رس؛ کوچکترین واحد پیام

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: Mohammad30-08-2007, 12:06 AMپیام‌ها دارای کوچکترین واحد ساختمانی هستند که من نام آن را "رس" گذاشته‌ام. رس کوچکترین واحدی است که معنا را در گیرنده پدید می‌‌آورد. ویژگی‌ها و مشخصه‌های شناسایی رس‌ها عبارتند از: سیستم های تعادلی، رابطه با محیط، انتقال فعال و غیر فعال، مسولیت‌ها، شکست‌ها، می‌دان‌ها، رفتارهای تابشی، جهش، همانندسازی و تکثیر، خاستگاه شکل‌گیری، نظم و بی‌نظمی‌، زنجیره و شبکه، نیروهای درونی، تأثیر متقابل، ضریب تأثیرگذاری، انرژی، حرکتهای موجی، حالتهای بازتابی و پایداری. اگر به سیر تکاملی تاریخ علم نظر کنیم، در می‌‌یابیم که روند جست و جوهای عالمانه، زمانی شتاب گرفت که شناسایی اجزا و واحدهای تشکیل دهنده عناصر، مورد بررسی قرار گرفت. ضمن مثال دانش بیولوژی هنگامی‌‌توانست قد علم کند و پرده از روی رازهای هستی بردارد که دانشمندان به شناسایی سلول و عملکرد آن پرداختند. با بیان این مقدمه اگر به دنیای ارتباطات پای بگذاریم و به بررسی پیام به عنوان یکی از اصلی‌ترین عناصر سیکل‌های ارتباطی بپردازیم، در خواهیم یافت اگر چه بی‌نهایت پیام ارتباطی در داد و دهش میان انسان‌ها وجود دارد و هر لحظه نیز بر تعداد آنها افزوده می‌‌شود، اما پایه ساختمانی و طرح تشکیلاتی واحدی بر همگی آنها حاکم است. همانگونه که کوچکترین واحدساختمانی یک موجود زنده را سلول می‌‌گویند. پیام ها نیز دارای کوچکترین واحد ساختمانی هستند که من نام آن را رس می‌‌گذارم. اگر چنین فرضیه‌ای را بپذیریم که راس کوچکترین واحد ساختمانی پیام است سوأل اساسی و بسیار مهم این است که چگونه می‌‌توان این واحد را شناسایی کرد. برای اثبات این فرضیه تحلیل محتوا و شناسایی کمی‌‌و کیفی پیام‌ها ضروری به نظر می‌‌رسد. خوشبختانه با پیدایش ارتباطات دیجیتالی شناسایی کمی‌‌پیام‌ها امکان پذیر شد. زیرا کامپیوترها بر مبنای سیگنال‌های دیجیتالی تبادل اطلاعات می‌‌کنند. سیگنال‌های دیجیتالی توسط ولتاژ بیان می‌‌شوند. یک ولتاژ عدد صفر را در مبنای دو و ولتاژ دیگر عدد یک را در مبنای دو نمایش می‌‌دهد. اعداد دو دویی یا اعداد بر مبنای دو (Binary) توسط تصاویر صفر و یک نمایش داده می‌‌شوند. یک رقم دودویی یک یا صفر، یک بیت (BIT) نامیده می‌‌شود. هر هشت بیت برابر یک بایت (BYTE) است. و دو بایت یا بیشتر را یک کلمه (WORD) نامند. سیستم انتقال داده‌های فوق می‌‌تواند معیاری مناسبی برای انتقال پیام نیز بشمار آید . با این پیش فرض که رس‌ها با بیت‌ها یک تفاوت بنیادین دارند. و آن این که بیت‌ها به لحاظ حجم اطلاعاتی همیشه یکسان هستند اما رس‌ها زمانی هویت پیدا می‌‌کنند و به عنوان کوچکترین واحد پیام‌های ارتباطی قابل ارائه می‌‌گردند که یک معنای مشخص را در گیرنده پدید آورند. بنابراین گاهی یک بیت حجم اطلاعاتی یک رس است و زمانی چندین و چند بایت و کلمه یک رس را پدید می‌‌آورند. بنابراین رس کوچکترین واحدی است که قابلیت انتقال یک مفهوم در سیکل ارتباطی را داشته باشد. اصولاً رس‌ها سه