واضح آرشیو وب فارسی:تدبیر: اگرچه در تصادف دو قطار مدیر راه آهن هم عذرخواهی کرد و هم از مسئولیت خود استعفا داد، اما در ماجرای پلاسکو خواست مردم برای استعفا یا عذرخواهی مسئولان بی نتیجه ماند. روزنامه «شهروند» نوشته است: اوایل آذر و آخرین روز دی ماه امسال چشم بسیاری از مردم ایران به رسانه ها دوخته شده بود تا لحظه به لحظه از آخرین جزییات حوادثی مرگبار باخبر شوند؛ صبح روز جمعه، ۵ آذرماه، دو قطار مسافربری در حوالی «ایستگاه هفت خوان» در محور سمنان - دامغان با هم برخورد کردند که ۴۷ نفر جان خود را از دست دادند. بلافاصله پس از وقوع این حادثه بود که مدیرعامل راه آهن پیش از عذرخواهی رسمی از حادثه دیدگان و خانواده آنها استعفا کرد و از مدیریت کنار کشید. اما این پایان حوادث تلخ سال نبود و در فاصله ای کمتر از دو ماه، ساختمان پلاسکو در تهران فروریخت. ریزش این ساختمان ۱۷ طبقه و زیرآوار ماندن ۱۶ آتش نشان و تعدادی از شهروندان، پلاسکو را تا مدت ها در صدر اخبار داخلی و حتی منطقه ای نشاند و همچنان هم واکنش ها نسبت به شیوه مدیریت این بحران و دلایل وقوع آن ادامه دارد. اگرچه در تصادف دو قطار مدیر راه آهن هم عذرخواهی کرد و هم از مسئولیت خود استعفا داد، اما در ماجرای پلاسکو خواست مردم برای استعفا یا عذرخواهی مسئولان بی نتیجه ماند. در این دو حادثه که مردم بیش از هر زمان دیگری به رسانه های رسمی و شبکه های اجتماعی روی آورده بودند. حالا سوالاتی که مطرح می شود، این است که عملکرد رسانه ها در پرداختن به این دو حادثه چگونه بود و به طور کلی خبرنگاری بحران و پس از بحران در ایران چه نقاط قوت یا ضعفی دارد؟ نباید پرسشگری رسانه برچسب سیاه نمایی بخورد «محمدعلی الستی» مدرس دانشگاه و کارشناس رسانه معتقد است که نشریات در چنین حوادثی باید پرسش های مردم را به حاکمیت و مسئولان مرتبط منتقل کنند و از آنها پاسخ بخواهند. او در توضیح این موضوع به «شهروند» می گوید: «سخن گفتن درباره روزنامه نگاری بحران به معنی تحلیل از زوایای یا حوزه های مختلف است. روزنامه ها و مطبوعات بخشی از جامعه مدنی را تشکیل می دهند که واسطه ای میان حاکمیت و مردم هستند. ما اگر یاد گرفتیم که مسئولان باید پاسخگو باشند، پس مردم هم باید بلد باشند سوال و پرسش مناسب را مطرح کنند و این پرسش را جامعه مدنی مثل احزاب، موسسات مردم نهاد، رسانه های مستقل، مطبوعات و سندیکاها انجام می دهند و حاکمیت باید پاسخگو باشد.» الستی در ادامه، وظیفه خبرنگار در چنین حوادثی را پرسشگری می داند و در این باره می گوید: «اصحاب جراید باید دو جنبه را در هر حادثه مد نظر قرار دهند: یکی هاردنیوز که عبارت از اخبار رویداد مدار هستند که رسانه باید امانت را رعایت کند اما برخی اخبار فرآیندمدار یا نرم خبر هستند که باید با عینیتی که متفاوت با اصل خبر نباشد، بیان شود؛ یعنی نتیجه عینیت ها پردازش شود. آن بخشی از خبرها که به تفسیر خبری یا مقالات خبری معروف است هم کار خبرنگار است. خبرنگار اگر فقط رویدادنگار باشد به رسالت خود عمل نمی کند بلکه باید پرسشگری ایجاد کند و