واضح آرشیو وب فارسی:شبکه اینترنتی آفتاب: امروزه کمتر محققی در حوزه علوم مالی و کمتر فعالی در بازار سرمایه است که از ماهیت و اهمیت اوراق مشتقه به ویژه اوراق اختیار معامله آگاه ...دکتر حسن امیری عضو هیات مدیره و معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار امروزه کمتر محققی در حوزه علوم مالی و کمتر فعالی در بازار سرمایه است که از ماهیت و اهمیت اوراق مشتقه به ویژه اوراق اختیار معامله آگاه نباشد. در مورد اهمیت این اوراق در حوزه نظری، باید اشاره داشت رابطه ای ارزشمند است که درخصوص نحوه قیمت گذاری اوراق اختیار معامله محاسبه شده است. این رابطه شایسته کسب جایزه نوبل شد. از دیگر سو، در دنیای عمل هم بیشترشدن گردش معاملاتی اوراق اختیار معامله از گردش دارایی پایه به خوبی بیانگر اهمیت این اوراق است. با این حال نگاهی دوباره به تعریف ارائه شده برای این اوراق در بند 47 ماده اول دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و دیگر مواد این دستورالعمل خالی از فایده نیست زیرا علاوه بر یادآوری ویژگی های اوراق اختیار معامله می تواند ظرایف خاص این اوراق در بازار سرمایه ایران را نیز روشن و تفاوت های آن را با سایر کشورها مشخص کند. بر اساس بند 47 ماده یک «قرارداد اختیار معامله، اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از سهم پایه را به قیمت اعمال معامله یا در صورت توافق طرفین تسویه نقدی کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشنده اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می کند.» بر اساس این تعریف، اولین خاصیت این اوراق اختیار برای دارنده آن و تعهد برای فروشنده است. این خاصیت دوسویه، علاوه بر ایجاد پیچیدگی این اوراق، بر جذابیت آن نیز افزوده و دو دسته مهم از فعالان بازار را به خود جذب می کند. اولین دسته اشخاصی هستند که با خرید این ورقه در پی پوشش ریسک نوسان قیمت سهام تحت مالکیت خود بوده و دسته دوم سرمایه گذارانی هستند که در پی کسب بازدهی، سرمایه خود را در این اوراق صرف می کنند؛ به ویژه آنکه این اوراق با خاصیت اهرمی خود می تواند مورد علاقه خاص سرمایه گذاران با درجات ریسک گریزی کمتر نیز واقع شود. نکته دیگری که در این بخش نهفته است، وجود امکان تسویه فیزیکی و همچنین تسویه نقدی است. با این حال انجام تسویه نقدی در حالتی امکان پذیر است که طرفین قرارداد بر این نوع از تسویه توافق داشته باشند لذا در صورتی که یکی از طرفین درخواست تسویه نقدی داشته و دیگری علاقه مند به تسویه فیزیکی باشد، بنا بر اصول فقه و شرع اسلام، اولویت با تسویه فیزیکی بوده و نوع نهایی تسویه به صورت فیزیکی و با نقل و انتقال دارایی پایه انجام خواهد شد. این موضوع را در بند 7 ماده یک (اعلام نوع تسویه) و همین طور در فصل ششم دستورالعمل (فصل مربوط به اعمال) نیز می توان یافت. همچنین ذکر واژه «در زمان یا زمان های معینی در آینده» در این بند حاکی از امکان ایجاد انواع اوراق اختیار معامله اعم از اوراق اختیار معامله اروپایی و اوراق اختیار معامله آمریکایی است تا بتوان برای نیازهای مختلف هم امکان اعمال «در» سررسید و هم امکان اعمال «تا» سررسید را فراهم کرد. از طرف دیگر در ادامه بند مزبور می خوانیم: «برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد می شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند.» بر این اساس و مانند سایر حالاتی که سخن از تعهدات احتمالی در آینده وجود دارد، وجوهی بابت ودیعه از فروشنده اختیار اخذ می شود تا از ایفای تعهدات احتمالی آینده از سوی وی اطمینان حاصل شود. با این حال در ماده 50 دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران این امکان فراهم شده است که با توثیق سهام پایه به جای حساب ودیعه، از ایفای تعهدات آتی فروشندگان اوراق اطمینان حاصل کرد. در ادامه تعریف ارائه شده در این بند داریم: «هر یک از خریدار و فروشنده می توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که وی جایگزین آنها خواهد بود. اوراق اختیار معامله می تواند به صورت اختیار فروش یا خرید باشد.» این بخش از تعریف نیز بیانگر وجود بازار ثانویه برای این اوراق است که علاوه بر افزایش جذابیت این اوراق، امکان خروج از موقعیت تعهدی را نیز برای فروشندگان اوراق فراهم می آورد. آنچه گفته شد حاکی از پتانسیل بالای این اوراق برای پاسخگویی به نیازهای فعالان بازار سرمایه است. با این حال آغاز معاملات این اوراق مانند هر آغاز دیگری می تواند با مشکلات و مسائل خاص خود همراه شود. این موضوع این دوراندیشی را در پی داشته که برای راه اندازی این اوراق رویکرد گام به گام و توسعه تدریجی در نظر گرفته شود؛ به طوری که در وهله اول صرفا اوراق اختیار خرید از نوع اروپایی مورد استفاده قرار گیرد تا به تدریج اوراق دیگر مانند اوراق اختیار فروش و همچنین اوراق اختیار معامله با امکان اعمال در قبل از سررسید نیز به آن اضافه شود. امید است تا با کمک همه ارکان و فعالان بازار سرمایه معاملات اوراق اختیار معامله نیز با رونق همراه شده و این مسیر جهت ایجاد و راه اندازی ابزارهای مالی جدید به طور مستمر و پرشتاب ادامه یابد.
شنبه ، ۴دی۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شبکه اینترنتی آفتاب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]