واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: اين منم يا عكس من؟!
«اي آينه جادويي به من بگو در اين دنيا چه كسي از همه زيباتر است؟» البته شما بانوي من. اين جمله را در كارتون، سريال و...
نویسنده : سميه باستين*
«اي آينه جادويي به من بگو در اين دنيا چه كسي از همه زيباتر است؟» البته شما بانوي من. اين جمله را در كارتون، سريال و داستانهاي قديمي بارها ديده، شنيده يا خواندهايم و به خصلت بيمارگونه شخصيت آن كه گويي داراي خودشيفتگي مضاعف است پي بردهايم و شايد هم آن را مورد نكوهش قرار دادهايم و به خود باليدهايم كه خدارا شكر من اين چنين نيستم!
از موضوع نقابهاي اجتماعي و شخصي روانشناس معروف يونگ سالها گذشته و بيشتر افراد با آن آشنايي دارند. اما در دنياي تكنولوژي و مدرن امروز شنيدن اين جمله كه شما چقدر زيبا هستيد نه تنها نامتعارف نيست بلكه گاهي سبب افزايش اعتماد به نفس هم ميشود.
بنابراين بسيار عاميانه و شايع است. در چند دهه گذشته كه شايد علم شتاب چنداني نگرفته بود عكس انداختن با همان ژست و لباس و چهره طبيعي بسيار زيبا جلوهگر بود اما با پيشرفت و سرعت روزافزون دانش در زمينه ارتباطات و تصوير، كم كم اين نوع از ارتباطات به يك باره در ميان اقشار مختلف و در تمام دنيا تغيير كرد و سبك جديد و سادهاي را به وجود آورد به نام سلفي!
سلفي و عامل تنهايي
معادل فارسي كلمه سلفي يعني خودي. اين كلمه در دنياي مجازي و شبكههاي اجتماعي به عنوان عكس شخصي كه فرد از خود ميگيرد و آن را به صورت آنلاين منتشر ميكند، معني ميدهد. اما دليل تمايل افراد به سلفي و انتشار آن در دنياي مجازي چيست؟ اصولاً انجام دادن هر عملي نياز به انگيزههاي گوناگون دارد و براساس عوامل مختلف شكل ميگيرد.
از مهمترين عوامل سلفي گرفتن ميتوان به دو عامل اساسي اشاره كرد. اولي ماحصل تفكر افراد است و ديگري نتيجه بازخورد آن در محيط بيرون از ذهن است. در صورتي كه عملي از فرد صورت بگيرد و آن رفتار او مورد تشويق قرار بگيرد ناخودآگاه به صورت عمل و رفتار دائمي در ذهن فرد تصويب ميشود. در توجيه عامل دروني سلفي يا همان تفكر ميتوان دليل عمده تنهايي را نام برد.
خود تنهايي كلمهاي است كه داراي دو ارزش است. يكي ارزش مثبت كه سبب ميشود افراد بيشتر به خويشتن خويش نظر بيندازند و اين عمل بيشتر شبيه عمل عارفان و افراد مذهبي و افرادي كه درونگرا هستند معني ميدهد. ارزش منفي كلمه تنهايي يعني هنگامي كه فرد از خود احساس مثبتي ندارد و چون با خود بيگانه است اين به نوعي كمبود را در بيرون از خود جستوجو ميكند. اگر رفتار برطرف كردن احساس تنهايي به طور متناوب باشد نشاندهنده شخصيت بيمارگون فرد است. بيمارگون چون افراد در شرايط مختلف احساسهاي متفاوت دارند اما درصورتي كه احساسي بر كل احساسات فرد قالب شود سبب شكلگيري شخصيت بيمار فرد ميشود.
شخصيت آنلاين
طبق ديدگاه روانشناس معروف اريكسون، نيروهاي اجتماعي و محيطي كه با آنها مواجه ميشويم، بر اينكه چگونه مراحل رشد كه از پيش به صورت ژنتيكي تعيين شدهاند، تحقق يافتهاند، تأثير ميگذارد. بنابراين رشد شخصيت تحت تأثير عوامل زيستي و اجتماعي يا متغيرهاي شخصي و موقعيتي قرار دارد. روانشناسان اجتماعي به تأثير نيروي جمعي به خوبي آگاه هستند و از آن آگاهتر افرادي كه در زمينه تبليغات فعاليت ميكنند. زماني كه تعدادي از افراد با اشتياق و شادماني فعاليتي را به نشانه رضايت و لذت از خود بروز ميدهند افراد ديگر هم ناخودآگاه به سمت اين فعاليت سوق پيدا و در آن مشاركت ميكنند. به مرور زمان آن فعاليت به رفتاري مورد پسند براي اغلب افراد مبدل ميشود و رفتار جديد در مغز پردازش و شكل ميگيرد.
