تراژدى قرن ۲۱ در دارفور

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: تراژدى قرن ۲۱ در دارفور
مازيار احمدى مقدماجساد صدها انسان كشته شده در ميان اجساد حيوانات تلف شده در ده ها دهكده به آتش كشيده شده در هر گوشه اى به چشم مى خورد؛ زخمى ها به دنبال مكانى جهت تسكين آلام و التيام زخم هايشان، افتان و خيزان در مبارزه اى ناتمام با مرگ در تقلا هستند زنان و كودكان در پى يافتن مكانى امن و يافتن آب و غذا مستاصل گشته اند؛ نه مكانى مى يابند تا جان خويش را نجات بخشند و نه آب و غذايى تا از گرسنگى و تشنگى رهايى يابند، اما زنان و مادران در پى يافتن آب و غذا جهت نجات جان خود و فرزندانشان مورد تجاوز قرار مى گيرند و اينان حتى در اردوگاه هاى پناهندگان، از كشتار و حملات و تجاوز در امان نيستند؛ هزاران نفر معلول و قطع عضو گشته اند و كليه راه هاى ارتباطى و تسهيلاتى قطع و از بين رفته است.توصيفات فوق، شرح وقايع ميدان جنگ در ميان قبايل بربر در هزاره قبل از ميلاد نيست بلكه اين وقايع تاسف برانگيز در قرن بيست و يكم و در دارفور در حال وقوع است.اوضاع نابسامان و رقت انگيز ميليون ها آواره منطقه دارفور كه در اثر جنگ، خانه و كاشانه خود را از دست داده اند و آواره بيابان ها و اردوگاه هاى فاقد امكانات لازم براى زندگى شده اند، بحرانى را در مقابل دولت سودان به وجود آورده كه از يك سو، هر روز بر ابعاد بين المللى آن افزوده مى شود و از سوى ديگر، دامنه اين بحران تا آنجا پيش رفته كه بزرگترين تحول در تاريخ معاصر سودان يعنى گفت وگوهاى صلح با جنوب را تحت الشعاع خود قرار داده است. شورش هاى دارفور چنانكه انتظار مى رفت به بزرگترين چالش و بحران كنونى دولت عمرحسن البشير تبديل گشته است و حاكميت خارطوم را با بزرگترين تهديد مواجه نموده است؛ دولت سودان پيش از اين تهديد نيروهاى شورشى دارفور را چندان جدى نمى گرفت اما پس از آنكه صدها تن از شورشيان دارفور براى نخستين بار به حومه پايتخت اين كشور رسيدند ( ام دورمان) و با نيروهاى دولتى درگير شدند دولت سودان پى برد كه دامنه بحران دارفور دامنگير دولت نيز شده است و گريزى از آن نيست؛ به دنبال اين بحران، نيروهاى ارتش در شهر خارطوم مستقر شدند و ضمن ايجاد پست هاى بازرسى، مقررات منع آمد و شد شبانه اعمال كردند. اما نقطه ثقل اين درگيرى ها، شهر (ام دورمان) در نزديكى خارطوم است جايى كه بين ارتش و شورشيان موسوم به جنبش عدالت و مساوات درگيرى هاى شديد به وقوع پيوسته است.جنبش عدالت ومساوات هدف خود از يورش به خارطوم و مبارزه با دولت عمرحسن البشير را سرنگونى اين رژيم و روى آوردن نظام دلخواه خود اعلام نموده است: سخنگوى شورشيان درباره علت انتقال درگيرى ها به خارطوم اعلام كرده اين امر نتيجه طبيعى سرسختى هاى دولت سودان و عدم تمايل آنها به برقرارى سازش در دارفور است. وى اعلام داشت ما با اين كار مى خواستيم به ملت سودان و البشير نشان دهيم كه نزاع دارفور به دارفور محدود نخواهد ماند و درآنجا پايان نخواهد يافت.به دنبال اين حوادث، دولت سودان با اعمال مقررات آمد و شد در خارطوم، اعلام نمود كه برخى از شورشيان تسليم شده اند و خارطوم توانسته است اقتدار نظامى خويش را بر پايتخت و شهرهاى پيرامون مستقر سازد. از سوى ديگر خليل ابراهيم، رهبر شورشيان دارفور اعلام كرد تا زمان سرنگونى دولت سودان حملات به خارطوم پايتخت اين كشور ادامه پيدا مى كند؛ رهبر شورشيان تاكيد كرد كه حمله اخير به منطقه ام دورمان تنها آغاز يك راه بوده است و اين حملات تا سرنگونى رژيم سودان ادامه خواهد يافت.