واضح آرشیو وب فارسی:گیل نگاه:
گیل نگاه:مدتهاست كه مهمانی نفسگیر فرشش را بر تالاب انزلی گسترده است تا دردی دیگر بر شمار دردهایش افزوده باشد. «آزولا» آنقدر بیمحابا در تالاب انزلی پیش رفته كه حالا دیگر چشمهایمان به وجودش عادت كرده است. این گیاه زیبا آسیبهایش را بر تن تالاب وارد میسازد اما این روزها از راه رسیدن تهدید دیگری به نام سنبل آبی سبب شده تا آزولا از مركز توجه به حاشیه رانده شود.سنبل آبی میهمان ناخوانده تالاب است اما پای آزولا از حدود ۳ دهه پیش با انجام یك پروژه مشترك مطالعاتی ۳ ساله میان محققان ایرانی و فیلیپینی، به ایران باز شد تا آزولا برای مصارفی چون كودهای شیمیایی و غذای دام مورد استفاده قرار گیرد. در این میان اما محیط مناسب تالاب انزلی برای رشد چند برابری این گیاه نادیده گرفته شد و متأسفانه آنچه نباید میشد، رخ داد چراكه آزولا با جلوگیری از رسیدن اكسیژن و نور به آب میتواند موجب از بین رفتن بسیاری از آبزیان تالاب شود. تالاب بهعنوان یك زیستبوم ویژه، محل زادآوری ماهیان بسیاری است كه حالا در كنار آسیبهایی كه از ورود انواع فاضلابها و آلودگیها میبینند با وجود فرش مخملی مرگبار آزولا، مرگ را تجربه میكنند.گونهای كه مهاجم شدمدیرگروه كشاورزی دانشگاه مهرآیین بندر انزلی و مشاور مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی گیلان در گفتوگو با همشهری اظهار میكند: آزولا یا سرخس آبی (Azolla filiculoides) یكگونه بومی مناطق معتدل و گرمسیری است. ریشه كلمه آزولا یونانی است. آزولا از ۲ بخش azo و olloyo تشكیل شده است. معنای این كلمه «در خشكی مردن» است و چنانکه از نام آن پیداست حیات و بقای اینگونه گیاهی و مشكلاتی كه اینگونه میتواند بهوجود آورد مرتبط به محیطزیست آبی میشود.«حامد كیومرثی» میافزاید: درحقیقت اینگونه سرخس شناور آزادی است كه در آبهای راكد و آرام نهرها، تالابها و شالیزارها یافت میشود و با ریشههای نازكی كه دارد همانند فرشی است كه روی سطح آب گسترش پیدا كرده و در مدت كوتاهی ازدیاد مییابد. البته اینگونه به شوری آب حساس است و در آب دریا از بین میرود.وی ادامه میدهد: گیاه آزولا برای تقویت مزارع برنج و بعدها بهعنوان یك گیاه زینتی به برخی از نقاط دنیا معرفی شد و در سال ۱۳۶۰ برای اولین بار از فیلیپین به ایران آورده شد كه پس از آن نقش یكگونه مهاجم را ایفا كرده است. وی یادآوری میکند: روشهای مدیریتی بسیاری برای مبارزه با اینگونه مهاجم از جمله روشهای فیزیكی و بیولوژیكی اتخاذ شده ولی مناسبترین راهكار پیشگیری از افزایش اینگونه است كه در بعضی موارد دیگر عملی به نظر نمیرسد.فواید آزولاآزولا مرگ آبزیان را در پی دارد اما فوایدی نیز دارد كه میتواند مورد توجه قرار گیرد و منبع درآمد و اشتغال شود. در استانی كه بیكاری بزرگترین مشكل مردم محسوب میشود، برنامهریزی برای ایجاد اشتغال در این عرصه میتواند، مفید باشد. كیومرثی در اینباره میگوید: شاید با مدیریت صحیح و نگرشی مثبت بتوان به هر تهدیدی بهعنوان یك فرصت نگریست. تولید زیاد بدون عملیات كاشت و در دسترس بودن این گیاه در مناطق شمال كشور، میتواند این گیاه را به گزینهای مناسب برای تغذیه دام تبدیل كند كه بهصورتهای تازه، آب چكیده، خشك و یا سیلوشده برای دام قابل مصرف است.