واضح آرشیو وب فارسی:آخرین خبر: خراسان/ بارندگی های سیل آسای اخیر در جنوب سیستان و بلوچستان، مرهمی بر زخم های خشکیده تالاب هامون جازموریان بود و جانی دوباره به بخشی از این تالاب بخشید. این تالاب یکی از بکرترین اکوسیستم های ایران است، اما در اثر خشکسالی های بیست ساله در سیستان و بلوچستان و کرمان و همچنین احداث سد های متعدد بر رودخانه های منتهی به این تالاب در کرمان از جمله هلیل رود، بدون در نظر گرفتن حقابه این تالاب، بخش قابل توجهی از آن و مراتع اطرافش کاملاً خشک شده بود که با ورود 15 میلیون متر مکعب آب ناشی از بارندگی های اخیر شاهد احیای بخشی از این تالاب هستیم. با این حال به گفته مسئولان نمی توان به این میزان آب ورودی به تالاب جازموریان دلخوش بود چرا که با توجه به دوره ای بودن بارندگی ها و خشکسالی در این منطقه تا زمانی که تصمیمات لازم در زمینه حقابه جازموریان اتخاذ نشود، نمی توان از احیای کامل تالاب اطمینان یافت. رئیس اداره حفاظت از محیط زیست ایرانشهر در این باره می گوید: تالاب هامون جازموریان یکی از تالاب های مهم ایران است که بین دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان در میان کوه های مکران و شاهسواران در ارتفاع 350 متری از سطح دریا قرار دارد. این پهنه آبی از شرق به غرب در حدود 300 کیلومتر طول دارد و از شمال به جنوب در محدوده ای به عرض 100 متر گسترده شده که بیش از نیمی از آن در استان کرمان واقع است. «محمد انور هاشم زهی» درباره وجه تسمیه این تالاب می افزاید: در اصطلاح محلی پوشش گیاهی این منطقه را «جاز» می نا مند و انبوهی و کثرت آن را «موریان» می گویند؛ به همین دلیل این ناحیه به «جازموریان» معروف شده است. همچنین یکی از معانی که برای واژه «هامون»، در لغت نامه درج شده، کلمه «دشت» است. وی ادامه می دهد: هامون جازموریان به دلیل قرارگیری در منطقه ای کم آب، یکی از مهم ترین منابع تأمین آب دلگان در سیستان وبلوچستان و قسمت هایی از استان کرمان به شمار می رود که در سال های اخیر به عنوان کانون بحرانی ریزگرد های مرکزی فلات ایران مورد توجه مسئولان قرار گرفته و اکنون خوشبختانه با ورود سیلاب های فصلی بخشی از کارکرد های زیست محیطی این تالاب احیا شده است. وی عنوان می کند: در پی بارندگی های اخیر جنوب سیستان و بلوچستان، طبق برآورد های انجام شده 21 میلیون مترمکعب آب در رودخانه های منتهی به تالاب جازموریان جاری شده که از این میزان 15 میلیون مترمکعب وارد این تالاب شده است. وی با اشاره به این که قسمت عمیق این تالاب در سیستان و بلوچستان واقع است، ادامه می دهد: میزان آبگرفتگی تالاب جازموریان در زمان خشکسالی و کم آبی 250 هزار هکتار و در زمان پرآبی 330 هزار هکتار مساحت دارد که با توجه به این میزان آب وارد شده، امسال حدود 30 درصد این تالاب آبگیری شده است که عمق آن حداکثر به 2 متر می رسد. وی تصریح می کند: با توجه به ماهیت دوره ای خشکسالی های این منطقه و همچنین فصلی و مقطعی بودن بارش ها این میزان آب قسمتی از این تالاب را احیا کرده است و نمی توان به احیای کامل آن امیدوار بود. اگر تا پایان سال دیگر بارندگی در این منطقه صورت نگیرد و سیلابی جاری نشود، این میزان آب در نهایت تا اردیبهشت 96 در تالاب باقی می ماند و با شروع فصل گرما آب باقی مانده از شدت گرمای منطقه و همچنین در پی وزش باد تبخیر می شود با این حال تا زمانی که این آب در تالاب وجود دارد از مهم ترین مشکل زیست محیطی یعنی ریزگرد ها جلوگیری می کند. 38 سد در حوضه آبریز جازموریان هاشم زهی با بیان این که تالاب جازموریان دارای 69 هزار کیلومتر حوضه آبریز است، بیان می کند: این تالاب هم در استان کرمان و هم در سیستان و بلوچستان از رودخانه های بزرگ و مهمی تغذیه می کند که در سیستان و بلوچستان می توان به رودخانه های بمپور، ایرندگان و کارواندر اشاره کرد. این رودخانه ها از کوه بیرک و کوه های بزمان سرچشمه می گیرند و از طریق سیلاب های فصلی پرآب می شوند. از طرف استان کرمان نیز معروف ترین رودخانه ای که در حوضه آبریز تالاب جازموریان قرار دارد، رودخانه هلیل رود است. وی تصریح می کند: براساس تصاویر ماهواره ای تهیه شده از تالاب جازموریان در چند سال گذشته هیچ آبی از حوضه آبریز کرمان وارد این تالاب نشده است چرا که در این حوضه 38 سد کوچک و بزرگ احداث شده که مهم ترین آن سد جیرفت است. وی با