نوآوري و شكوفايي در شعر آييني/33سيدابوالقاسم حسيني‌ژرفا:بازنگري در ادبيات آييني نخستين گام در نوآوري است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نوآوري و شكوفايي در شعر آييني/33سيدابوالقاسم حسيني‌ژرفا:بازنگري در ادبيات آييني نخستين گام در نوآوري است
گروه ادب: نخستين سبقه و رنگ نوآوري در شعر و ادبيات آييني بازنگري در سمت و سوي آن است. نوع پسند مردم و هياهوي عامه نبايد در خلق اثر هنري تأثير بگذارد. براي خلق اثر هنري بايد بيش از هر چيز توجه به اثر هنري داشت.
«سيد‌ابوالقاسم حسيني‌ژرفا» در گفت‌وگو با خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) با بيان اين مطلب گفت: براي خلق اثر هنري بايد بيش از هر چيز توجه به اثر هنري داشت. شعر و هر اثر هنري ديگر بايد نخست در خور نام والاي هنر باشد و از امتيارات و شاخصه‌هاي هنري برخوردار باشد. پس از اين بايد به نظر مردم توجه كرد.

ژرفا افزود: متأسفانه معمولا آثار موسوم به آيين در روزگار ما آثاري هستند كه بر عكس اين عمل مي‌كنند و از ابتدا به دنبال جلب نظر توده هستند؛ به‌خصوص آن‌چه كه در حوزه ترانه‌ها و تصنيف‌هاي آييني رخ مي‌دهد. معمولا شعرهاي آييني بي‌نهايت ضعيف‌اند؛ سطح كار پايين، اسلوب و سبك ارائه سست و حتي گاه غلط‌هاي فني دارند.

اين شاعر آييني تصريح كرد: همان‌طور كه عصر نوآوري اقتضا مي‌كند بهتر است ما بازنگري‌اي در واژه ادبيات آييني انجام دهيم. من گمان مي‌كنم كمترين تناسب ممكن بين موضوع ادبيات آييني و نام آن وجود دارد. معنايي كه اين واژه از شعر آييني به ذهن متباتر مي‌كند آيين‌هايي است كه در مراسم و موقعيت‌هاي خاص بايد خوانده شود. اين معناي نامناسب از شعر آييني موجب به وجود آمدن برخي آفت‌ها و آسيب‌ها در شعر آييني شده است.

او ادامه داد: برخي فكر مي‌كنند هنر آييني هنري است كه در موقعيت‌هاي خاص اجرا مي‌شود و مردمي كه براي آن موقعيت خاص دور هم جمع شده‌اند، بايد از آن لذت برده و استفاده ‌كنند و شاعر يا هنرمند بايد طبق سليقه مردم هنر خود را ارئه كند. بايد گفت بزرگ‌ترين آفت ادبيات آييني شعر گفتن شاعران براي ذائقه و سليقه مردم است؛ به‌عبارت ديگر مردم‌پسندي و چرخيدن بر ذائقه مردم نبايد بيش از اندازه لحاظ شود. در حوزه شعر آييني معمولا شاعران مذهبي تمايل دارند شعري بگويند كه اهل مجلس به وجد آيند و آن‌ها را تشويق كنند.

عضو هيئت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي گفت: ادبيات آييني اكنون در بستر عوام‌پسندي گرفتار شده و اين بستر را رسانه‌هاي ما ساخته‌اند. صدا و سيما، مطبوعات و رسانه‌هاي مجازي نوعي از ادبيات موسوم به آيين را رواج مي‌دهند كه با آن‌چه ما در فضاي هنري مد‌نظر داريم و نام هنر بر آن مي‌نهيم فاصله دارد. ادبيات آييني ما رو به تكرار گذاشته ‌است. ما پيش از انقلاب گاهي كارهاي شاخص‌تر و بارز‌تري را شاهد بوده‌ايم، اما امروز تقليد، تكرار و نوعي عوام‌زدگي گريبان‌گير ادبيات آييني شده است.