به دنبال اين اظهارات، عبدالرحيم محمد حسين، وزير دفاع سودان اعلام نمود كه نيروهاى امنيتى و پليس اين كشور در تلاش براى دستگيرى خليل ابراهيم، رهبر جنبش شورشى گروه عدالت و مساوات از مردم به ويژه ساكنان استان دارفور براى دستگيرى وى تقاضاى كمك دارد؛ پيشتر دولت سودان دكتر حسن قرابى رهبر ۷۶ ساله جبهه ملى اسلامى و رييس حزب كنگره ملى سودان را به اتهام ارتباط با شورشيان دارفور دستگير نموده بود اما پس از چندى به دليل فشارهاى بسيار مجبور به آزادى وى گشت.به دنبال حمله شورشيان دارفور به حومه پايتخت و آغاز بحران سودان، عمر حسن البشير، چاد را مسوول حمله شورشيان دارفور به پايتخت اعلام كرد و بيان داشت كه روابط خود با اين كشور را قطع و مرزهاى خود با دولت چاد را خواهد بست.از سوى ديگر دولت چاد با رد اين اتهام، حمله شورشيان را محكوم و آن را نوعى ماجراجويى خواند و ادعاى البشير را در مورد دستگيرى تعدادى از سربازان ارتش چاد در ميان شورشيان دستگير شده رد نمود. محمد حسين وزير اطلاع رسانى چاد با رد همه اين اتهامات گفت: سودان سعى مى كند آن چه را خود در قبال چاد انجام مى دهد به ما نسبت دهد.وى افزود: سودان شورشيان چاد را تحريك و تسليح مى كند. شورش هاى دارفور زمانى آغاز شد كه شورشيان آفريقايى سياهپوست خواستار بهبود وضعيت معيشتى و نيز شركت در ثروت نفتى و سهيم شدن در حكومت سودان شدند.آفريقايى تبارهاى دارفور (شورشيان) از اختصاص بودجه دولت ناخرسند و دولت را متهم كرده اند كه در اين زمينه بين آنان و اهالى عرب تبار منطقه تبعيض قائل مى شود، آنها مدعى اند كه دولت گروه هاى عرب تبار(جنجويدها) را براى سركوب آفريقايى تبارها مسلح و تجهيز مى كند، البته كشور سودان از سال ۱۹۵۶ كه استقلال خود را از انگليس به دست آورد به استثناى يك دوره ۱۰ ساله بين سال هاى ۱۹۷۲ و ،۱۹۸۳ دستخوش ناآرامى سياسى و جنگ داخلى بوده است.موقعيت استراتژيك و منابع سرشار انرژى و نفت خام سودان از طرفى و گرايش اسلامى دولت سودان و البشير از طرف ديگر باعث شد تا اين كشور به كانون رويارويى امريكا و انگليس و فرانسه مبدل گردد به خصوص اينكه پس از ۱۱ سپتامبر دولت امريكا با مستمسك قرار دادن فعاليت هاى بن لادن و هوادارانش در سودان در يك مقطع زمانى خاص قبل از ۱۱ سپتامبر، حضور خود در سودان را توجيه كرده است. دامنه حضور فعاليت هاى دولت ايالات متحده و سازمان هاى يهودى وابسته به اين دولت به حدى رسيده كه وزير امور خارجه سودان در قاهره با اشاره به دخالت هاى امريكا براى تقسيم سودان تاكيد كرد حدود ۱۵ سازمان يهودى از شورشيان دارفور حمايت مى كنند.«على كرتى» تصريح كرد تعدادى از كشورهاى بيگانه تلاش مى كنند سودان را به مناطق مختلف تقسيم كنند. وزير امور خارجه سودان افزود: واشنگتن از زمان امضاى توافقنامه صلح شاول بين حزب در كنگره ملى و جنبش مردمى آزادى سودان در حالى كه هنوز مركب اين امضا خشك نشده تلاش مى كند براى ادامه بى ثباتى در سودان پرونده هايى چون بحران دارفور و اوضاع شرق سودان را در اين كشور مطرح كند. وى افزود چند سازمان يهودى حاضر در اسراييل و ساير كشورهاى جهان تلاش مى كنند از شورشيان موسوم به جنبش عدالت و مساوات در دارفور حمايت كنند. كرتى افزود: اين سازمان ها با جمع كردن منابع مالى و حمايت از اين جنبش بر دولت هاى عربى فشار مى آورند تا در كنار شورشيان باشند و از آنها پشتيبانى كنند.اما فارغ از عواملى كه طرفين درگير در بحران كنونى دارفور از آن به عنوان دلايل تشكيل دهنده بحران اخير نام مى برند؛ ريشه بحران كنونى دارفور را بايد در تاريخ اين منطقه جست وجو كرد.نگاهى به تاريخ اين منطقه نشان مى دهد كه انگيزه و زمينه تنش و نزاع قبيله اى در دارفور بر سر چراگاه، آب و زمين بوده است. به طورى كه تاريخ معاصر دارفور از وقوع ده ها مورد از اين نوع نزاع ها خبر مى دهد.در واقع، كوچ قبايل شمالى و همچنين قبايل آفريقايى «زفاوه» به مناطق جنوبى كه حرفه كشاورزى دارند، همواره زمينه نزاع قبيله اى بر سر چراگاه و زمين شده است.غارت هاى مسلحانه و ناتوانى دولت مركزى در كنترل نيروهاى ميليشياى حامى دولت معروف به «جنجويدها» مهاجرت قبايل غير سودانى از آن سوى مرزها به ويژه از كشورهاى ليبى و چاد و شكل گيرى گروه هاى مسلح به تدريج موجب تشديد درگيرى ها در منطقه دارفور شده است.در دارفور، موضوع نزاع هاى سنتى ميان قبايل و غارت مسلحانه و چيرگى برخى قبايل از جمله اعراب در اين منطقه، به مرور زمان فشار روانى و سياسى شديدى به مردم وارد كرده و ذهنيت منفى عليه دولت را به وجود آورده است.هر چند مردم اين منطقه در طول تاريخ نسبت به دولت مركزى وفادار بوده اند، چنانكه در جنگ داخلى جنوب، بسيارى از دارفورى ها در قالب نيروهاى دولتى شركت داشتند. مذاكرات صلح جنوب كه در پرتوى آن جنوبى ها توانستند با امضاى پروتكل تقسيم قدرت و ثروت به اكثر خواسته هاى خود برسند، الگويى شد تا رهبران مخالف دولت در دارفور با بهره گيرى از نارضايتى هاى موجود و با توجه به وجود ده ها هزار نيروى تحصيلكرده بيكار، زمينه هاى شورش عليه دولت مركزى را تقويت كنند.شورش هاى دارفور كه با رهبرى سه گروه جنبش آزادى بخش سودان، جنبش عدالت و مساوات و اتحاد فدرالى دموكراتيك طراحى گرديده است. از اواخر سال ۲۰۰۳ بدين سو منجر به كشته شدن بيش از ۲۸۰ هزار فقير و آوارگى بيش از ۲ ميليون نفر شده است و با جنايات و فاجعه انسانى و نسل كشى سال ۱۹۹۴روندا كه منجر به كشته شدن بيش از ۸۰۰ هزار نفر شد مقايسه مى شود اما شايد شنيدن نقطه نظرات جان كى مون، دبير كل سازمان ملل در مورد علل و ريشه هاى مشكلات دارفور خالى از لطف نباشد؛ وى طى مقاله اى با تاكيد بر مشكلات دارفور سودان با عنوان حل مشكل دارفور به ريشه هاى شكل گيرى بحران دارفور مى پردازد.دبير كل سازمان ملل در مقاله مزبور ريشه درگيرى هاى دارفور را در بحران اكولوژيك باز مى يابد كه بخشى از آن به دليل تحولات آب و هوايى رخ داده است.وى اعتقاد دارد در بين عوامل متنوع اجتماعى و سياسى در مورد درگيرى دارفور، اين درگيرى نخست از بحرانى الحولوژيكى آغاز شد كه منشا حداقل بخشى از آن به دليل تحولات آب و هوايى بود.دو دهه قبل بارش باران در جنوب سودان قطع شد. براساس آمار سازمان ملل ميانگين رطوبت تا ۴۰ درصد طى دهه ۱۹۸۰ كاهش پيدا كرد. دانشمندان ابتدا اين را رويداد عجيب ناخوشايند طبيعى قلمداد كردند؛ اما تحقيقات بعدى نشان داد كه اين پديده به دليل افزايش دما در اقيانوس هند است كه موجب توفان هاى فصلى نيز شده است.براساس اين يافته خشكسالى منطقه جنوب صحراى آفريقا تا اندازه اى مربوط به گرم شدن كره زمين است كه انسان موجب آن بوده است.