مشخصه ی اصلی دارند ۱) به لحاظ حجم اطلاعاتی ثابت نیستند بلکه متغیرند ۲) بین رس و پیام انتقالی یک وابستگی و ارتباط مستقیم وجود دارد. پس رس‌ها با توجه به نوع پیام‌ها متفاوت هستند ۳) کوچکترین واحدی هستند که یک معنا را در گیرنده پدید می‌‌آورند. ضمناً تحلیل پیام‌ها ما را به رهیافت‌هایی می‌‌رساند که واحد دار بودن آنها را اجتناب ناپذیر می‌‌کند. این ویژگی‌ها به‌شرح زیر است: ● رس‌ها و سیستم‌های تعادلی رس‌ها در محیط های ارتباطی میل به سوی تعادل دارند . تعادل سیستم‌های ارتباطی بر مبنای دو مولفه ی تراکم و نیاز است. رس‌ها از محیط پر تراکم به محیط کم تراکـم میل می‌‌کنند . انباشـت رس، احساس نیاز به دریافت را کاهش می‌‌دهد ولی اگر در همان محیط انباشتگی به حداقل برسد پذیرندگی بیشتر می‌‌گردد. البته تراکم مورد نظر، تراکم جمعیتی نیست بلکه پیام است. همانگونه که در تصویر شماره یک ملاحظه می‌‌شود رابطه رس با نیاز و پذیرندگی معکوس است. تعادل در پیام‌های ارتباطی از ویژگی‌های دیگری نیز برخوردار هستند. این ویژگی‌ها به قرار زیر است: ▪ نیروهای داخلی هر رس بر یکدیگر تاثیر می‌‌گذارند و یکدیگررا خنثی می‌‌کنند. ▪ رس‌ها همواره تحت تاثیر نیروی رس‌های دیگر در بیرون محیط‌های ارتباطی هستند. رس‌ها ممکن است نسبت به یک محیط و مختصه در تعادل پایدار باشد و نسبت به محیط و مختصه دیگر در تعادل ناپایدار قرار گیرد. ضمن آنکه می‌‌تواند نسبت به مختصه سومی‌‌ حتی در حالت خنثی قرار بگیرد. ● رس‌ها همیشه قابل دریافت نیستند. آدمی‌‌ دنیای پیرامون خویش را بر اساس قدرت فهم خویش می‌‌بیند و می‌‌یابد تا بر مبنای واقعیت‌هائی که وجود دارند. ضمن مثال چشم انسان نمی‌‌تواند رنگ‌های مختلف ستارگان را تشخیص دهد زیرا مخروط‌های شبکیه چشم که مسوول رویت رنگ‌ها هستند در نورهای ضعیف خوب عمل نمی‌‌کنند بنابراین شب را تقریباً یک رنگ می‌‌بینیم در حالی که اگر این حساسیت وجود داشت آسمان را به حالتی که هست یعنی رنگارنگ می‌‌دیدیم. در دنیای ارتباطات نیز چنین است. رس‌های بسیاری پیرامون ما وجود دارند که دریافت نمی‌‌گردند. دلایل این امر را در موارد زیر می‌‌توان جست و جو کرد. ▪ عدم توانمندی گیرنده برای جذب ▪ عدم جذابیت پیام برای گیرنده ▪ مساله ساز و بحران آفرین بودن پیام برای گیرنده ▪ عدم آگاهی نسبت به وجود پیام ▪ عدم وجود فایده برای گیرنده ▪. اشباع بودن و یا تصور اشباع بودن نسبت به پیام های حوزه خاص ▪ احساس ترس نسبت به دریافت پیام ▪ بی تفاوت بودن نسبت به پیام ▪ عدم احساس نیاز ▪ عدم تناسب پیام با خواست گیرنده ▪ عدم وجود شرایط مناسب برای دریافت پیام ▪ فقدان توانمندی لازم برای نیاز سنجی پیام ها ▪ وازده گی نسبت به پیام ▪ پیچیده بودن برخی پیام ▪ عدم توانمندی لازم برای آنالیز پیام ها ▪ مقاومت در برابر دریافت پیام به دلیل باورهای دینی یا دیگر ساخت های ذهنی ▪ عدم برخورداری از تخصص لازم ▪ نداشتن اجازه برای دریافت پیام ▪ فقرهای فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی ▪ عدم برخورداری از امکانات لازم باید خاطر نشان