اين شاعر و مترجم گفت: براي مقابله با اين جريان بايد به جنبه‌هاي نوآورانه هم در فرم و هم در پيام توجه كرد. در فرم به قالب‌هاي كمتر كار شده و قالب‌هاي اثر‌گذار ادبيات آييني توجه شود. شعر سپيد يا شعر آزاد جاي بسياري براي پرداختن به ادبيات آييني دارد و به قول استادان، شعر آزاد بيشتر و بهتر از قالب‌هاي كلاسيك و سنتي مي‌تواند در خدمت مفاهيم ديني به كار رود. اين در حالي‌ست كه نزديك به 90 در‌صد از شاعران آييني ما فقط غزل كار مي‌كنند و ما‌بقي نيز رباعي، دوبيتي و ديگر قالب‌هاي كلاسيك را بر مي‌گزينند.

او دليل اين تمايل را تقليد دانست و گفت: ما اصولا در فرهنگ و هنرمان انسان‌هاي نو‌زا و مبتكري بوديم و هر سه قرن يكبار اصولا يك شاخه جديد هنري خلق كرده‌ايم ولي متأسفانه پس از مشروطه ما آدم‌هاي مقلدي شديم كه ديگر حتي فكرهاي بزرگ و آدم‌هاي بزرگ نداريم. وقتي فكر بلند نباشد خود به خود نوآوري هم نداريم. ما نمي‌انديشيم و نگاه‌هاي جديد هم نداريم، پس طبيعي است كه به تقليد روي آوريم و چرا بايد تك‌ستاره‌هايي مانند مرحوم حسني و قيصر امين‌پور در آسمان ادبيات ديني ما بدرخشند و پس از مدت‌ها جايگريني نداشته باشند.

ژرفا گفت: ادبيات ديني ما دو شاخصه اصلي در جنبه محتوا دارد؛ يك شاخصه مربوط مي‌شود به حوزه انديشه‌اي و معرفتي يا به يك معنا حوزه بن‌مايه‌هاي تفكر و حوزه ديگر مربوط مي‌شود به نوع نگاه و زاويه ديد. وقتي ما در كنار يك كل قرار مي‌گيريم، ممكن است دوهزار سال قدمت داشته، در طول اين دو هزار سال هم‌چنان استوار مانده و نهايتا هر چند قرن يكبار او را تعمير كرده باشند، اما اين كل همان كل دو هزار سال قبل است، زاويه ديد هنرمندان به نقاط مختلف اين كل، هنرها، نگرش‌ها و آثار را خلق مي‌كند. اگر همه از يك نقطه به اين كل نگاه كنند هر هزار اثر هنري خلق‌شده يكسان است و تفاوتي با بقيه ندارد.

خالق اثر «بر بال قلم» افزود: ما متأسفانه در دين و در نگرش به فرهنگ ديني در كل حوزه فرهنگ و هنر از جمله شعر به اين عارضه و مشكل دچاريم. به عبارت ديگر همه از يك زاويه به دين نگاه مي‌كنيم و همه يك گونه توصيف مي‌كنيم. به همين دليل است كه در محتوا موفق نيستيم. بايد يادمان باشد نوآور باشيم و از زاويه‌هاي متفاوتي به جهان هستي و دين نگاه كنيم.

او افزود: نگاه ديني بيش از هر چيز يك نگاه انساني است. اگر نگاه انساني شد يعني همه لطافت‌ها و ظرايفي را كه خداوند به انسان داده است داراست. پس نوآوري و خلاقيت در كار هنري محفوظ خواهد ماند، اما اگر مانند اكثر شاعران ديني ما با ذهن‌هاي چارچوب گرفته و كليشه‌اي روبه‌رو باشيم خود به خود گزارش و توصيفي چارچوبي و كليشه‌اي از دين خواهيم داشت و هميشه ميان دين و روشنفكري، ميان دينداران و روشنفكران زاويه‌اي باز وجود خواهد داشت.

او در پايان پيشنهاد داد: من توصيه و تقاضا دارم كه هنرمندان ديني ما خود را از فضاي روشنفكري جامعه دور نكنند و فكر نكنند كه نگاه نو به اشيا و پديده‌ها بدعت است. بدعت آورن چيزي خارج از دين است. اگر هنرمند نوآوري كند به هيچ معنا بدعت نكرده است.
شنبه 1 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 324]