اين اتفاقى نيست كه خشونت ها در دارفور درست در هنگام خشكسالى به وقوع پيوست. تا آن گاه گله داران باديه نشين عرب و كشاورزان ساكن منطقه در صلح و صفا زندگى مى كردند و كشاورزان سياه پوست از گله داران كه شتر پرورش مى دادند استقبال مى كردند و به آنها اجازه مى دادند كه از سرزمين هايشان عبور كرده و از آب چاه هاى پرآبشان استفاده كنند اما وقتى بارش باران قطع شد، كشاورزان دور مزرعه خود را از ترس اينكه در اثر عبور گله ها تخريب شود، حصار كشيدند، ديگر آب و غذاى كافى براى همه وجود نداشت بنابراين جنگ آغاز شد و تبديل به فاجعه تمام عيارى شد كه امروز شاهد آن هستيم.به هر حال به نظر مى رسد راه حل واقعى مشكل دارفور نيازمند چيز بيشترى باشد يعنى توسعه اقتصادى پايدار، اما اين توسعه به چه شكلى باشد و چه كيفيت و چه كميتى داشته باشد جاى بحث و تبادل نظر دارد و در مورد آن بايد انديشيد. شايد فناورى هاى جديد كمك كننده باشد مانند حبوبات تغيير يافته ژنتيكى كه در زمين هاى خشك بهتر عمل مى آيند يا فناورى هاى آبيارى و انبار آب جديد، پول براى ساخت جاده هاى جديد و زيرساخت هاى ارتباطى به انضمام بهداشت آموزش، تاسيسات بهداشتى و تجديد ساخت اجتماعى. بنابراين ضرورى است جامعه بين الملل جهت رسيدن به صلح پايدار در سودان تمامى تلاش و تعهد خود را انجام دهد.به نظر مى رسد بعد از پنج سال درگيرى هاى خونين در جنوب سودان روزنه هاى اميدى براى بازگرداندن صلح به منطقه بحران زده دارفور باز شده است چرا كه رهبران سودان به ميانجيگرى حاميان صلح سازمان ملل در اين منطقه رضايت داده اند، در حال حاضر حدود ۷ هزار نفر از نيروهاى اتحاديه آفريقا در اين منطقه حضور دارند اما حضور اين نيروها براى ايجاد صلح در دارفور مثمر ثمر نبوده است، اما در مذاكرات اخير توافق شده است كه نيروهاى حاضر در منطقه با تجهيزات بهتر و سازماندهى سازمان ملل، دو برابر شوند تا كارآيى موثرترى داشته باشند. موافقت دولت سودان با حضور نيروهاى سازمان ملل در منطقه خبر خوبى نه تنها براى اهالى دارفور بلكه براى تمام سودانى هاست . نيروهاى سازمان ملل از لحاظ تعداد زياد هستند و مى توانند مناطق بيشترى راتحت كنترل درآورند، همچنين اطلاعات خوبى در خصوص آنچه در قسمت هاى مختلف منطقه روى مى دهد در دست دارند، چرا كه نيروهاى آفريقايى تنها در يك منطقه مستقر هستند و اين در حالى است كه ناآرامى ها در منطقه ديگرى ادامه دارد.بنابراين حضور گسترده نيروهاى سازمان ملل اين مساله رابه دولت سودان گوشزد مى كند كه آنها در هر گوشه اى از منطقه حضور دارند و تمام آنچه را كه اتفاق مى افتد تحت نظر دارند و مى بينند. به هر حال دولت سودان مجبور به پذيرش و همكارى با نيروهاى سازمان ملل مى باشد چرا كه در صورت عدم همكارى و پذيرش نيروهاى سازمان ملل، دولت سودان با فشارهاى جامعه بين الملل روبه رو خواهند شد.به هر حال درگيرى دارفور سودان آزمونى جدى براى دولت عمرحسن البشير به شمار مى رود؛ دولتى كه از سال ۱۹۸۹ با بحران ها و چالش بسيارى از جمله جنگ با چاد در سال ۲۰۰۵ مواجه بوده بنابراين آنچه مشخص و مبرهن است حل بحران دارفور زمان بر و بسيار مشكل به نظر مى آيد چرا كه هيچ ميانجى و مداخله كننده اى خالى از غرض و بدون جانبدارى درگير اين بحران نشده و نخواهد شد.