واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: روحاني 15 سال پيش: خر امريكاییها از پل بگذرد به رفتار گذشته خود باز میگردند!
گاهي وقتها يادآوري آنچه در تاريخ رخ داده است، ميتواند براي پيشبيني آنچه در آينده رخ ميدهد بسيار كارگشا باشد.
نویسنده : مهدی پورصفا
گاهي وقتها يادآوري آنچه در تاريخ رخ داده است، ميتواند براي پيشبيني آنچه در آينده رخ ميدهد بسيار كارگشا باشد. تاريخ آينهاي است كه اشتباهات و توفيقات گذشته را به ما نشان ميدهد. در اين ميان آنچه در مورد برجام روي داد و آنچه روي خواهد داد، تجربهاي در حال شكل گرفتن است، البته همان گونه كه رهبر معظم انقلاب اسلامي تأكيد كردهاند، برجام تجربهاي است كه ميتواند بدعهدي امريكاييها را بيش از گذشته در مقابل ما قرار دهد.
با اين حال سؤال اصلي اينجاست كه آيا برجام تنها تجربه تاريخي در مقابل ايران طي سالها مذاكره با ايران بوده است. مسلماً مهمترين جوابي كه ميتوان به اين سؤال پاسخ داد، «بله» است.
تجربهاي سخت براي امريكاييها
پس از قطع روابط ايران و امريكا بارها و بارها تلاشهاي فراواني از سوي امريكاييها صورت گرفت تا در خصوص موضوعات گوناگون راههايي براي مذاكرات دوجانبه باز شود. شايد مهمترين واقعهاي كه بتوان از آن نام برد، مسافرت هيئت اعزامي مك فارلين به تهران بود؛ مذاكراتي كه با هدف تأثيرگذاري در آينده سياسي ايران صورت گرفت. در نهايت مذاكرات با وجود تبادلاتي در حوزه سلاح به فرجام نرسيد. امريكاييها پس از شكست مذاكرات فشار خود را بر ايران تشديد كردند. كمك به عراق براي گسترش تهاجم به ايران، حمله به ناوگان دريايي ايران در خليجفارس و سرنگون كردن هواپيماي ايرباس ايراني را شايد بتوان بخشي از اين روند فشار گسترده بر ايران عنوان كرد. شكست دولت امريكا از طريق مذاكره مخفي از طريق واسطههاي بينالمللي در داخل اين كشور نيز بحرانساز شد و دولت ريگان را تا مرحله استيضاح پيش برد و اگر جنگ سرد و فروپاشي اتحاد جماهير شوروي نبود، اين اتفاق نيز روي ميداد. امريكاييها درسهاي فراواني از مك فارلين فرا گرفتند.
حسن روحاني درباره همكاري با امريكاييها چه گفت
شايد از همين رو بود كه تلاشهاي امريكا براي برقراري رابطه غيررسمي با ايران محدودتر از گذشته شد و به جاي تلاش براي ارتباطگيري از طريق واسطههاي دستچندم به مذاكره مستقيم و محرمانه با مقامات ايراني سوق يافت؛ مذاكراتي كه در ابتدا از طريق واسطههاي مطمئن شكل ميگرفت و پس از آن بايد توسط مقامات رسمي دنبال ميشد. اين تجربه چندين بار در دورههاي مختلف از سوي امريكا براي ارتباط با ايران آزموده شد و در مواردي نيز به موفقيتهايي انجاميد كه شايد اصليترين دستاورد آن را بتوان مذاكرات ايران و امريكا درباره افغانستان عنوان كرد؛ مذاكراتي كه در حاشيه شهر ژنو شكل گرفت و در آن آينده افغانستان و سقوط طالبان مطرح شد. رايان كراكر ديپلمات امريكايي در خاطرات خود در اين باره ميگويد: آنچه برايم جالبتر از همه بود، اشتياق آنان نسبت به اعزام نيروهاي امريكا-همان «شيطان بزرگ»- به حياط خلوت ايران يعني افغانستان بود. اوايل اكتبر، يعني تقريباً يك ماه پس از حملات ۱۱ سپتامبر، ما پشت ميز يكي از سالنهاي كنفرانس سازمان ملل نشسته بوديم و در مورد ساختار پارلمان بعد از طالبان صحبت ميكرديم. يكي از ديپلماتهاي ايراني رفتهرفته به تنگ آمد و سرانجام سرپا ايستاد و تقريباً با فرياد گفت كه ما نبايد در مورد «چه بايد باشد» صحبت كنيم. تا زماني كه رژيم كنوني - در افغانستان- بر سر كار است، هيچ كدام از اين حرفها سودي ندارد، سپس او اتاق را ترك كرد. بمباران افغانستان توسط امريكا چند روز بعد آغاز شد.