کرد که موقعیت های گیرنده و فرستنده نیز در این زمی‌نه حائز اهمیت است. گیرنده و فرستنده می‌‌توانند در ۳ موقعیت قرار بگیرند که رس ها دریافت نگردند. ۱) گیرنده خواهان دریافت است ولی فرستنده ارسال نمی‌‌کند. ۲) گیرنده خواهان دریافت نیست ولی فرستنده ارسال می‌‌کند. ۳) گیرنده خواهان دریافت نیست ، فرستنده نیز ارسال نمی‌‌کند. ● رابطه رس ها با محیط رابطه تعداد رس ها با محیط از ارتباط خطی یکسان تبعیت می‌‌کند به عبارت دیگر با افزایش تعداد رس ها محیط گسترده تر می‌‌گردد و بین آنها ارتباط مستقیم برقرار می‌‌گردد .البته این در حالی است که فشارهای بیرونی تاثیر گذار بر رس را در نظر نگیریم . ضمن مثال اگر کانال های تلویزیونی را فرستنده هائی در نظر بگیریم که رس ها را منتقل می‌‌کنند به هر نسبت که تعداد کانال ها افزایش و یا برنامه های همان کانال ها افزایش و متنوع گردد جامعه تحت پوشش آنها افزایش می‌‌یابد به عبارت دیگر گستره ی جغرافیائی بیشتری را تحت پوشش قرار می‌‌دهند البته همان گونه که عنوان شد این در حالی است که فشار بیرونی صفر در نظر گرفته شود این فشار می‌‌تواند ایجاد کانال های موازی توسط شبکه های ماهواره ای و تلویزیونی توسط کشورهای همسایه و یا اپوزیسیون های خارج از نظام باشند که شرایطی را فراهم می‌‌آورند تا بینندگان تلویزیونی شبکه‌های داخلی علیرغم توسعه کمی‌‌کانال‌ها به سوی آنها جذب نگردند. البته هر چه فشار وارد بر رس‌ها افزایش یابد محیط ارتباطی محدودتر می‌‌گردد و جامعه تحت پوشش کوچکتر می‌‌شود، بنابراین ارتباط بین آنها از یک رابطه معکوس پیروی می‌‌کند. در هر فضای ارتباطی محرک هائی وجود دارند که من نام آنها را محرک های گیرنده گان پیام می‌‌گذارم. محرک ها قادرند واکنش های منفی و مثبت ایجاد می‌‌کنند. به عبارت دیگر محرک‌ها می‌‌توانند عامل توسعه و افزایش رس‌ها باشند همان گونه که این قابلیت را دارند که نقش کاهنده دارا باشند. ضمن مثال نتیجه عملکرد یک محرک اجتماعی به خود سانسوری و سانسور منتهی می‌‌گردد در حالی که محرک دیگر به آزادی بیان و توسعه ی سیاسی می‌‌انجامد. بنابراین نسبت رس با محرک از یک رابطه خطی مستقیم پیروی می‌‌کنند. ● میدان رس سرمای زمستان است، درب سالن اجتماعات یک مجموعه تفریحی را باز می‌‌کنید و داخل می‌‌شویدسالن بزرگ است. شما تنها هستید و در گوشه‌ای از سالن وسیله گرمایش کوچکی روشن است. هنوز سرما بر شما مستولی است. به سمت وسیله گرمایش می‌‌روید هر چه نزدیکتر می‌‌شوید احساس گرمای بیشتری می‌‌کنید. دما در هر نقطه سالن مقدار معینی دارد که تغییرات دما را می‌‌توان یا به صورت تابع ریاضی مانند (T (x, y, z و یا به وسیله ی نموداری که تغییرات T را نشان می‌‌دهد به تصویر کشید. این توزیع دما می‌دان دما خوانده می‌‌شود. رس ها نیز چنین عمل می‌‌کنند ، در حوزه ی انتشار خود می‌دانی را می‌‌سازند که می‌دان رس نام دارد. هر رس مستقیماً با رس دیگر بر هم کنش نمی‌‌کند بلکه با می‌دان حاصل از رس برهم کنش می‌‌کند . بدین مفهوم که رس اول می‌دانی را پدید می‌‌آورد. که در هر نقطه از فضا