تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکتهای مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه میتوانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدلهای [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1805300755
![نمایش مجدد: بهمناسبت قیام مسجد گوهرشاد کلاه مدرنیته بر سر یک جامعهی سنتی refresh](https://vazeh.com/images/refresh.gif)
بهمناسبت قیام مسجد گوهرشاد کلاه مدرنیته بر سر یک جامعهی سنتی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: بهمناسبت قیام مسجد گوهرشادکلاه مدرنیته بر سر یک جامعهی سنتی
![خبرگزاری فارس: کلاه مدرنیته بر سر یک جامعهی سنتی خبرگزاری فارس: کلاه مدرنیته بر سر یک جامعهی سنتی](http://media.farsnews.com/media/Uploaded/Files/Images/1391/05/31/13910531000345_PhotoA.jpg)
جامعهی روشنفکری ایران برای عبرت آیندهی خود، باید به این سؤال پاسخ دهد که بغض فروخفتهی نخبگان ایرانی ابتدای قرن بیستم میلادی که خواست مردم ایران را نیز از اصل خود جدا کرد، چه رهاوردی برای ایرانیان داشت؟
تغییر سلطنت در ایران از قاجار به پهلوی، از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است؛ چرا که از این پس، یک دولت پاتریمونیال جای خود را به دولت اقتدارگرا میداد. رضاشاه البته محصول زمانهی خود بود. زمانهای که در آن، امنیت رؤیایی دستنیافتنی بود. تنش ایران در زمان مشروطه که مشروطهخواهان را رودرروی سلطنتطلبان و پس از آن، مشروعهخواهان قرار داد، از یک سو و جنگ جهانی اول، از سوی دیگر، کشور را در منجلاب ازهمگسیختگی و ناامنی قرار داده بود. قیامهای محلی پس از آن نیز به خوبی بیانگر ضعف حکومت مرکزی در تنظیم امور کشور و برقراری امنیت بود. از این رو، پس از آنکه رضاشاه توانست حداقلی از امنیت را برقرار کند، بسیاری به او گرایش یافتند.
برقراری امنیت در اندیشهی روشنفکران ایرانی جایگاه ویژهای داشت؛ آنچنان که میرزا ملکمخان آن را پیششرط هر گونه پیشرفت و ترقی در کشور میدانست. پیشرفت و ترقی مقولهای بود که سالها پیش از آغاز جنبش مشروطه، محور اندیشهی روشنفکران ایرانی بود. همچنان که روشنفکران پس از انقلاب مشروطه نیز به همین بهانه، پشت رضاشاه ایستادند. آنان ایران را از منظر فکری و فنیاقتصادی، کشوری عقبمانده میدانستند که میبایست هر چه زودتر در جادهی پیشرفت و ترقی و به سمت آنچه غرب آن روز بود، حرکت میکرد.
بنابراین به غیر از امنیت، مسئلهای مهمتر و محوریتر به نام «پیشرفت و ترقی» نیز انگیزهی همراهی و همکاری میان رضاشاه و روشنفکران و نخبگان آن زمان بود.
روشنفکران ایرانی آنچنان شیفتهی غرب بودند که همه چیز ایران را برای خود عار میدانستند. برای همین نه تنها گسترش فن غربی را برای ایران لازم میدانستند، بلکه تغییر آداب و رسوم ایرانی را نیز برای پیشرفت ایران لازم میدانستند. پیشرفت میبایست حتی شکل و ظاهر مردم ایران را نیز در بر میگرفت. نوع پوشش و حجاب زن و مرد باید همانند غربیها میشد؛ پروژهای که در ایران، ترکیه و افغانستان آزموده شد.