حسین موسویان در کتاب خاطرات خود با عنوان «ایران و امریکا، گذشته شکست خورده و مسیر آشتی» که قبل از مذاکرات ایران و امریکا بر سر افغانستان نوشته، آورده است: «فرماندهان نظامي ايران نسبت به موفقيت مذاكرات احتمالي بين ايران و امريكا بسيار بدبين بودند. در يكي از جلسات شوراي امنيت ملي كشورمان، حسن روحاني درباره امكان موفقيت مذاكره با امريكاييها ميگويد: «همين كه خر امريكاييها از پل گذشت، آنها به رفتار قبلي خود در برابر ايران باز خواهند گشت.»
در رأس تمام اين موارد مقام معظم رهبري نيز نسبت به موفقيت هر گونه مذاكره با امريكا اظهار بدبيني ميكردند و در اين رابطه نيز عتابهايي به دولت وقت داشتند. ايشان در همان زمان و در اين رابطه در روز هشتم آبان ماه در جمع مردم اصفهان ميفرمايند: «رابطه با امريكا، بلكه مذاكره با دولت امريكا امروز برخلاف مصالح ملى و منافع ملت است. . . مذاكره با امريكا در هريك از قضايايى كه اين دولت در آن براى خودش ايده و منفعتى تعريف كرده است- مثل همين قضيه افغانستان- هيچ فايدهاى ندارد.»
نكته جالب اينجا بود كه درست چند ماه پس از پايان مذاكرات ايران و امريكا بر سر افغانستان جورج بوش رئيسجمهور وقت اين كشور ايران، كرهشمالي و عراق را در محور شرارت دنيا قرار ميدهد؛ سخني كه پيش بينيهاي مقام معظم رهبري را در اين باره اثبات ميكند.
پس از سال 2001 تلاشهايي براي برقراري روابط پشت پرده بين ايران و امريكا صورت گرفت، اما تجربه تلخ سالهاي گذشته چراغ راهنمايي بود كه ايران به دنبال تكرار تجربيات گذشته نباشد. در اين ميان بحث عراق تنها مذاكراتي بود كه به صورت آشكار بين ايران و امريكا به دليل وخامت وضعيت مردم عراق صورت گرفت.
روحاني اين روزها به چه فكر ميكند
اين تجربههاي پياپي شايد همان پيشبينياي را جلوي پاي مقامات ايراني گذاشت كه حسن روحاني سالها قبل در جلسه شوراي عالي امنيت ملي در برابر ايران گذاشته بود. خر امريكاييها از پل كه گذشت، بار ديگر آنها به رفتار قبلي خود باز خواهند گشت. با اين حال بحث مذاكره مستقيم با امريكاييها و با وساطت كشور عمان بار ديگر آغاز شد. از آن مذاكرات نزديك به چهار سال ميگذرد و برجام نيز نزديك به 9 ماه است كه وارد مرحله اجرايي شده است، جالب اينجاست كه بار ديگر به نظر ميرسد پيشبيني حسن روحاني به حقيقت پيوسته است. برنامه هستهاي با محدوديتهاي فراواني روبهرو شده است و تا 15 سال آينده ايران توانايي توسعه توان غنيسازي خود را نخواهد داشت.
با اين حال سؤال اصلي اينجاست كه آيا ايران توانسته است از لغو تحريمها بهرهمند شود. نگاهي كوتاه به اظهار نظر مقامات ايراني نشان ميدهد اين اتفاق در عالم واقعيت روي نداده است. تقريباً هيچ تبديل به يك اصطلاح رايج در بين مقامات ايراني براي توصيف نتايج حاصله از برجام شده است. بانكهاي مطرح جهاني همچنان از هر گونه مبادله مالي با ايران به دليل ترس از محدوديت امريكا خودداري ميكنند و همين مسئله هر گونه اميدي را براي گسترش سرمايهگذاري خارجي در ايران به يأس تبديل كرده است. تحريمهاي نقطهاي امريكا نيز همچنان در حال گسترش است. امريكاييها در حال پيشنهاد مذاكره بر سر موشكهاي بالستيك ايراني هستند و دوري ايران از رفتار به اصطلاح تحريكآميز را تنها راه باز شدن مسير سرمايهگذاري در ايران ميدانند. اين روزها شايد حسن روحاني دوباره به حرف خود درباره مذاكره با امريكا فكر ميكند. دولت بايد خود را براي انتخابات سال آينده آماده كند و نتايج ضعيف برجام بزرگترين چالش براي دولت روحاني خواهد بود. اين در حالي است كه كانديداهاي جمهوريخواه و دموكرات امريكا نيز چندان نظر خوبي به بهبود روابط با ايران ندارند و صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي نيز از روزهاي سخت براي برجام صحبت ميكند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۶ شهريور ۱۳۹۵ - ۱۶:۵۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 87]