مقدار معینی دارد. سپس رس دوم بر حسب موقعیت خود با این می‌دان بر هم کنش می‌‌کند. میدان نقش میانجی میان دو رس را باز می‌‌کند. رس اول یک میدان رس به وجود می‌‌آورد و رس دوم با میدان رس اول بر هم کنش می‌‌کند. میدان رس ظرفیت انجام امور زیر را دارد: ۱) مخاطب را به سمت هدف هدایت می‌‌کند. ۲) دریافت پیام را شتاب می‌‌بخشد. ۳) مخاطب را در حوزه ی فکری خاص قرار می‌‌دهد. ۴) شرایطی ویژه ای فراهم می‌‌آورد تا گیرنده از دریافت پیام منحرف نگردد. ۵) تلاش می‌‌گردد تا مخاطب به مرحله اقناع پیام برسد. قابل ذکر است اگر تعداد رس ها بیش از دو مورد باشد می‌دان رس برابر است با جمع برداری می‌دان های ناشی از هر کدام از آنها. با این احتساب اگر میدان رس را به R نشان دهیم خواهیم داشت. R = R۱+ R۲+ R۳ + … ● انتقال فعال و غیر فعال شیوه عملکرد رس‌ها در سیکل‌های ارتباطی بشرح زیر است: ۱) ایجاد زنجیره و شبکه ی اطلاعاتی با رس‌های دیگر ۲) پراکنده سازی یا جدا سازی از شبکه ها و زنجیره‌های اطلاعاتی ۳) جابه جائی و انتقال داده‌ها که برون رفت یا درون رفت اطلاعات است. اما نکته مهم آن که عملکردهای فوق یا به صورت فعال و با صرف انرژی و یا غیر فعال و بدون صرف انرژی به وقوع می‌‌پیوندد. به انتقال داده ها یا پراکنده‌سازی و اتحاد اطلاعاتی هنگامی‌‌فعال گفته می‌‌شود که ارادی و با خواست اراده ی معطوف به آن جامع عمل بپوشد. و هنگامی‌‌غیر فعال است که اراده بر آن مترتب نباشد و غیرارادی صورت پذیرد. ● رس‌ها و رفتارهای تابشی برخی اجسام از خود نور ندارند بلکه باید به آنها نور تاباند تا رویت شدند. ولی گروهی دیگر نیازی به نور ندارند بلکه دمای آنها به اندازه‌ای است که می‌‌درخشند و در تاریکی و روشنایی دیده می‌‌شوند. رس‌ها نیز از این اصل پیروی می‌‌کنند. هر چه داده‌ها غنی‌تر باشد روند شکل‌گیری پدیده تابش اطلاعاتی و ایجاد معنا در مخاطب مشهودتر است. به عبارت دیگر هر چه تابش افزایش یابد به همان میزان نیز دریافت معنا گسترش می‌‌یابد. داده های اطلاعاتی غنی > تابش اطلاعاتی > ایجاد معنا پدیده تابش رس تا به حدی ادامه می‌‌یابد که با محیط پیرامون و مخاطب به تعادل برسد. بر اساس فیزیک کوانتوم «اگر جسمی‌‌از محیطش گرمتر باشد تابش را بیشتر گسیل می‌‌کند تا جذب، و بدین ترتیب خنک می‌‌شود. معمولاً این جسم با محیطش به تعادل گرمایی می‌‌رسد و در این شرایط آهنگ جذب تابش با آهنگ گسیل آن مساوی است» مورد فوق در زمینه پیام‌های ارتباطی نیز کاملاً مصداق دارد. ● رس‌ها وظایف، نقش‌ها و مسوولیت‌های مشخصی دارند. هررس رسالت مخصوص به خود دارد. وظیفه مشخصی برگردن دارد و مسوول اجرای نقشی است که به او واگذار می‌‌گردد. یک پیام همانند یک ماشین می‌‌ماند که هر یک از اجزاء آن مسوولیت مشخصی بر عهده دارد. عملکرد بهینه ی هر یک از اجزاء است که حرکت ماشین را امکان پذیر می‌‌سازد. رس ها نیز همانند قطعات ماشین هستند که هر یک وظیفه ای مشخص را بر گردن دارند و از ارتباط منظم و سیستماتیک هر یک از آنها در کنار یکدیگر است که ماشین پیام به حرکت در می‌‌آید. اگر هر