصرالدوله آل حمدان و وقوع صلح بین آن دو، وارد شهر سامرا شد و اموال فراوانی را صرف آبادانی شهر کرد. مسئولان وقت گنبد بزرگی بر مزار هر دو امام ایجاد کردند و حرم مجللی دراطراف آن ساخته و صحنی برای آستانه احداث کردند؛ ضریحی از چوب ساروج تهیه و نصب شد و سرداب غیبت مورد مرمت قرار گرفت و تأسیسات ناصرالدوله آل حمدان توسط معزالدوله مورد تکمیل قرار گرفت. اما در مورد موقعیت جغرافیایی این حرم باید گفت که حرم عسکریین در مرکز سامرا قرار دارد؛ این شهر در کرانه شرقی رود دجله و در میان راه بغداد تکریت واقع شده است؛ در حال حاضر نیز شهر سامرا مرکز استان صلاح الدین است که از شرق به استان تمیم (کرکوک)، از شمال به نینوا، از غرب به استان الانبار و از جنوب به بغداد محدود می شود؛ سامراء در 120 کیلومتری شمال بغداد قرار گرفته است. بنابر روایات و اسناد امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) پس از شهادت در منزلشان به خاک سپرده شدند و تا سالهای سال شیعیان برای زیارت به این خانه می آمدند. این خانه در کنار مسجدی بود که گفته می شود محل نماز خواندن آن دو امام(ع) بود و وقتی که درِ خانه مذکور بسته بود، شیعیان پشت پنجره خانه تجمع می کردند و آن حضرات را زیارت کرده و سپس به مسجد مذکور می رفتند و نماز زیارت می خواندند. این بنا از سال 260 تا 318 هجری به همان حالت اولیه برقرار بود؛ این خانه در کوچه ای جای داشت که نامش را «راضه» یا «وصافه» می گفتند و امام زمان(ع) در این خانه به دنیا آمدند. دومین بنا به وسیله ناصر الدوله از آل حمدان انجام شد اما اول کسی که قبه بر این مرقد بنا نهاد و برای شهر سامرا پس از خرابی بارویی را ساخت و ضریح را پرده کشید خاندان حمدان از خاندان های شیعه و از سلاطین آن سامان بودند. معزالدوله دیلمی در سال های 335 تا 337 تعمیراتی در حرم انجام داد که که می توان به پر کردن حوض آبی در سرداب و تهیه ضریح چوبی جهت مرقد اشاره کرد؛ او اول کسی است که برای مرقد قبه و بارگاه ساخت. معزالدوله در عاشورای سال 352 دستور داد در بغداد شیعیان شهر را تعطیل عمومی کرده، عَلَم ها نصب نمایند و آشکارا برای سیدالشهدا عزاداری کنند. اما عضدالدوله دیلمی نیز در سال 368 هجری به قصد زیارت وارد سامرا شد و به تعمیر روضه امر کرد؛ درهای آنجا را از چوب ساج ساخت، صحن را وسیع کرد و برای شهر حصاری محکم ساخت. ارسلان بساسیری نیز در سال 445ق تعمیراتی در حرم صورت داد و ساختمانی از گچ و آجر بر روی قبور ساخت، دو ضریح از چوب ساج تهیه کرد و بر قبر امامین قرار داد. در دیگر بار به دستور سلطان برکیارق بن ملکشاه سلجوقی، مجدالدوله قمی در سال 495 تعمیراتی در بقعه عسکریین انجام گرفت که این تعمیرات شامل فرش کردن کف حرم، تعمیر روا قها، ساختن حجره هایی در صحن و تهیه درهای نفیس از چوب های قیمتی برای حرم مطهر بوده است. آتش سوزی در حرم عسکریین و تعمیرات پس از آن ابن فوطی بغدادی در کتاب الحوادث الجامعه فی المائه السابعه می نویسد: در سال 604 حریقی در سامرا رخ داد و به ضریح علی الهادی (ع) و حسن العسکری (ع) سرایت کرد. اما در سال 606 به دستور احمدالناصر لدین الله تعمیراتی در حرم امامین انجام شد و بنای سرداب از او است. دومین حریق در حرم عسکریین بر اثر بی احتیاطی در سال 640 هجری در اثر عدم مواظبت و توجه خدام برای دومین