همايش «زن و نوانديشي ديني» برگزار شد اظهارات كديور، مجتهدشبستري، وسمقي، فاضل ميبدي، ماشيني، مرادي و رضا عليجاني

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: همايش «زن و نوانديشي ديني» برگزار شد اظهارات كديور، مجتهدشبستري، وسمقي، فاضل ميبدي، ماشيني، مرادي و رضا عليجاني

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فقه و حقوق - فقه

همايش «زن و نوانديشي ديني» عصر يكشنبه با سخنراني محسن كديور، مجتهد شبستري، صديقه وسمقي، فاضل ميبدي، فريده ماشيني، مجيد مرادي و رضا عليجاني در حسينيه ارشاد برگزار شد.

به گزارش خبرنگار فقه و حقوق ايسنا، مهندس فريده ماشيني دبير همايش زن و نوانديشي ديني در اين همايش، توجه به حقوق انساني را يكي از اساسي‌ترين و چالش برانگيزترين مسايل كنوني كشورهاي مختلف عنوان و بيان كرد: به تحقيق مي‌توان ادعا كرد زنان در كشورهاي مختلف همچنان از نابرابري و تبعيض‌هاي جنسيتي رنج مي‌برند.

وي افزود: انجام اقدامات رفاهي به‌منظور تسهيل زندگي زنان و وضع مقررات لازم براي كاهش تبعيض جنسيتي از جمله اقداماتي است كه مي‌توان انجام داد اما هنوز شكاف‌هاي جنسيتي برطرف نشده است. برخي كشورهاي مسلمان با چالش‌هاي خاصي در اين زمينه مواجهند كه بحران هويت و معنا را در بردارد. در شرايطي‌كه زنان در برخي كشورها در مناصب بالا هستند در برخي كشورها بر سر حق راي زنان مناقشه‌هايي وجود دارد.

دبير علمي اين همايش در ادامه گفت: پيشرفت زنان در جوامع توسعه نيافته با موانعي روبه روست. مشكلات ناشي از نقش‌هاي چندگانه زنان با تعارض نقش سنتي و مدرن بيشتر شده و به تعارض بيشتر دامن مي‌زند.

ماشيني در ادامه ديدگاه‌هاي موجود درخصوص زن و دين را به دو گروه تقسيم كرد و گفت: يك گروه هستند كه ايده تساوي زن و مرد را محصول انديشه غربي مي‌دانند. به زنان به عنوان شيء و كالا و عامل گناه و منشا ناهنجاري اخلاقي مي‌نگرند؛ پس معتقدند بايد زنان را محدود كرد. در اين بين برخي گروه‌ها حفظ و دفاع از هويت مذهبي را با بازگشت به سنت يكي مي‌دانند. برخي ديگر بر اين باورند كه ريشه بسياري از مشكلات زنان برخي برداشت‌هاي فقهي است.

وي به طرح ديدگاه سومي نيز پرداخت و گفت: حركت‌هايي هم در حال شكل‌گيري هستند كه هم بر مسلماني خود تكيه دارند و هم نابرابري زنان را بر نمي‌تابند.

ماشيني خاطر نشان كرد: بايد با ايجاد فرصت‌هايي براي طرح ديدگاه‌هاي مختلف به طرح گفتمان‌هاي جديدي پرداخت كه مي‌تواند به زنان و مردان كمك كند تا از دستاوردهاي مثبت جنبش زنان استفاده كنند. اينجاست كه گفتمان زن و نوانديشي ديني به عنوان ضرورت مطرح مي‌شود.

دبير علمي همايش با بيان اينكه امروز زنان آشكارا از تاثيرات زمان و مكان بر احكام ديني آگاهند عنوان كرد: توجه به مقوله زنان به عنوان يك اولويت نظري براي نوانديشان، طرح نگرش‌هاي عقلاني به سنت‌هاي مردسالار، تبيين آزادي‌هاي فردي و جمعي، ايجاد آگاهي نسبت به مطالبات زنان و شناخت اولويت مطالبات زنان از جمله مسايل پيش‌روي زن و نوانديشي ديني است.

وي خاطرنشان كرد: كساني قادر به ايجاد تغيير در جوامع خود هستند كه با زمانه خود آشنا بوده و ارتباط منطقي بين تحولات و باورها ايجاد كنند.