رس به وظیفه‌ای که برعهده دارد درست عمل نکند اسباب انسداد پیام فراهم می‌‌آید. البته نا کار آمدی هر رس با توجه به مسوولیت و درجه اهمی‌تی که دارد می‌‌تواند مساله ساز باشد. ضمن مثال زمانی یک رس نقش رادیو پخش و دیگری کاربراتور را دارد. بدون رادیو پخش می‌‌توان به حرکت ادامه داد ولی بدون کاربراتور چاره ای جز توقف نیست. بنابراین یکی از نشانه های پیام های موثر و اثربخش نقش آفرینی متناسب رس ها و رابطه مند بودن آنها با یکدیگر است. ● رس‌ها و شکست پیام فیزیک دانان معتقدند اگر غواصی از زیرآب،به شاخه درختی که روی آب سایه انداخته است نگاه کند، آن را با ضریب ۰۰/۱، ۳۳/۱ بالاتر از جایی که هست می‌‌بیند. به همین ترتیب، کسی که از بالا به جسمی‌‌ واقع در ته یک مخزن آب نگاه می‌‌کند، آن را نزدیکتر (از آنچه واقعاً هست) می‌‌بیند و فکر می‌‌کند که این جسم به نسبت ۳۳/۱ ، ۰۰/۱ به سطح نزدیکتر است. این پدیده شکست نور است. انتقال رس نیز از قانون فوق پیروی می‌‌کند بدین مفهوم که وقتی رس از یک محیط به محیط دیگر منتقل می‌‌گردد دچار شکست می‌‌شود و مفهومی‌‌که در مخاطب ایجاد می‌‌کند به دلیل تغییر جغرافیایی با خواست فرستنده مغایرت معنائی پدید می‌‌آورد. همانند تیری که تیرانداز رها می‌‌کند تا به هدف بنشیند محیطی که حد فاصل اسلحه تا هدف مورد نظر است بسیار حائز اهمی‌ت است محیط می‌‌تواند عامل انحراف از نقطه مرکزی سیبل باشد. هر چه فاصله بیشتر باشد و یا باد هم جریان داشته باشد، شرایط نامساعدتر خواهد بود. دو عامل محیطی و فاصله، اثرگذاری مطلوب را با خدشه روبرو می‌‌کنند. در پیام‌های ارتباطی نیز پارازیت و فاصله های جغرافیائی عامل شکست رس می‌‌گردند. ولی نکته جالب آن که بحث شکست نه تنها در فیزیک نور بلکه در پیام های ارتباطی نیز شکل می‌‌گیرد. به عبارت دیگر رس تحت تأثیر شرایط درونی و بیرونی مسیری را می‌‌پیماید که با خواست اولیه منبع یکسان نیست. البته این عدم یکسانی می‌‌تواند در راستای واگرایی یا همگرایی باشد .بدین مفهوم که شکست رس همی‌شه به معنای تضعیف منبع نیست بلکه گاهی اوقات حمایت گر و تقویت کننده است، در این حالت شکست توأم با همگرایی مثبت است و اگر نقش تضعیف کننده داشته باشد شکست توام با واگرائی است البته باید توجه داشت که در هر دو حالت شکست می‌‌تواند منتهی به تولید معنای جدید شود. باید اذعان داشت که امکان شکست پیام‌های ارتباطی در سه مرحله است. ۱) درون فرستنده ۲) درون کانال ارتباطی یا حد فاصل گیرنده تا فرستنده ۳) درون گیرنده. ● رس‌ها و پدیده جهش از هم نشینی رس‌ها یا به عبارتی واحدهای بنیادی پیام در کنار یک دیگر نردبان اطلاعاتی پدید می‌‌آید که وظیفه انتقال پیام را بر عهده دارند. اما گاهی اوقات تحت تاًثیر شرایط غیر متعارف بیرونی‌یا درونی اطلاعات رس دست خوش تغییر می‌‌گردد. این پدیده ، جهش رس نام دارد که به اشکال مختلف می‌‌باشد. ▪ جهش معنائی: این جهش زمانی روی می‌‌دهد که تحت تاًثیر آن تمامی‌‌اطلاعات رس تغییرمی‌‌یابد و اطلاعات موجود در آن یا بی اثر و غیر کارآمد می‌‌شود، یا درصورت