اشاره به وضعیت کویری و نیمه خشک منطقه عنوان می کند: با توجه به این که بارندگی در این منطقه همیشگی نیست، حتی اگر آبی در رودخانه هلیل رود و دیگر رودخانه ها در حوضه آبریز کرمان جاری شود، پشت سد ها باقی می ماند و هیچ حقابه ای برای تالاب جازموریان در نظر گرفته نمی شود. به همین دلیل در طول مدت خشکسالی اگر آبی هم به این تالاب وارد شده، از حوضه آبریز سیستان و بلوچستان بوده است چرا که در این حوضه تاکنون هیچ سدی احداث نشده است که مانع ورود آب به تالاب جازموریان شود. وی خاطرنشان می کند: از آنجا که این تالاب بین دو استان واقع است حل مشکلات آن نیز مدیریتی فرااستانی را می طلبد تا با نگاه منطقه ای و کشوری بتوان برای رفع آن گام برداشت و با در نظر گرفتن حقابه تالاب جازموریان مطالعات دقیق و سنجیده شده ای را در زمینه سد های احداث شده انجام داد. وی با اشاره به وضعیت حقابه تالاب هامون در سیستان عنوان می کند: حل مشکل حقابه تالاب هامون به دلیل این که حوضه آبریز آن در خارج از کشور واقع شده با موانع زیادی روبه روست؛ اما با توجه به این که تالاب جازموریان داخلی است می توان با همکاری و تعامل بین دو استان و همچنین نظارت سازمان حفاظت محیط زیست مشکل حقابه تالاب جازموریان را رفع کرد و از بسیاری از مشکلات زیست محیطی، اقتصادی و معیشتی ناشی از خشکی این تالاب جلوگیری کرد. عامل اصلی ایجاد ریزگرد ها رئیس اداره حفاظت از محیط زیست ایرانشهر به مشکلات تالاب جازموریان در زمان خشکسالی اشاره می کند و می گوید: خشکی تالاب و فروکش کردن آب تالاب باعث شده است دام های سنگین مانند شتر و گاو در محدوده تالاب تردد کنند؛ از طرفی خالی بودن این محدوده از آب بستری را برای قاچاقچیان سوخت فراهم کرده است تا برای رسیدن به مقصد از این تالاب به عنوان میانبر استفاده کنند. همچنین با خشکی تالاب امکان رفت و آمد شکارچیان پرنده در فصل مهاجرت هوبره فراهم شده است که این افراد به طور غیرقانونی در کف تالاب اقدام به تله گذاری و شکار پرندگان می کنند.وی ادامه می دهد: مجموع این تردد ها در زمان خشکی تالاب جازموریان باعث شده است تا خاک چسبنده کف تالاب فرسایش پیدا کند و پودر شود. در نتیجه با وزش کوچک ترین باد ریزگرد های حاصل در هوا پراکنده می شود و حدود 600 هزار نفر جمعیت در محدوده شهرستان های ایرانشهر و دلگان و جمعیت بسیاری را در محدوده استان های کرمان و هرمزگان تحت تأثیر قرار می دهد. 4 هزار چاه در اطراف جازموریان وی برداشت بی رویه آب در حاشیه این تالاب را یکی از دلایل اصلی افت سطح ایستایی آب می داند و عنوان می کند: در طول سال های خشکسالی، برداشت بی رویه و بدون حساب و کتاب آب از طریق 4 هزار پمپ برقی از چاه های ایجاد شده در اطراف جازموریان باعث شد تا هر سال حدود یک متر از سطح آب فروکش کند؛ به همین دلیل در این مدت تالاب خشک شد و با توجه به تردد های انجام شده، این تالاب به بستر تولید ریزگرد های مرکزی فلات ایران تبدیل شد. وی ادامه می دهد: با افت سطح آب، ذخیره آب های زیرزمینی نیز کاهش پیدا کرد؛ به طوری که چندین سال است قنوات و کاریز های موجود در این منطقه کارکرد خود را از دست داده و به طور کامل خشک شده است. اگر در گذشته با حفر 4 تا 5 متر چاه در این محدوده دسترسی به آب امکان پذیر بود، بعد از خشکسالی های مداوم در این منطقه برای رسیدن به آب تا حدود 20 متر باید چاه حفر کرد. وی خاطرنشان می کند: جازموریان در گذشته یکی از مراتع وسیع هم در استان کرمان و هم در سیستان و بلوچستان بود که به میزان زیادی گیاهان علوفه ای در آن رشد می کرد. جازموریان هم اکنون نیز از مهم ترین ذخیره گاه های گیاهی و جانوری غرب سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان است از سوی دیگر سال هاست که مراتع اطراف جازموریان منبع اصلی تغذیه دام هاست و در واقع اقتصاد خانوار های بومی به حیات این تالاب بستگی دارد. هاشم زهی، ادامه می دهد: این در حالی است که خشکسالی های گذشته باعث شده است چرخه مهاجرت پرندگان به این باتلاق برهم بخورد و میزان حضور پرندگان سیبری در این باتلاق آن قدر کم شده که تقریباً می توان گفت به صفر رسیده است. با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید
چهارشنبه ، ۳خرداد۱۳۹۶
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: آخرین خبر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]