وي، هدف برگزاري نشست را شناسايي نسبت نوانديشي ديني و موضوع زن، تغيير ساختار و برخي قوانين تبعيض‌آميز در موضوع زن دانست.

به گزارش خبرنگار فقه و حقوق ايسنا، محسن كديور عضو هيات علمي موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران نيز در همايش «زن و نوانديشي ديني» كه عصر يكشنبه در حسينيه ارشاد برگزار شد، به ذكر دو گزاره پرداخت و گفت: گزاره اول اينكه بر اساس آمار نيم قرن اخير اسلام مقام اول را در گروندگان جديد ديني در تمام قاره‌ها و كشورها داراست و در اين زمينه زنان بيش از مردان هستند. گزاره دو اين است كه يكي از مهمترين زمينه‌هاي چالش برانگيز اسلام مساله زن است.

عضو هيات علمي موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران در ادامه گفت: يكي از تفاوت‌هاي غيرقابل انكار بين انسان‌ها تفاوت جنسي است كه مايه بقاي نوع آدمي است اما اين سوال مطرح است كه آيا اين تفاوت باعث تفاوت در حقوق انساني در دنيا و پايگاه اخروي انسان مي‌شود يا نه؟ دو پاسخ به اين سوال از سوي اديان داده شده؛ اول اينكه اجراي عدالت را در گرو به رسميت شناختن دو صنف متفاوت از حقوق دانسته است و ديدگاه دوم بر اين باور است كه اختلاف جنسي هيچ نقشي در انسانيت انسان و حقوق بشر ندارد و جز در بخش اندكي از احكام كه تبعيض مثبت در زنان را- از جمله تساوي حقوقي كامل بين زن و مرد را- برقرار كرده است، هر نوع تبعيض خلاف اصل است.

كديور درباره ديدگاه قرآن به زن، آيات را به دو دسته تقسيم كرد و در بخش آيات محكمات گفت: در بحث زن در قرآن آيات محكمات به لحاظ تعداد، كيفيت و عمق مهمترين آيات مرتبط با بحث زن در قرآن كريم هستند، قواعدي كه به تمام احكام ديگر زن در قرآن كريم حكومت و سيطره دارد. اين بخش به لحاظ كميت بسيار بيشتر از آيات بخش بعدي است. اين بخش از زن سيماي انساني مكمل مرد و مساوي در حقوق با او تصوير مي‌كند و ارايه كننده گزاره‌ها و احكام ثابت اسلامي درباره زن است كه به 9 نمونه از آن اشاره مي‌كنم و معتقدم اگر اين موارد را در نظر بگيريم بقيه موارد با ارجاع به آنها قابل پياده است.

عضو هيات علمي موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، تساوي و اشتراك زن و مرد در گوهر انسانيت، اشتراك و تساوي در صلاحيت ارتباط دوجانبه با خداوند چه در خطاب تكليف الهي واقع شدن و چه تكلم با خداوند، اشتراك و تساوي در ايمان و عمل صالح را از جمله اين موارد دانست و توضيح داد: ايمان و عمل صالح در دين ما محور اساسي و ركن ركين است. كدام آيه را داريم كه اين دو را تنها به مرد اختصاص داده باشد؟

وي ادامه داد:‌ اشتراك و تساوي زن و مرد در سعادت و شقاوت اخروي يعني زن و مرد در جهان ديگر كه وارد مي‌شوند جنسيت منتقي مي‌شود.

وي اشتراك و تساوي در عبادت، اشتراك و تساوي در برخي احكام مدني از قبيل عقد نكاح و بنياد خانواده را از جمله ديگر موارد دانست و گفت: اگر نكاح، عقد است به كدام دليل قرآني بايد حق زن را مطلقا در طلاق ناديده بينگاريم.

وي با طرح اين سوال كه آيا با آمريت مطلق مرد و مطيع بودن مطلق زن مودت حاصل مي‌شود؟، موارد ديگر آيات محكم را اشتراك و تساوي زن و مرد در تمام احكام مالي و حقوق تجاري، اشتراك و تساوي در احكام سياسي، اشتراك و تساوي در برخي احكام جزايي مثل اكثر حدود دانست و گفت:‌ اين 9 مورد به عنوان موارد آمره است. آيات ديگر قرآن كريم از چند دسته بيرون نيستند؛ اول تبعيض مثبت به نفع زنان است كه مهريه و نفقه در نظر گرفته شده است كه يكي از جاذبه‌هاي اسلام مساله نفقه است. همچنين در كتاب شمس‌الدين آمده رياست زنان هيچ منع قرآني ندارد.