بار حریقی در حرم روی داد که در آن ضریح امامین که بساسیری ساخته بود آتش گرفت و به دستور المستنصربالله حرمین و ضریحین بهتر از اول تعمیر شدند. تعمیراتی از طرف سلطان شیخ حسن جلایری در سال 750قمری انجام گرفت که مهمترین آنها زینت دادن ضریح مطهر و ساختن قبه و مأذنه بود. آتش سوزی سوم این بار هم به خاطر بی احتیاطی در اواخر صفویه نیز به خاطر عدم توجه و مراقبت خدام ، آتش شمع در چوب های ضریح و صندوق قبور اثر کرد و بخشهایی از حرم دچار حریق شد. اما در زمان سلطنت شاه سلطان حسین صفوی در 1106 قمری ضریح از فولاد ساخته شد و حرم و رواق سنگ فرش شد. در نسخه خطی شماره 16362 کتابخانه آستان قدس رضوی که مجموعه ای متعلق به آقا جمال خوانساری است تاریخ این بازسازی 1109 قمری ثبت شده است. تعمیرات اساسی حرم عسکریین در سال 1200 قمری احمدخان دنبلی از حکام آذربایجان در حدود سال 1200 قمری تعمیرات اساسی و کامل از حرم و سرداب انجام داد. در این تعمیرات به کلی وضع حرم عوض شد و سرداب که در قدیم به وسیله پله و راهی تاریک به حرم متصل بود به وسیله راه دیگری مجزا شد. ساخت مسجد، کاروانسرا و حمام در تعمیرات حرمین عسکریین پس از کشته شدن احمدخان دنبلی، فرزندش حسنقلی خان در سال 1225 امر به اتمام تعمیرات داد، گنبد را به کاشی مزین کرد و مسجد، حمام و کاروانسرایی جهت زوار احداث کرد. طلاکاری قبه حرم عسکریین در سال 1282 قمری به دستور ناصرالدین شاه در سال 1282 قمری و با نظارت عبدالحسین طهرانی تعمیرات مهم و کلی صورت گرفت. این تعمیرات عبارتند از: طلاکاری قبه، تعمیر صحن و ایوان، به کار بردن سنگهای مرمر سبز رنگ در اطراف مرقد و ترمیم قسمتی از دیوارهای صحن و کاشی کردن آنها. زمانی که میرزای شیرازی در سال 1288 قمری از نجف به سامرا مهاجرت کرد به دستور او تعمیراتی در صحن و حرم انجام شد؛ این تعمیرات نیز شامل: سنگ فرش کردن صحن، آئینه کاری بعضی از رواقها، حرم و ساخت نماهای زیبا برای آن، نصب ساعتی بزرگ بر سردر بزرگ قبلی، تهیه پرده های قیمتی جهت دربهای حرم و رواق و ساخت مدرسه دینی جهت سکونت طلاب علوم دینی بود. نقره کاری درهای حرم و و تعویض پنجره ها با درها همچنین آقامیرزا محمد عسکری طهرانی نیز تعمیراتی را بر حرمین عسکریین انجام داد که می توان به نقره کردن دربهای حرم و رواق و تهیه 24 زوج درب از چوب ساج جهت اطراف قبه؛ 12 درب از داخل و 12 درب از خارج به جای پنجره های قدیم جهت تهویه و روشنایی حرم اشاره کرد. اما به دستور آیت الله العظمی بروجردی ساخت دو باب حمام و حسینیه جهت سکونت زوار صورت گرفت. بزرگترین و محکم ترین گنبد برای حرم عسکریین از دیگر فعالیتهای انجام شده می توان گفت که بر فراز بقعه و مرقد دو امام ، گنبدی ساخته بودند که از همه گنبدهای عتبات عالیات بزرگ تر و محکم تر بود. لیکن در عصر ناصر الدوله حمدانی، گنبد کوچکی از گچ و آجر برفراز مرقد ساخته شد؛ معز الدوله دیلمی گنبد دیگری ساخت؛ در زمان ناصرالدین شاه، آن را از ثلث ثروت امیرکبیر تذهیب و طلایی کردند و شیخ عبدالحسین تهرانی بر این کار نظارت داشت. کاشیهای هفت رنگ در گنبد محیط گنبد 68 متر و 72 هزار کاشی طلا در آن به کار رفته بود؛ داخل گنبد آینه کاری و مزین به آیه های قرآنی و نام ائمه اطهار با کاشی های هفت رنگ بود. ساخت مناره در سال 606 قمری در دو طرف گنبد دو گلدسته بزرگ به ارتفاع 36 متر قرار داشت؛ برای نخستین بار، الناصر خلیفه عباسی در 606 قمری دو مناره برای حرم ساخت. این دو مناره در دورۀ ناصر الدین شاه توسط شیخ عبدالحسین مجتهد تهرانی (شیخ العراقین) تعمیر و بازسازی شدند و قسمتهای بالای آن را حاج علی اصفهانی کهربایی در 1387قمری به طلا آراسته کرد. در اطراف روضه و ضریح چهار رواق ساخته اند که به وسیله پنج درب به داخل روضه و حرم وصل می شود؛ دو درب در سمت جنوب، دو درب در سمت شمال و یک درب در سمت مشرق قرار دارد که چهار درب از جنس نقره و یک درب از طلا و نقره است. سقف و دیوار رواقهای حرم یک شکل است و همه به دست هنرمندان ایرانی و با هزینه حاج علی نقی کاشانی آینه کاری شده بود. رواق جنوبی نیز زمان میرزای شیرازی آینه کاری شده و 10 متر ارتفاع دارد. مقابل درِب جنوبی حرم، ایوان مستطیل شکلی قرار دارد که دیوارهای آن با کاشیهای زیبا توسط هنرمندان ایرانی تزیین شده بود. این ایوان نیز 33 متر طول و 10 متر عرض دارد که در قسمت جنوبی صحن واقع است و از شمال به رواق جنوبی حرم وصل می شود. وسط ایوان، قسمت شمال آن، ایوان کوچک دیگری قرار دارد که از آثار دوران آل بویه است؛ این ایوان وسط درِ ورودی رواق حرم واقع است. کف ایوان یاد شده با سنگ مرمر فرش شده و دیواره ها تا یک متری از سنگ مرمر پوشیده شده بودند. در دو طرف این ایوان نیز دو مناره ساخته شده است؛ کف رواقها و ایوانها نیز سنگهای مرمر بود. این سنگها در 1381 قمری با سنگهای مرغوب ایتالیایی عوض شد. ساختمان حرم و روا قها از سه جهت به صحن بزرگ و وسیعی محاط است و ضلع بیرونی آن 62 ایوان کوچک دارد. مرقد عسکریین از سه صحن تشکیل شده است، یک صحن آن به سرداب اختصاص دارد، یک صحن در مقابل ایوان و صحن دیگر در کنار صحن اول قرار دارد. صحنها به وسیله درهایی به هم وصل و به خارج مرتبط می شدند. ضلع بیرونی ساختمان مشرف به صحن دارای 62 ایوان است. میرزا محمد تهرانی مقابل ایوان بزرگ حوضی ساخت که جلوۀ زیبایی داشت امّا بعدها این حوض را خراب کردند. طول صحن امامین، که بزرگ ترین صحن است، 78 و عرض آن 77 متر است. میرزا عبدالحسین مجتهد تعمیراتی را در این محل انجام داد و آن جا را کاشی کاری کرد. در ضلع شرقی و غربی این صحن هجده ایوان قرار دارد و مصلای بزرگ آستان از طریق صحن ارتباط می یابد. صحن دوم نیز به نام صحن مصلی به طول پنجاه و عرض چهل متر است؛ صحن سوم به نام صحن الغیبه 64 متر طول و 5.61 متر عرض دارد. در دوران اخیر، دیوار صحنها را برداشته و دو سر صحن را به هم وصل کردند. چهار درب نیز در آن تعبیه شد که یکی از آنها را سلطان عبدالحمید عثمانی ساخته است؛ بر روی سر در مقابل ایوان، ساعتی نصب شده است. در قرن چهارم، معزالدوله دیلمی ضریحی از چوب بر روی این صندوقها تعبیه کرد که در دوره های بعد بازسازی و مرمت شد. چندی بعد، در عصر صفوی، این ضریح چوبی در آتش سوخت و از بین رفت و از آن به بعد، یک ضریح فولادی، که به دستور شاه سلطان حسین صفوی در 1116قمری ساخته شده بود، جایگزین آن شد و برفراز چهار قبر نصب شد. ضریحی که به دستور سلطان حسین ساخته شده بود تا دوران فتحعلی شاه باقی بود تا این که وی ضریحی از نقره با پایه ای چوبی به جای آن نصب کرد. در 1360قمری نیز اسماعیلیان هند ( بهره هاى داوودى) برای مرقد امام حسین(ع) ضریحی از نقره ساختند و ضریح