وی تصریح میكند: لازم به ذكر است كه سیلو كردن بهترین روش نگهداری و عملآوری علوفه آزولاست. به دلیل پایین بودن میزان كربوهیدرات محلول در داخل آزولا نیاز به استفاده از روشهایی صحیح برای تبدیل آن به یك منبع مناسب برای خوراك دام است. در هر حال سیلو كردن، ارزش غذایی آن را بالا میبرد و برای مصرف دامی آن را خوش خوراك تر میكند. آزولای سیلوشده را میتوان بهعنوان علوفهتر در تمام فصول سال در دامداریهای شیری یا گوشتی استفاده كرد.وی در ادامه بیان میكند: استفاده از گیاه آزولا برای تصفیه پسابها شاید نقش دیگری باشد كه بتوان برای این گیاه در حال حاضر مزاحم در مناطق شمالی كشور قائل شد. متخصصان و پژوهشگران پژوهشكده صنایع رنگ در تحقیقات خود موفق به حذف مواد آلی رنگزای موجود در پسابهای نساجی یا رنگزای آلی اسیدی با استفاده از گیاه آزولایگونه filiculoides شدهاند. این روش یكی از راهكارهای تازه زیستمحیطی برای تصفیه پسابها و حذف آلایندههاست. بهطور حتم باجهتدهی پروژهها و تحقیقات دانشجویی امكان بررسی راهكارهای جدید برای استفاده بهینه از اینگونه مهاجم و تبدیل این تهدید به یك فرصت وجود دارد.تمركز بر جمعآوری سنبل آبیمدتی است كه جمعآوری آزولا و آسیبهایش چندان مورد توجه قرار نمیگیرد. رئیس اداره حفاظت از محیطزیست انزلی در گفتوگو با همشهری اظهار میكند: از آن جا كه خطر آزولا نسبت به سنبل آبی كمتر و ضعیفتر است، تمركز ما بیشتر روی سنبل آبی است و نیرو و امكانات و بضاعت و تلاشهای ما بر سنبل آبی متمركز شده است.«اكبر میغی» درباره افزایش آزولا میگوید: این گیاه هنگام جاری شدن سیلابها از نقاط مهجور و حواشی تالاب، به دلیل جریانهای آب بهصورت موقت وارد عرصه میشود و در معرض دید قرار میگیرد.در این مواقع گمان برده میشود كه گیاه بیشتر شده اما نمیشود به شکل قاطع در اینباره نظر داد ولی میتوان گفت آزولا با یك نوسان محدود، همیشه در آببندانها وجود داشته است. هزینه جمعآوری آزولامیغی درباره جمعآوری آزولا برای مصارف كشاورزی و دامپروی اظهار میكند: اكنون ۲ یا ۳ مجموعه در استان بهصورت جدی به عرصه استحصال و استفاده از آزولا برای مصارف كشاورزی و دامپروی ورود كردهاند. سازمان حفاظت محیطزیست از این مجموعهها حمایت میكند و برای واحدی كه بهصورت صنعتی به انجام این كار بپردازد، مجوزهم میدهیم. عدهای هم بهصورت خرد از این گیاه استفاده میكنند و البته صاحبان آببندانها هم برای بهرهوری بهتر خودشان از عرصه، این گیاه را جمعآوری میكنند.وی یادآوری میکند: جمعآوری آزولا – با توجه به ساختار خاص تالاب و عمق متفاوتش و همچنین از آنجا كه عموماً این گیاه را در نواحی كم عمق داریم – بهصورت دستی، سخت و هزینهبردار است. بنابراین برای افرادی كه بخواهند از این گیاه استفاده كنند به خاطر هزینه بالا، مقرون به صرفه نیست و گرنه همه از ان استقبال میكنند و با خواصش آشنا هستند.میغی تصریح میكند: گروههای ذینفع، فعالان كشاورزی و مجموعه محیطزیست با مانورهای مختلفی تلاش میكنند این روند مطلوبتر شود و بتوانیم آثارش را در عرصه بیشتر از پیش ببینیم. وی بیان میكند: برخی از دوستان در پارك علم و فناوری شهرستان تلاش میكنند روشهای مقرون به صرفهتری برای جمعآوری آزولا بیابند تا استقبال از جمعآوری و مصرف آن افزایش یابد.بی تردید فراهم آوردن امكان تعامل بیشتر بین پژوهشگران، دانشگاهیان و فعالان صنعت و تجارت و دستیابی به راهكارهای علمی برای جمعآوری آزولا و استفاده بهینه از آن میتواند صرفه اقتصادی برای گیلانیان داشته باشد و همچنین مرهمی برای دردهای تالابهای آسیب دیده استان باشد.
۲۲ آبان ۱۳۹۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: گیل نگاه]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 35]