رفتاري كه به صورت اجتماعي ياد گرفته ميشود گاه به مرور زمان تغيير ميكند و جاي خود را به فعاليت جديد ميدهد اما چون اين رفتار آموخته شده است، در ذهن تثبيت ميشود. در صورتي كه افراد به تنهايي و بنا به هر علت تصميم به خروج از آن رفتار آموخته شده جديد را داشته باشند، سخت و غيرممكن است زيرا تغيير رفتاري كه در محيط اجتماعي آموخته شده باشد به تنهايي، مانند ترك اعتياد سخت و همراه با درد جسمي و روحي است.
در واژهنامه استاندارد روانشناسي، شخصيت به معني جنبه قابل رؤيت منش فرد به صورتي كه بر ديگران تأثير ميگذارد تعريف شده است. يك راه براي تعريف كردن شخصيت بر حسب نقابي است كه به چهره ميزنيم، ظاهر علني كه به افراد پيرامون خود نشان ميدهيم. خيلي از ما به طور فزايندهاي ظاهر ديگري را نه شخصاً بلكه از طريق اينترنت و در شبكههاي اجتماعي آشكار ميسازيم.
در نتيجه تعريف ديگر از شخصيت ما ميتواند اين باشد كه چگونه ديگران ما را به صورت آنلاين در نظر ميگيرند. اما آيا آنها ما را به صورتي كه واقعاً هستيم در نظر ميگيرند يا اينكه خودانگارهاي آرماني ميسازيم كه دوست داريم آن را آنلاين به ديگران نشان دهيم؟ آيا وانمود ميكنيم كسي هستيم كه واقعاً نيستيم يا شخصيت خود را به صورت دقيق انتقال ميدهيم؟ نتيجه پژوهشها نشان ميدهد كه اغلب افراد در مورد ظاهر آنلاين خود صادق هستند.
تا چه حد صادق هستيم؟
ما هميشه در نحوهاي كه خود شخصاً توصيف ميكنيم، صادق نيستيم. مخصوصاً هنگامي كه افراد تازهاي را ملاقات ميكنيم كه ميخواهيم آنها را تحت تأثير قرار دهيم، مثل زماني كه با فردي قرار ملاقات ميگذاريم يا ميخواهيم با كارفرما مصاحبه كنيم. ما به افرادي كه مدتي است آنها را ميشناسيم، از بودن با آنها احساس امنيت ميكنيم و تهديدي براي ما ندارند، كمتر تظاهر ميكنيم. شايد تفاوت عمده در رابطه با سايتهاي شبكههاي اجتماعي اين باشد كه تعداد بينندگان بيشتر از زندگي روزمره ماست و پيامدهاي بالقوه بيشتري براي شغل و آينده ما وجود دارد.
معمولاً افراد براي انجام مقاصد مختلف از فضاي مجازي و شبكههاي اجتماعي استفاده ميكنند. اما مهمترين دلايلي را كه محققان حوزه روانشناسي و جامعهشناسي عنوان كردهاند شامل خودنمايي، روشي براي سازمان دادن به افكار و عقايد، گرفتن بازخورد يا توصيه از ديگران، وقتگذراني، روشي براي كمك كردن و آگاه ساختن آنها به وسيله در ميان گذاشتن دانش هستند. موارد ياد شده در بالا به خودي خود فاقد ارزش درست يا غلط هستند اما در صورتي كه مقاصد شخص استفادهكننده و پيامدهاي آن را در نظر بگيريم از ارزش آن آگاه ميشويم.
سلفي و اختلال وسواس فكري - عملي
پديده شايع و داغ اين روزهاي شبكههاي مجازي با نام سلفي در صورتي كه صرفاً بيانگر شخصيت وقتگذران و خودشيفته باشد نه تنها عملي ناپسند بلكه گاهي مغاير با فرهنگ جامعه است. بسياري از افرادي كه به طور مكرر و از روي تنهايي يا وقتگذراني اين كار را ميكنند اغلب نميدانند كه رفتار تغيير عكس صفحه شخصي يا به عبارتي عكسهاي سلفي كه در آنجا منتشر ميكنند براي طولانيمدت ميتواند پيامد بيماري رواني به نام اختلال وسواس فكري - عملي را به همراه داشته باشد كه درمان آن در بيشتر موارد فقط جنبه جلوگيري از پيشروي اختلال و كنترل آن را خواهد داشت و درمان قطعي را نيز براي آن نميتوان انجام داد.
*روانشناس
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ آذر ۱۳۹۵ - ۲۱:۰۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 51]