قبلی را، که ناصر الدین شاه ساخته بود، تعمیر کردند و به سامراء بردند. در 1375هجری قمری مصادف با 1335شمسی هنرمندان اصفهانی ضریح زیبایی از طلا و نقره ساختند که استاد محمد صنیع خاتم از جمله آن هنرمندان بود. این ضریح روی چهار قبر مطهر نصب شد. طول این ضریح 3.5 متر و عرض شش گوشه آن 26 متر بود. اطراف آن دارای هفده پنجره و دو درِ ورودی از طلا و نقره برای راه یابی به داخل بود. روی ضریح 6 گلدان طلا و میان آنها تاجهای طلا قرار داشت؛ در گوشه های بالای ضریح اسماء الهی نوشته شده و حاوی سه ردیف کتیبه بود. این صندوق و ضریح در دو انفجار سالهای اخیر تخریب شدند و ساخت صندوق و ضریح جدید در قم به اتمام رسیده است. سرداب غیبت از زیارتگاه های شیعیان در شهر سامرا است؛ سرداب که در شمال غربی حرم عسکریین قرار دارد بخشی از خانه مسکونی امام حسن عسکری(ع) بود که در آن به عبادت می پرداخت و پس از او محل سکونت امام زمان(عج) بوده است. این محل قداست و احترام ویژه ای نزد شیعیان دارد. در گذشته، مکان سرداب فضای محدود و بسته ای بود که تعداد کمی از زائران موفق به ادای نماز و زیارت در آن مکان می شدند اما در حال حاضر زیر زمین صحن حرم مطهر در مجاورت این سرداب به مسجد بزرگی تبدیل شده که صدها زائر می توانند در آن مکان همزمان به نماز و عبادت مشغول شوند. شیعیان سرداب را محل زندگی حضرت حجت ندانسته و معتقدند امام زمان(عج) در طول دوران غیبت، میان مردم بوده در مجامع شرکت می کند و بر امور عالم نظارت دارد نه اینکه تا زمان ظهور در سرداب مخفی شده باشد. سید محسن امین می نویسد: این توهمی فاسد است که برخی می پندارند حضرت مهدی(عج) در این سرداب است، جز این نیست که تبرک به این مکان تنها برای تبرک به آثار صالحین است. زیرا سه تن از امامان شیعه در این مکان زندگی کرده اند. در سوم اسفند 1384شمسی تروریستهای تکفیری وابسته به القاعده شاخه عراق به رهبری ابومصعب زرقاوی، با کارگذاری مواد منفجره TNT به وزن حدود 200 کیلوگرم در داخل بنا، حرم را منفجر کردند. در این بمبگذاری، قسمتی از گنبد فرو ریخت. اما به علت استحکام بنا، پایه های گنبد، بدنه اصلی و دیوارها، سالم باقی ماند. در 23 خرداد 1386 شمسی تروریستها ساعت سه بامداد، وارد حرم شده و پس از درگیری با محافظان حرم، اقدام به بمبگذاری در سراسر حرم کردند؛ در نتیجه انفجار این بمبها گلدسته سمت راست و چپ حرم به طور کامل تخریب شد. پس از این حادثه کار بازسازی و ساخت گنبد حرم شروع شد و سال 1394 به پایان رسید. این گنبد با بیش از 23 هزار خشت طلا پوشانده شده است. ضریح حرم نیز به همت آیت الله العظمى سید علی سیستانی ساخته شده است. این اقدام بزرگ که در این دوران صورت پذیرفت با دستهاى تواناىحجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانى داماد و نماینده تام الاختیار آیت الله سیستانی صورت گرفت. گفتنى است که حضرت آیت الله سیستانى پس از تخریب مرقد عسکریین ، تاکید بر حفظ آثار و هنر اسلامى این آستانه همچون پیش داشته و گنبد و مناره ها وضریح مقدس با همان اندازه ها ودیگر موارد ساخته شد که هنر اسلامى این مرقد همچون پیش باقى بماند. بر این اساس زیباترین ضریح از نظر هنر اسلامى ونقش و نگارهاى چوبى مزین به اسماء الله براى نخستین بار در این ضریح و فضاى درونى آن به کار گرفته شد که بدون تردید، زیباترین