کارآمدی، کارکردهای اولیه را نخواهد داشت. ▪ جهش پازلی: این جهش زمانی روی می‌‌دهد که بخشی از اطلاعات انتقالی یا به دشواری رمزخوانی می‌‌شود و یا ناقص و همانند پازلی است که یک تکه از آن افتاده باشد. ▪ جهش تغییری: در این جهش، هر چند به صورت کامل بر روی تمامی‌‌داده‌های اطلاعاتی اثر نمی‌‌کند و فقط بخشی از آن را با تغییر رو به رو می‌‌کند ولی حساسیت تغییر ایجادی به گونه‌ای است که ساختار مفهوم اطلاعاتی دگرگون می‌‌شود. ژ جهش اتصالی: رس ها در کنار یک دیگر می‌‌نشینند و هم نشینی آنها عامل موثر در گسترش و توسعه ی پیام است . ولی گاهی جهش به عنوان مانع اتصال عمل می‌‌کند و سبب می‌‌شود تا رس نتواند در حلقه زنجیره و شبکه ی ارتباطی - اطلاعاتی ایفا ی نقش کند. ▪ جهش تأخیری: اگر تغییر ایجادی بر روی رس آنی و فوری نباشد، بلکه با یک فاز تأخیری ایجادشود این حالت را جهش تأخیری گویند. ▪ جهش نهفته: هرگاه تغییر بر روی اطلاعات رس تحت تأثیر عوامل تغییرزا فقط درشرایط خاص نمایان شود ، جهش ایجاد شده نهفته است. بدین مفهوم که بین عامل موثر بر تغییر، شرایط و زمان نمایان شدن جهش تفاوت وجود دارد، در این حالت ابتدا جهش صورت گرفته موثر نیست و برای عملیاتی شدن آن شرایط ویژه و مخصوص نیازمند است. ▪ جهش کاذب: جهش کاذب هنگامی‌‌است که تغییر روی رس به صورت ارادی ولی غیر واقعی به وقوع بپیوندد. به عبارت دیگر، اطلاعات نمایشی رس با اطلاعات واقعی آن متفاوت و حتی متعارض است. ▪ جهش تسریعی: گاهی هدف و منظور وقوع جهش ، سرعت دادن به در هم تنیدگی و اتصال رس با رس های دیگر و ایجاد سریع زنجیره و شبکه ارتباطی - اطلاعاتی ست . در صورت پدیدار شدن چنین تغییری جهش تسریعی صورت گرفته است. ▪ جهش باز گشتی: این جهش دومین تغییر اعمال شده بر روی رس است. به عبارت دیگر باعث می‌‌شود تا رس پس از فعال شدن به حالت اولیه بازگردد و از خصوصیات و ویژ گی های ابتدایی برخوردار شود. ● رس‌ها همانندسازی می‌‌کنند و تکثیر می‌‌یابند رس زمانیکه در فرستنده قرار دارد به حالت مجرد وجود دارد. رس در این حالت یک معنای مشخص ضمن مثال A را داراست. ولی زمانی که انتقال صورت می‌‌گیرد و بر روی گیرنده می‌‌نشیند و معنا سازی آغاز می‌‌گردد دیگر این معنا A نیست. هر چند که ممکن است به A بسیار شبیه باشد ولی حتی در بالاترین حد شباهت معنای جدید َA خواهد بود . Áخصوصیات رس اول را دارد ولی با آن متفاوت است . زیرا ساختار ذهنی گیرنده به هیچ عنوان با فرستنده یکسان نیست بنابراین معنای شکل یافته در گیرنده عبارت است از رمزخوانی رسA به اضافه پیش داوری ها و ذهنیت ها ی گیرنده که در نهایت معنای َA راشکل می‌‌دهد. اما نکته مهم تکثیر و همانند سازی رس هاست . که پس از نشستن رسA بر روی گیرنده پدید می‌‌آید گاهی اوقات بر اساس توانمندی ها ، ظرفیت و موقعیت گیرنده ممکن است بیش از یک رس جدید پدید آید . معنا یا معناهای جدید ایجاد شده در گیرنده در حقیقت همانند سازی یا تکثیر رس است . --------------------- دکتر ایرج رستگار سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 226]