همایون کاتوزیان مدعی است که رضاشاه و هممسلکان شبهمدرنیستش استفاده از انواع سرپوش ایرانی را موجب سرشکستگی میدانستند؛ زیرا آنها نماد و نشانهی عقبماندگی ایران بودند. از این رو، کلاه جدیدی طراحی نمودند که شبیه کلاه نظامی فرانسویان بود و نام آن را کلاه پهلوی نهادند. همه دستور داشتند تا آن را بر سر نهند. تا این مرحله، واکنش مردم چندان منفی نبود، زیرا شباهتهایی میان این کلاه و کلاه سنتی وجود داشت. اما کمی بعد شاه بر آن شد که مردم میبایست کلاهی را بر سر نهند که در اروپا و آمریکای آن زمان متداول بود؛ یعنی همان کلاه شاپوی فرانسوی که در ایران به «کلاه لگنی» مشهور بود. این دیگر از نظر مردم زیادهخواهی بود. این دستور شاه ناآرامیهایی را در پی داشت.[1]
تا اینجای ماجرای اجباری شدن نوع خاصی از کلاه، زیاد گفته و شنیده شده است؛ اما نکتهای که در ادامهی این نوشتار نگارنده لازم میداند به آن بپردازد، نقش فضای نخبگانی جامعه در رسیدن به این مهم است. آیا رضاشاه را میبایست مسئول تمام این تظاهر به تمدن غرب دانست؟ واقعیت این است که رضاشاه اگرچه مستبد بود، اما دستپروردهی نخبگان زمانهی خود بود. روشنفکران و نخبگان آن عصر بودند که او را به این سمت کشاندند و او نیز با قلدری خاص خود، جامعه را به این سمت سوق داد.
روشنفکران آن عصر نیز وامدار روشنفکران پیش از خود بودند. روشنفکران ایرانی مدتها پیش از رضاشاه و حتی انقلاب مشروطه، آنچنان شیفتهی غرب شده بودند که از تمامی نمادهای سرزمین خود احساس حقارت میکردند. روایتهای علیمحمد پرورش، صاحب روزنامهی پرورش، که از قاهرهی مصر منتشر میشد، به خوبی میتواند فضای سه دهه پیش از روی کار آمدن رضاشاه را به تصویر بکشد. او که تمام دغدغهاش پیشرفت و ترقی ایران بود، در سفر مظفرالدینشاه به فرنگ، راهی آن دیار شد تا هیئت همراه شاه را ببیند و دریابد آیا او با دغدغهی شناخت پیشرفت و ترقی غرب است که پا به این سفر گذاشته است؟ بگذریم از آنکه درک خود محمدعلی پرورش از نیات مظفرالدینشاه درست نبود و آنچه امروز برای ما آشکار است برای او قابل فهم نبود. اما با همهی این احوال، آنچه برای او همچون ما روشن بود، حقارتی بود که روشنفکران ایرانی از ایران و نمادهای ایرانی داشتند. روایت او از ملتزمین مظفرالدینشاه در اروپا به خوبی بیانگر این ازخودباختگی است:
«چون اعلیحضرت همایونی و ملتزمین رکاب از هوتل [هتل] رایل پلیس به استالیون راهآهن بروکسل تشریف بردند و ما باز مراجعت به هوتل کردیم، جمعی ایرانیها فوراً کلاهها را تغییر داده، کلاه فرنگی [بر] سر گذاشته و در اطراف در جولانند. من جمله یکی از سفرای محترم را دیدم کلاه فرنگی گذاشته، در صالون [سالن] گردش مینماید. خیلی بدم آمد... تأسف خوردم که چرا نمایندهی دولت ما که در پایتخت دولت معظمی سفیر است، از کلاه ملی خویش عار دارد؛ در صورتی که فخر آن به همین کلاه است و اگر سفرای ما در خارجه مانند سفرای عثمانی کلاه خود را میپوشیدند، چندان کلاههای ما به انظار و فرنگیان غریب و عجیب نمینمود...»[2]
پیشرفتخواهی پرورش از یک سو و آنچه در سطور بالا نشاندهندهی تأکید او بر هویت ایرانی بود، از سوی دیگر، بیانگر خواستهی او بر جمع این دو با هم بود؛ امری که در عمدهی روشنفکران و نخبگان همتراز او نمود نداشت. آنان میان پیشرفت غربی و هویت ایرانی امکان همراهی نمیدیدند. از این رو، چون پیشرفت برایشان مقولهای مهمتر بود، حاضر بودند هویت فدای پیشرفت شود. آنچنان که روشنفکران پیشامشروطه حاضر بودند الفبای فارسی را قربانی پیشرفت و ترقی ایرانی نمایند. این در حالی بود که گاهی آنچه آنان بر آن دست میگذاشتند جنبههای بسیار ظاهری فرهنگ ایرانی بود؛ اما عقبماندگی ایرانیان در سطوح مختلف فکری و عینی آنچنان بود که شاید آنان ترجیح میدادند در اروپا هیچ نمادی از فرهنگ ایرانی را به همراه نداشته باشند.