و گرانبهاترین ضریح در اعتاب مقدسه جهان بشمار مى آید. تمامی هزینه های این پروژه که حدود 70 کیلو طلا، چهار هزار 500 کیلوگرم نقره، یک هزار و 100 کیلوگرم مس و 11 تن چوب ساج (با دوام بالغ بر 300 سال) استفاده شده است، بر عهده دفتر این مرجع تقلید بوده است؛ در این میان ستاد بازسازی عتبات عالیات نیز در نوسازی و بازسازی حرم عسکریین مشارکت مناسبی دارد و در این راستا دست به اقدامات گسترده اى از آن جمله ساخت مجدد گنبد مطهر و آذین طلاى آن ، ساخت مناره ها و آذین طلاى آن، ساخت حرم مطهر و رواق ها وصحنهاى مطهر وایوانها و گسترش سرداب و دهها پروژه دیگر در این راستا را به عهده داشته و دارد. سرپرست گروه قلم زنی و کارهای هنری استاد سید مهدی علمدار، سرپرست گروه نجاری استاد مهدی دیدار، مهندس سازه مهدی خوش نژاد و خطاط کتیبه های قرآن حدیث و اشعار در مدح اهل بیت (علیهم السلام) استاد موحد هستند. شکل و شمایل کلی از نظر ابعاد شبیه همان ضریح قبلی است اما آن چیزی که تفاوت محسوسی دارد نمای جدید ضریح است که بر اساس مهندسی روز و طراحی هنرمندانه، هنرمندان متعهد و علاقه مند به ائمه معصومین ساخته شده است. چوب یکی از مهمترین موادی است که در ساخت این ضریح به کار گرفته شده است. چوبی که در ساخت این ضریح استفاده شده از مرغوب ترین چوبهای موجود در بازار است که بر اساس تحقیقات دانشمندان و طبق آزمایشات آنها حدود 300 تا 400 سال استحکام دارد و وزن چوبهای به کار گرفته شده در ساخت ضریح حدود 11 تن است. نقره خالص درجه عالی موجود در بازار از دیگر موادی است که در ساخت این ضریح حدود چهار تن و نیم استفاده شده است. همچنین یک تن و صد کیلو گرم مس و 60 تا 70 کیلو طلا نیز در ساخت این ضریح استفاده شده است. یکی از مهمترین ویژگیهای این ضریح سقف معرق کاری شده است و سقف این ضریح با نقوش زیبا و هنری معرق کاری براى نخستین بار انجام شده است. داخل ضریح عسکریین چهار قبر وجود دارد که این قبور مطهر متعلق به امام هادی (ع)، امام حسن عسکری (ع)، حضرت نرگس خاتون مادر امام زمان و همچنین حضرت حکمیه خاتون دختر امام جواد هستند و برای هر کدام از این قبور یک صندوق خاتم کاری شده آماده شده که روی این قبور مطهر نصب خواهند شد. ساخت این ضریح زیبا و مطهر با نظارت و پیگیریهای دفتر آیت الله سیستانی و حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی پس از حدود چهار و در کارگاهی واقع در شهر قم به پایان رسید. این ضریح مطهر به همراه دربهای حرم شریف و بیش از یک هزار و دویست متر مربع فرش دستباف کاشان با هماهنگیهای دو کشور ایران و عراق و در میان تدابیر خاص امنیتی به محل کنونی حرم در سامرا ارسال شد. بحمد الله چند شب قبل این کاروان به صحن و سراى امامین عسکریین وارد شد؛ پیش بینى مى شود که عملیات نصب ضریح مطهر پس از دو هفته دیگر آغاز شده و امید آن مى رود که در نیمه شعبان المعظم ، در سالروز تولد حضرت امام زمان(عج) درب این حرم و ضریح زیبا به روى زائران باز شود و مقدارى از غربت این مکان کاسته شود. با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

جمعه ، ۲تیر۱۳۹۶

[مشاهده متن کامل خبر]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آخرین خبر]

[مشاهده در: www.akharinkhabar.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 84]