كشور سودان در منطقه شمال و شاخ آفريقا با ۵/۲ ميليون كيلومتر مربع مساحت، به عنوان بزرگترين كشور آفريقايى و نهمين كشور بزرگ دنيا شناخته مى شود. اين كشور با داشتن ويژگى هاى منحصر به فرد همچون همسايگى با ۹ كشور، عبور بيشترين طول رودخانه نيل در خاك اين كشور، قرار گرفتن در پل ارتباطى بين شمال (مسلمان) و جنوب (مسيحى) در قاره سياه و برخوردارى از منابع عظيم نفت و معادن متعدد و نيز عضويت درسازمان هاى منطقه اى همچون اتحاديه آفريقا، اتحاديه عرب، ايكاد و كوهسا، همواره از اهميت بسيار زيادى در صحنه سياسى ديپلماسى جهان برخوردار بوده است.دارفوردارفور نام منطقه اى است در غرب سودان كه از شمال غربى، غرب و جنوب با كشورهاى ليبى، چاد و آفريقاى مركزى همجوار است. اين منطقه در حال حاضر به سه ايالت دارفور شمالى، دارفور غربى و دارفور جنوبى تقسيم شده است. مساحت دارفور يك پنجم مساحت كل سودان و جمعيت آن نزديك به ۵ ميليون نفر مى باشد. بافت جمعيتى اين منطقه همانند ساير نقاط سودان از قبايل مختلف تشكيل شده كه قبايل عرب بيشتر در منطقه شمال دارفور ساكن هستند. ساكنين اصلى غرب و جنوب آن را هم قبايل غيرعرب تشكيل مى دهند.جنجويد هاجنجويد ها شبه نظاميان عرب زبان در منطقه دارفور در غرب سودان هستند. جنجويد ها عرب تبار بوده و بيشتر از قبيله بقاره به معنى گاوچران هستند و در درگيرى دارفور كه از سال ۲۰۰۳ به اين سو رخ داده نقشى را به عهده داشته و دارند. آنان از حكومت مركزى دفاع مى كنند. جنجويد به معنى مرد مسلح اسب سوار است. جنجويد ها به نوعى ادامه نيروهاى مسلح قبيله اى مراحدين هستند كه سال ها قبل وجود داشتند، بنا به تعريف سازمان ملل، جنجويد ها شامل مبارزانى مى شود با پيشينه سياه پوست آفريقايى كه به زبان عربى تكلم مى كنند. ريشه آنان نيز از پيشينه يك ايلله (شتربان) ناشى مى شود كه از مردم بقاره (گاوچران) به وجود آمده اند از سال ۲۰۰۳ تاكنون آنها يكى از بازيگران اصلى درگيرى دارفور بوده اند كه سودانى باديه نشين مسلمان با هويت عربى را عليه جمعيت ساكن مسلمان غيرعرب طى يك نبرد در منطقه و بر سر مالكيت منابع و زمين به جان هم انداخته اند.در ابتدا جنجويد ها در سال ۱۹۸۸ پس از آن كه رييس جمهور چاد، هيلسين هابرى با پشتيبانى فرانسه و ايالات متحده، ارتش ليبى را شكست داد، به وجود آمدند و بدين وسيله به برنامه هاى منطقه اى سرهنگ محمدقزافى در سرزمين چادى تحت الحمايه ليبى خاتمه دادند. در دهه ،۱۹۹۰ دولت سودان جنجويدها را كه از شبه نظاميان چادى و دارفورى عرب بودند و دستور كارها و اهداف محلى خود را در سرزمين سودان دنبال مى كردند فشار زيادى را بر دولت سودان تحميل كردند. اكثر عرب هاى دارفورى، به عنوان اتحاديه بقاره ها، در جنگ شركت نداشتند و از آن فاصله گرفتند . در۱۹۹۹ تا۲۰۰۰در مواجهه با تهديدات شورش ها در غرب و شمال دارفور، نيروى امنيتى خارطوم نيروهاى جنجويد ها را مسلح كردند و زمانى كه اين شورش، در فوريه ۲۰۰۳ به سركردگى جنبش عدالت و مساوات و جنبش آزادسازى سودان تشديد شد، دولت سودان با به كارگيرى جنجويد ها به عنوان نيروى اصلى ضد شورش به آنها پاسخ داد و به دنبال اين اقدامات جنجويد ها، شوراى امنيت سازمان ملل خواستار خلع سلاح جنجويد ها شد. همچنين وزارت امور خارجه امريكا و بسيارى از كشورها، فرماندهان نظامى جنجويدها را از جمله موسى هلال را به عنوان جنايتكاران مظنون به نسل كشى خواندند.منابع: ۱- سايت ديپلماسى ايران۲- بى بى سى ۳- اقتصاد ايران۴- خبرگزارى ايسكانيوز۵- خبرگزارى جمهورى اسلامى
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 239]