مسئولان را وادار به پاسخ کند. پس کار خبرنگار فقط رویدادنگاری نیست؛ اگر چه بخشی از کار خبرنگاران است، ولی اگر قرار است به طور بنیادی بخواهیم به مسائل نگاه کنیم، نیاز به کار تفسیر و نرم نگاری داریم.» این کارشناس رسانه یکی از چالش های نقد و پرسشگری را درفضای رسانه ای کشور برچسب و اتهام سیاه نمایی می داند: «متأسفانه درکشور ما که نهادهای مدنی ضعیف هستند تا به جنبه های منفی مدیران اشاره می شود، فوری بهانه سیاه نمایی مطرح می شود؛ اما اینکه ما بعد از پلاسکو هیچ عذرخواهی، پذیرش اشتباه و استعفا از کسی ندیدیم، نشان دهنده ادامه داربودن سوءمدیریت است. از دید رسانه به عنوان یک نهاد مدنی طبیعی است که پرسشگری ایجاد شود، اما ازسوی دیگر باید یادمان باشد که پرسشگری و نقد، مسئولیت اجتماعی خبرنگار هستند و نمی توان این رفتار را با برچسب سیاه نمایی عنوان کرد که خبرنگار و رسانه هم باید این نقد و چالش را منصفانه و دقیق دنبال کند.» اگرچه درماجرای برخورد دوقطار، یک مدیر بلند رتبه رسما عذرخواهی کرد و از سمت خود کنار کشید، اما این موضوع برخی رسانه های منتقد دولت را قانع نکرد تا همچنان درخواست استیضاح وزیر راه از تریبون این رسانه ها دنبال شود، اما درماجرای پلاسکو چنین خواسته ای ازسوی این رسانه ها مطرح نشد. الستی با اشاره به این رفتار دوگانه، می گوید: «اصولا یک خبرنگار و رسانه باید بی طرف باشد و خبرنگاری که برای ارگان یک حزب کار می کند، نمی توانیم او را خبرنگار بی طرف بنامیم. این که خبرنگار یک رسانه دست راستی، موقع حادثه قطار از فراکسیونی که تشکیل نشده، می خواهد وزیر را استیضاح کند، یک کار غیرحرفه ای است. روزنامه نگاری که تعهد نسبت به انسان ها و نه احزاب داشته باشد، باید همیشه مردم را درنظر بگیرد و بی طرف باشد که بی طرفی به معنای خنثی بودن نیست، بلکه به معنای سمت مردم بودن است.» ناتوانی مدیران درد جامعه را نه تنها التیام بلکه بیشتر می کند «حسن سبیلان اردستانی» دکترای ارتباطات اجتماعی و مدرس دانشگاه هم نحوه عملکرد رسانه های رسمی کشور دراین دوحادثه را از لحاظ خبری چندان مطلوب نمی داند. او درباره دلیل این ضعف عملکرد به «شهروند» می گوید: «طی این سال ها روزنامه نگاران و خبرنگاران ما ضعیف شدند، علاوه براین، رسانه های ما از بحران به عنوان یک فرصت استفاده نکردند. درحادثه پلاسکو صداوسیما یک کادر کوچک در پایین صفحه را به پلاسکو اختصاص داد و این بینندگان شبکه خبر را افزایش داد ولی صدواسیما نتوانست از این فرصت در راستای منافع جامعه استفاده کند. این مسأله درباره روزنامه ها هم وجود داشت و با وجود علاقه مردم به دانستن درباره این حادثه، ولعی در بین مردم برای خواندن روزنامه ها نمی دیدیم. درصورتی که این یک ضعف است و همین حادثه پلاسکو اگر درکشورهای دیگر بود، می توانست رسانه را از لحاظ مالی مستقل کند، هرچند بسیار غم انگیز بود.» اردستانی معتقد است که مسئولان و به تبع آن رسانه ها پس از چنین حوادث دردناکی باید دردهای جامعه را التیام ببخشند که اگرچه درحادثه تصادف قطار این التیام تا اندازه