بنابراین منطقی این است که حرکتی همچون اجباری نمودن کلاه پهلوی را فقط به گردن رضاشاه نیندازیم، بلکه بر تمامی روشنفکران و نخبگان ایران از سه دهه پیش از آن میبایست این خرده را بگیریم که آیا نمیشد میان هویت ایرانی و پیشرفت و ترقی ایرانزمین، نوعی اجماع و همراهی برقرار نمود؟ چرا فضای آن زمانه اینچنین بود که همراهی میان هویت و پیشرفت برتافته نمیشد؟ علیمحمد پرورش در سال 1900 سطور بالا را نگاشت. اجباری شدن کلاه شاپو برای مردان ایرانی در 2 تیر 1306 (1927 میلادی) مصوب شد. سطور آوردهشده از روزنامهی پرورش نشاندهندهی آن است که جامعهی روشنفکری ایران، سه دهه پیش از مصوبهی مجلس دورهی رضاشاهی، خود را باخته بودند.
در زمان رضاشاه، اتفاقی که افتاد این بود که نخبگان حکومتی و روشنفکران به این نتیجه رسیده بودند که حال نوبت کل جامعه است که در چارچوب مدرنیزاسیون به سوی تغییر آداب و رسوم گام بردارد. رضاشاه مردی دارای ایده و اندیشه نبود. حرکتی که در زمان او صورت گرفت، برآیند تفکر روشنفکری زمانهی او بود. در این برآیند، میان هویت و پیشرفت اجماعی وجود نداشت. حال باید جامعهی روشنفکری ایران برای عبرت آیندهی خود، به این سؤال پاسخ دهد که بغض فروخفتهی نخبگان ایرانی ابتدای قرن بیستم میلادی که سالها پس از ازخودبیگانگی خود آنان، خواست مردم ایران را نیز از اصل خود جدا کند، چه رهاوردی برای ایرانیان داشت؟(*)
پینوشتها:
محمدعلی همایون کاتوزیان (1379)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمهی محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز، ص 171 و 172.[1] محسن نعیمی پایگاه برهان انتهای متن/
95/04/21 :: 03:33
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 106]
صفحات پیشنهادی
عضو کمیته علمی همایش ملی قیام گوهرشاد: قیام گوهرشاد سرمنشأ مبارزه با ظلم شد و در امتداد آن انقلاب 57 رقم خورد
عضو کمیته علمی همایش ملی قیام گوهرشاد قیام گوهرشاد سرمنشأ مبارزه با ظلم شد و در امتداد آن انقلاب 57 رقم خورد عضو کمیته علمی همایش ملی قیام گوهرشاد گفت قیام گوهرشاد سرمنشأ مبارزه با ظلم و جور شده و در امتداد آن انقلاب 57 رقم خورد دکتر عباس سرافرازی امروز در گفتوگو با خبرنگمسجد گوهرشاد بناي باشكوه عهد تيموري
مسجد گوهرشاد بناي باشكوه عهد تيموري گوهرشاد یادگار یک معماری باستانی است از عهد تیموری در جنوب حرم رضوی که بنا به دستور گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری در سال ۸۲۱ هجری قمری ساخته شده است گوهرشاد یادگار یک معماری باستانی است از عهد تیموری در جنوب حرم رضوی که بنا به دستور گوهیادداشت/ «همایش ملی قیام گوهرشاد»؛ مهمترین واقعه مغفولمانده در تاریخ مشهد
یادداشت همایش ملی قیام گوهرشاد مهمترین واقعه مغفولمانده در تاریخ مشهد متأسفانه بخشی از تاریخ مشهد در طول سالهای گذشته چه قبل و چه بعد از انقلاب به دلایلی مغفول مانده است البته کمکاری تاریخدانها که تاکنون نتوانستهاند این قیام را در قد و قواره ملی معرفی کنند را نمیتودر نشست خبری همایش ملی قیام گوهرشاد مطرح شد «همایش ملی قیام گوهرشاد» سرآغازی برای جبران یک غفلت 80 س
