واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: روزنامه سهیل: محمدعلی خان تربیت، پدر دانشمندان آذربایجان تبریز - ایرنا - نشریه سهیل تبریز در شماره 401 خود به تاریخ 27 دی ماه 95 به مناسبت 27 دی سالروز وفات میرزا محمدعلی خان تربیت یاداشتی تحت عنوان " پدر دانشمندان آذربایجان منتشر کرده است.
یکی از خدمات برجسته مرحوم تربیت تألیف کتاب "دانشمندان آذربایجان" است که مورد استفاده علاقه مندان می باشد. در تألیف این کتاب زحمتی بسیار کشیده و بسیاری از آذربایجانیان گمنام را از پرده بیرون آورده و معرفی کرده است.یکی از خدمات برجسته آن مرحوم تکمیل کتابخانه تربیت بوده و بنابه نوشته مجتهدی در سال 1327 پانزده هزار جلد کتاب داشته است. نگارنده نیز در حدود سه هزار جلد کتاب های کتابخانه به نام حیدر عمواوغلی را در سال 1325 تقاضا کردم به آن کتابخانه بدهند.یکی دیگر از تألیفات قابل توجه تربیت "تاریخ مطبوعات ایران" است که ادوارد براون مستشرق انگلیسی آن را به انگلیسی ترجمه و منتشر نموده است. متاسفانه اصل آن تا به حال چاپ نشده است.کتاب زاد و بوم نیز از تألیفات مرحوم تربیت است.موقعی که رئیس فرهنگ آذربایجان بود مجله ای به نام «گنجینه معارف» منتشر کرد. جالب ترین مقالات به قلم آن مرحوم نوشته می شد. بعد از ریاست معارف آذربایجان، ریاست معارف گیلان به مرحوم محول گردید. در آن جا نیز با جدیت تمام انجام وظیفه کرد و کتابخانه ای تأسیس نمود. بعد از یک سال و اندی به ریاست شهرداری تبریز منصوب شد، و باتوجه و دقت زیادی در عمران و آبادی تبریز خدمت کرد و یک قسمت آبادی تبریز از قبیل باغ گلستان، خیابان ستارخان از پاساژ تا ایستگاه واگون از کارهای مرحوم تربیت است. بعد از چند سال ریاست شهرداری تبریز، به نمایندگی مجلس از تبریز انتخاب شد و در سال 1318 درگذشت.مرحوم تربیت سه برادر داشت میرزا رضاخان، غلامعلی خان و علی محمد خان. دو نفر اول تحصیل کرده و صاحب قلم بودند، ولی ذوق سیاسی نداشتند. برعکس، علی محمدخان تربیت از مجاهدین متهور و روشنفکر بود. او تربیت شده مکتب انقلابیون گرجی ها بوده به قصد مبارزه با استبداد و کمک به آزادی از تفلیس به گیلان اعزام شده بود. در نتیجه فعالیت خود جزء مؤسسین "کمیته ستار" گشت.بیشتر مجاهدین دسته او آذربایجانی مقیم گیلان بودند. او در روز آغاز تهاجم مستبدین با نقشه قبلی به دارالحکومه با شرکت مرحوم حسین خان کسمائی هجوم بردند و با موفقیت کارها را انجام دادند.در موقع فتح قزوین نیز جزء فرماندهان ارشد از قبیل سالار فاتح کجروی معزالسلطان (سردار یحیی) الیکوگرجی، ابوالفتح زاده میرزا کوچک خان لاهوتی و چند نفر دیگر شرکت داشت، با موافقیت انجام وظیفه کرد.مرحوم تربیت بعد از آمدن به تهران مورد توجه رؤسای مشروطیت گردید. چنانچه در محکمه قضاوت عالی که از آقایان شیخ ابراهیم زنجانی، جعفر قلی خان بختیار، معین نظام و چند نفر دیگر تشکیل شده بود و مرحوم علی محمد خان تربیت نیز عضویت داشت و در همان محاکمه صنیع حضور مفاخرالملک حام تهران، شیخ فضل الله نوری آجودان باشی، میرهاشم تبریزی کارگردان اوباش دوچی محکوم به مرگ شدند.مرحوم تربیت در نتیجه دسیسه دسته های مخالف در روز روشن در تهران و با دوست خود عبدالرزاق خان کشته شدند.متأسفانه اگر صفحه های تاریخ با دقت ملاحظه گردد مشخص خواهد شد که کمتر اتفاق می افتد که تمام طبقات ملت برای همیشه با هم همکاری داشته باشند. نهضت مشروطیت ایران نیز از خواص ذکر شده دور نبوده، چنانچه در کتاب نگارنده «نهضت مشروطیت ایران و نقش آزادیخواهان جهان» ذکر شده است که در نهضت مشروطیت ایران هر طبقه از ملت ایران با نظر خاصی طرفدار سقوط استبداد بوده است. بعد از سقوط استبداد هر طبقه ای با منافع طبقات خود و یا منافع خصوصی از مقصد دور شدند. تیر خوردن مرحوم سردار ملی و توطئه پارک اتابک و کشته شدن سیدعبدالله بهبهانی و یا قتل علی محمد خان تربیت و عبدالرزاق خان جزء منافع طبقاتی و نظرهای خصوصی بوده است. طرفداران حزب دموکرات ایران مرحوم بهبهانی را کشته، در تلافی طرفداران حزب اعتدال علی محمدخان و عبدالرزاق خان را از بین بردند.مرحوم تربیت در دوران زندگی خود دو مرتبه ازدواج نموده است. همسر اول او خواهر مرحوم تقی زاده بود. نتیجه آن ازدواج دو پسر به نام اردشیر و بهمن و دو دختر به نام فرنگیس و ایران بود. بعد از فوت همسر اول در اسلامبول با دختری به نام هاجر دختر حسین قلی کارمند سفارت ازدواج نمود.در نتیجه این ازدواج دارای دو پسر به نام فیروز و بهروز شد. اولی استاد دانشگاه تهران بود، ولی بهروز پسر دوم در آلمان فوت نموده است.دریافت کننده: نعمت مرادپور**انتشاردهنده: محمد عزیزی راد6132/518
10/11/1395
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 97]