كديور، دسته دوم احكام را احكامي دانست كه نياز به بحث و توجيه دارند و گفت: ‌اين موارد مانند افضليت مطلق مرد و رياست او برخانواده، ستر و پوشش، تعدد زوجات، امكان استمتاع از كنيزان، تاديب بدني در صورت ناشزه شدن و ارث از جمله اين موارد است.

به گزارش خبرنگار حقوقي ايسنا، حجت‌الاسلام محمدتقي فاضل ميبدي نيز در همايش «زن و نوانديشي ديني» اين سوال را مطرح كرد كه مواجهه فقه و شريعت ما نسبت به آنچه به عنوان حقوق زن در دنياي امروز از اويل قرن بيستم به اين سو مطرح شد و سازمان‌هاي حقوق بشري و كنوانسيون‌ها بر اجراي آن تاكيد دارند چگونه است؟

وي ادامه داد: يكي از مباحث جدي مدرنيته حقوق زن بود و اين سوال مطرح شد كه آيا بايد دستاوردهاي مدرنيته كه مربوط به حقوق انسان‌هاست را يكسره رها كنند يا يكسره بپذيرند؟ پاره‌اي از فقهاي سنت‌گرا بر اين عقيده پافشردند كه هر چه با نصوص ما در تعارض باشد بايد آن را كنار گذاشت.

وي ادامه داد: فقه اسلامي كه درباره حقوق آدميان بحث مي‌كند، هميشه حقوقي را كه براي بشر شناخته بود مورد بحث قرار مي‌داده است ولي پاره‌اي از مسايل حقوق آدميان از جمله برخي از مسايل حقوق زنان از كشفيات دنياي مدرن است.

فاضل ميبدي گفت: اسلام در زمان خود كامل‌ترين حرف‌ها و نظرات را نسبت به زنان اعلام كرد. پيامبر (ص) آنچه در زمان خودش در زمينه مسايل زناشويي، ارث و ديات مطرح كرد احكامي بوده است كه در تضاد با اخلاق بشري نبوده است.

وي خاطر نشان كرد: در مسايل مربوط به زنان و نظام خانوادگي ملاك عيني نداريم بلكه ملاك‌هاي آن قابل كشف است.

فاضل ميبدي درباره شهادت زن در اسلام عنوان كرد: در آن زمان شهادت دو زن در مقابل يك مرد قابل قبول بوده است اما در آن زمان زنان در مسايل بيرون حضوري نداشت در حالي كه امروز زنان در مسايل اجتماعي و سياسي حضور دارند. ما بايد راجع به حقوق آدميان به طور كلي و حقوق زنان به طور خاص در دنياي امروز اجتهاد مجدد كنيم.

به گزارش خبرنگار حقوقي ايسنا، دكتر صديقه وسمقي نيز در همايش «زن و نوانديشي ديني» گفت: در كشورهاي غربي نيز مساله تبعيض ميان مرد و زن از چالش‌هاي مهم اجتماعي است اما اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا زنها مدام براي برابري حقوق تلاش مي‌كنند؟ پاسخ اين است كه زيرا هميشه قدرت در دست مردان بوده و مردان حاضر نبودند براي زنان حقوق برابر قائل شوند.

وسمقي با اشاره به تصويري كه از زن مسلمان در برخي اذهان وجود دارد كه عمدتا زن را موجودي بي‌اراده و مطيع مرد نشان مي‌دهد گفت: اين تصوير، موجودي منفعل و قابل ترحم از زن مسلمان به دست مي‌دهد و ما اين را در نگرش برخي مردان مسلمان هم دقيقا مي‌بينيم.

وي با طرح اين سوال كه چه كسي صورت‌گر اين تصوير است، برخي برداشت‌ها از فقه را عامل شكل گيري اين نگاه‌ها دانست.