در نشست خبری همایش ملی قیام گوهرشاد مطرح شدهمایش ملی قیام گوهرشاد سرآغازی برای جبران یک غفلت 80 ساله جایزه بینالمللی گوهرشاد نوبل فرهنگی جهان اسلام خواهد شد ارسال 210 مقاله و چکیده مقاله به دبیرخانه همایش معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد با بیان اینکه همایش ملی گوهرشاد ابعدولت فلسطین خواستار حمایت از مسجد الاقصی در برابر یورش گسترده شهرک نشینان صهیونیست شد
دولت فلسطین خواستار حمایت از مسجد الاقصی در برابر یورش گسترده شهرک نشینان صهیونیست شد تهران – ایرنا – وزارت امور خارجه دولت فلسطین روز یکشنبه خواستار بسیج همه امکانات برای حمایت از مسجد الاقصی در برابر حمله های همه جانبه و بی وقفه رژیم صهیونیستی به این مکان مقدس شد به گزارش پاآموزش طب سنتی برای پزشکان عمومی
به منظور اشاعه و فراگیری طب سنتی در میان پزشکان عمومی دست اندرکاران نظام سلامت و به خصوص پزشکان عمومی در تلاش اجرای برنامه آموزشی تدوین شده و تصویب کلیات اجرایی شدن این آموزش هستند به گزارش مشرق دکتر مهدی یوسفی در نشست پیرامون آموزش پزشکان با حضور دکتر محمود خدادوست ــ مزخمی شدن 15 فلسطینی در درگیری نظامیان صهیونیست با نمازگزاران در مسجد الاقصی
زخمی شدن 15 فلسطینی در درگیری نظامیان صهیونیست با نمازگزاران در مسجد الاقصی تهران – ایرنا – نظامیان رژیم صهیونیستی با حمله به فلسطینیانی که درصدد ممانعت از یورش شهرک نشینان صهیونیست به مسجد الاقصی بودند 15 فلسطینی را زخمی کردند به گزارش خبرگزاری فلسطینی وفا صدها شهرک نشینان صهمعاون استاندار: تاسیسات فرودگاه مسجدسلیمان در درون سایت ایجاد می شود
مخالفت هوانیروز با ایجاد تاسیسات در فرودگاه مسجد سلیمان معاون استاندار تاسیسات فرودگاه مسجدسلیمان در درون سایت ایجاد می شود اهواز - ایرنا - معاون عمرانی استانداری خوزستان با بیان اینکه پس از اصلاح باند فرودگاه مسجدسلیمان هوانیروز به رغم موافقت قبلی با ساخت تاسیسات درون سایت مخآموزش «طب سنتی» برای «پزشکان عمومی»
آموزش طب سنتی برای پزشکان عمومی در راستای توسعه ترویج و نهادینهکردن طب سنتی بر ضرورت اجرای برنامه آموزش دستاندرکاران نظام سلامت بهخصوص پزشکان عمومی تأکید شد و کلیات اجرای این برنامه به تصویب رسید به گزارش فرهنگ نیوز دکتر مهدی یوسفی در نشست پیرامون آموزش پزشکان با حضورتدبیر جدید بانکهای بریتانیا برای جلوگیری از کلاهبرداری
تدبیر جدید بانکهای بریتانیا برای جلوگیری از کلاهبرداری بانکهای بریتانیا در فکر راهاندازی یک شیوه جدید برای جلوگیری از کلاهبرداری از حسابهای بانکی مشتریان خود شدهاند به گزارش خبرنگار باشگاه شبانه باشگاه خبرنگاران جوان یک شرکت امنیتی دیجیتال در بریتانیا با بانکهای بریتانیای-
گوناگون
پربازدیدترینها