ای ازطرف مسئولان صورت گرفت، ولی در ماجرای پلاسکو این اتفاق صورت نگرفت: «ما شرایط پیش از بحران، بحران و پس از بحران داریم. در ماجرای پلاسکو الان بحران تمام شده و نیاز به التیام دردهای مردم داریم، ولی شیوه برخوردهای مدیران از ضعف مدیریت شهری حکایت دارد. مثلا آقای قالیباف می گوید، عذرخواهی نمی کنم و حرف هایی برخلاف خواست مردم می گوید که این سخنان تیتر می شود و انعکاس پیدا می کند؛ یعنی ناتوانی مدیران درد جامعه را نه تنها التیام بلکه بیشتر می کند. واکنش های صورت گرفته درشورای شهر تهران نه تنها این درد را کم نکرد بلکه جریحه دارتر کرده است. نیاز بود که حتما عذرخواهی و استعفا صورت بگیرد و در رسانه ها هم منعکس شود تا درد و بحران ایجادشده درجامعه کمی التیام یابد. ضمن این که درحادثه پلاسکو اثری از روابط عمومی فعال که امری مهم درچنین حوادثی است، دیده نشد و حتی پس از بحران هم که روابط عمومی باید نقش مهم ترمیم کننده را برعهده می گرفت، نه تنها اتفاق نیفتاد بلکه شرایط به گونه ای پیش رفت که درد و عصبیت جامعه بیشتر شده است.» دوگانی برخورد برخی رسانه ها در حافظه مردم می ماند «محمدعلی وکیلی» دبیر هیأت رئیسه مجلس دهم، عضو هیأت نظارت بر مطبوعات و صاحب امتیاز و مدیرمسئول روزنامه ابتکار است که اعتقاد دارد؛ برخی رسانه ها که پیش از این خواهان استعفای وزیر راه بودند، درحادثه پلاسکو به رسالت خود یعنی بیان خواسته و سخن مردم عمل نکردند. وکیلی دراین باره به «شهروند» می گوید: «این که برخی رسانه ها با ملاک های دوگانه نسبت به موضوعات برخورد می کنند، واقعیت است و این بیش از این که واقعیت را تغییر دهد، رسانه را زیر سوال می برد. اگر کارکرد رسانه خدمت به مردم باشد، نباید دریک موضوع واحد به شیوه ای متفاوت عمل کند. این دوگانگی رسانه ها درموضوع واحد، اعتبار رسانه و اعتماد مردم به آن منبع را کاهش می دهد؛ هم درحادثه تصادف دو قطار مردم جریحه دار شدند و هم پلاسکو و در هر دو ورد مردم خواهان پاسخگویی مسئولان بدون ملاحظه کاری بودند. شاید در هر دوحادثه مسئولان تقصیر مستقیمی نداشته باشند، اما زبان و برخورد رسانه ها باید یکسان و فارغ از سیاسی کاری باشد.» اما این برخورد دوگانه چه تأثیری بر آینده مطبوعات و نگاه مردم به رسانه ها خواهد داشت؟ عضو هیأت نظارت برمطبوعات درمجلس شورای اسلامی دراین باره می گوید: «این برخورد دوگانه مسلخی است که قربانگاه خود رسانه ها می شود. این دوحادثه و شیوه برخورد رسانه ها درحافظه مردم و تاریخ می مانند و تاریخ دراین باره قضاوت خواهد کرد و به نظر حیف است با این برخورد دوگانه چوب حراج به دارایی رسانه ای خود و اعتماد مردم بزنیم، این که برخی رسانه های مجازی و کاغذی درحادثه قطار خواهان استعفا و استیضاح وزیر و مدیران بودند، ولی درحادثه پلاسکو به نقد چنین خواسته ای پرداختند، دوگانه ای است که اعتماد مردم به این رسانه ها را کاهش می دهد.»
شنبه ، ۳۰اردیبهشت۱۳۹۶
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تدبیر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]