وسمقي در بخش پرسش و پاسخ با بيان اينكه جز در واجبات و محرمات بقيه قوانين عرفي بوده است گفت: مسلمانان اوليه 1400سال پيش قوانيني در ميان خود داشتند و پيامبر(ص) به عرفيات آنها احترام گذاشته است و اكثر اين قوانين را پذيرفته و امضا كرده است؛ در هر زماني بايد متناسب با عرف مردم قوانين وضع شود. قرآن نيز در آيه‌اي بر اين مساله صحه مي‌گذارد.

وي ادامه داد: ما نبايد قوانين مربوط به چند قرن قبل را به عنوان عرف امروز مطرح كنيم. امروز بايد در فقه تلاش‌هايي جدي صورت گيرد.بايد به عرف به عنوان يك ماخذ براي قانونگذاري احترام جدي گذاشته شود.

به گزارش ايسنا، در ادامه اين همايش، مجيد مرادي، متخصص در انديشه معاصر عرب عنوان كرد: شمار مرداني كه از زنان دفاع كردند، بيش از خود زنان بودند و خاستگاه اساسي در طرح مقوله زنان مثل همه مقولات ديگر نقطه تلاقي با فرهنگ غرب است.

وي با اشاره به انديشه‌هاي محمد مهدي شمس‌الدين، عالم روشنفكر لبناني كه همكار محمد باقر صدر بوده است، گفت كه وي نگاه‌هاي متفاوتي به مقوله زنان دارد.

مرادي در ادامه به شرح و تفصيل انديشه‌هاي متفكران معاصر عرب درباره مسايل مربوط به حقوق زنان پرداخت.

رضا عليجاني، پژوهشگر حوزه زنان نيز با تقسيم نوانديشان به سه دسته‌ي رفرميست سنتي، نوانديشان ديني و نوانديشان غيرديني نوانديشي ديني را در ايران عقب‌مانده‌تر از مشابهان خود در شبه قاره هند و در جهان عرب دانست.

عليجاني با انتقاد به اين كه برخي زن را مانند كودك عقب‌مانده ذهني در نظر مي‌گيرند كه نمي‌توان رويش را به ديگران نشان داد، گفت: زبان نوانديشي ديني در حوزه زنان، زبان مغشوشي است.

وي با تاكيد بر داشتن رويكرد تاريخي در بررسي مسايل زنان، خاطر نشان كرد كه با رويكرد تاريخي حتي مي‌توان با بخش غيرمذهبي جنبش زنان ديالوگ داشته باشيم همين‌طور با بخش سنتي؛ اما براي راضي كردن آنها نبايد زبان خود را مغشوش كنيم بايد زبانمان را پيراسته نگاه داريم و به دنبال ديالوگ و منطقه مشترك فكري با آنها باشيم.

استاد محمد مجتهد شبستري نيز درباره مباني معرفت شناسي زن و نوانديشي ديني سخنراني كرد و گفت:‌ مشكلات حقوقي، اجتماعي و اقتصادي بانوان مسلمان در كشورهاي مسلمان مورد ترديد نيست و بيش از صد سال است كه نسبت به آن در جهان اسلام آگاهي پيدا شده اما به پايه محروميت‌ها يعني فلسفه تعليم و تربيت كه در جهان اسلان رايج است كمتر توجه شده است.

وي افزود: ما بيش از هر چيز بايد به فلسفه تعليم و تربيت كه در كشورهاي مسلمان رايج است بينديشيم زيرا بسياري از محروميت‌ها در اين مساله ريشه دارد.

مجتهد شبستري با بيان اينكه مطالبات حقوقي، سياسي، ‌اجتماعي و اقتصادي بانوان در كشورهاي مسلمان بدون تغيير ديدگاه در تعليم و تربيت امكان‌پذير نيست گفت: در تعليم و تربيت كه ما تا كنون داشته‌ايم تاكيد مي‌شود كه غرض پرورش استعدادهايي است كه در وجود كودك است در حالي كه انسانيت انسان امري نيست كه در ذات انسان باشد؛ با تربيت انسان را انسان مي‌كنند.

وي بيان كرد: اگر استعداد موجود در انسان رشد داده شود بحث تفاوت جنسيتي در اينجا مطرح مي‌شود اما اگر انسان با تربيت انسان شود، بايد از او چيز خاصي ساخته شود كه در او نيست يعني انساني كه براي آينده ساخته مي‌شود.

انتهاي پيام
دوشنبه 3 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 225]