محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828750160
تکوین اندیشه سیاسی «مجاهدین خلق» - سایت خبری تحلیلی پارس نیوز
واضح آرشیو وب فارسی:پارس نیوز: این سازمان در جریان تدوین استراتژی، «مبارزه مسلحانه» را بعنوان ابزار سرنگونی حکومت پهلوی برگزید و بتدریج، به تأثیر از نظریات رایج در میان سازمان های چریکی آمریکای لاتین، روش «جنگ چریکی شهری» را بعنوان نحوه عملکرد خود پذیرفت.به گزارش پارس نیوز ، عبدالله شهبازی نوشت: گروه سیاسی که بعدها با نام «سازمان مجاهدین خلق ایران» شهرت یافت در سال 1344 با هدف سرنگونی رژیم پهلوی تأسیس شد. این سازمان در جریان تدوین استراتژی، «مبارزه مسلحانه» را بعنوان ابزار سرنگونی حکومت پهلوی برگزید و بتدریج، به تأثیر از نظریات رایج در میان سازمان های چریکی آمریکای لاتین، روش «جنگ چریکی شهری» را بعنوان نحوه عملکرد خود پذیرفت. بنیان گذاران سازمان مجاهدین خلق در حوالی نیمه دهه 1340 ش. بر بنیاد محافلی از جوانان و دانشجویان هوادار نهضت آزادی ایران شکل گرفت. بنیان گذاران این سازمان، که در بدو تأسیس رهبری آن را به دست گرفتند، سه تن بودند: محمد حنیف نژاد، سعید محسن و عبدالرضا نیک بین رودسری. در سال 1345 اصغر بدیع زادگان وارد رهبری سازمان شد و این گروه چهار نفره تا سال 1347 به فعالیت خود ادامه داد. محمد حنیف نژاد محمد حنیف نژاد در سال 1317 در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش کارمند ساده بود و معیشت خانواده را به سختی تأمین می کرد. تحصیلات ابتدایی را در دبستان همام و دوره متوسطه را در دبیرستان های منصور و فردوس به پایان برد. از دوران مدرسه به شرکت در هیئت های مذهبی و دسته های سینه زنی علاقه داشت و این علاقه بعدها تداوم یافت. حنیف نژاد از دوران دبیرستان به شرکت در جلسات حاج یوسف شعار پرداخت. در جلسات فوق تفسیر قرآن و مباحث فکری روز، از جمله مکاتب مادی غرب و بویژه مارکسیسم، مورد نقد و بررسی قرار می گرفت. حنیف نژاد در جلسات حاج شعار برای اولین بار با مارکسیسم، و گونه ای از نقد سطحی آن، آشنا شد. او در سال 1338 به دانشگاه تهران راه یافت و در سال 1342 در رشته مهندسی ماشین آلات کشاورزی از دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، واقع در کرج، فارغ التحصیل شد. دوره دانشجویی حنیف نژاد مصادف با فضای پرتلاطم سیاسی اواخر دهه 1330 و اوائل دهه 1340 است که به صعود دولت دکتر علی امینی، تجدید حیات جبهه ملی ایران (جبهه ملی دوم) و تأسیس نهضت آزادی ایران (اردیبهشت 1340) انجامید. حنیف نژاد در حوادث سیاسی آن روز نقش فعال ایفا کرد و نماینده دانشجویان دانشکده کشاورزی در سازمان دانشجویان جبهه ملی، عضو نهضت آزادی ایران و مسئول انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده کشاورزی شد. در این سال ها، حنیف نژاد در جلسات مسجد هدایت و جلسات مذهبی مشابه، که محل تردد دانشجویان بود، شرکت می کرد. او در این جلسات با روحانیونی چون سید محمود طالقانی، مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، علی گلزاده غفوری، محمدتقی جعفری، سید ابوالفضل زنجانی آشنا شد و این روابط تا بدانجا گسترش یافت که برخی از ایشان را برای سخنرانی در جلسات انجمن اسلامی دعوت می کرد. او همچنین با مهدی بازرگان، یدالله سحابی، عزت الله سحابی، رحیم عطایی، عباس شیبانی و احمد علی بابایی، گردانندگان نهضت آزادی ایران، رابطه داشت. از سال 1340 تا پایان دوره دانشگاه حنیف نژاد علاوه بر مسئولیت انجمن اسلامی دانشکده کشاورزی مسئولیت شاخه نهضت آزادی در این دانشکده را نیز عهده دار بود. در این سال ها، او در چارچوب فعالیت های انجمن اسلامی دانشجویان با سعید محسن و تراب حق شناس و سایر دانشجویان سیاسی دوست شد و در جلسات نهضت آزادی نیز شرکت می کرد. جلال الدین فارسی از جلسه ای یاد می کند که در دره اوین- درکه برگزار شد و در آن فارسی، حنیف نژاد، سعید محسن و اصغر بدیع زادگان شرکت داشتند. در اوائل بهمن 1341 گروهی از اعضای جبهه ملی و نهضت آزادی ایران دستگیر و زندانی شدند. بسیاری از این دستگیرشدگان دانشجویان عضو جبهه ملی و تعدادی از آنان عضو نهضت آزادی بودند. حنیف نژاد و سعید محسن نیز، بعنوان فعالان دانشجویی نهضت آزادی، به زندان افتادند. حنیف نژاد پس از آزادی از زندان به تحصیل ادامه داد و پس از اتمام دوره دانشگاه به سربازی رفت. او 9 ماه دوره آموزشی سربازی را به همراه اصغر بدیع زادگان در شیراز طی کرد (در این زمان سعید محسن در جهرم سرباز بود) و دوره 9 ماهه دوم سربازی را با درجه ستوان دوم وظیفه در توپخانه اصفهان به اتمام رسانید. وی سپس در سازمان عمران دشت قزوین بعنوان مهندس ماشین آلات کشاورزی به کار پرداخت ولی پس از حدود یک سال کار فوق را رها کرد و در حوالی سال 1348 بطور تمام وقت به فعالیت سیاسی- سازمانی مشغول شد. سعید محسن سعید محسن در سال 1318 در یک خانواده مذهبی دارای پیشینه روحانی در زنجان به دنیا آمد. پدر بزرگ او، محمد محسن اردبیلی، از مراجع تقلید زمان خود بود. سعید محسن تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زنجان به پایان برد، برای ادامه تحصیل راهی تهران شد و در سال 1342 از دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی تأسیسات فارغ التحصیل شد. سعید محسن در دوره دانشجویی، سال های 1339-1342، به تأثیر از فضای سیاسی روز به فعالیت های سیاسی جلب شد، در این رابطه، به دلیل عضویت در کمیته دانشجویان نهضت آزادی ایران، دو بار به زندان افتاد. اولین دستگیری او در شب اول بهمن 1340 بود؛ یعنی در شب آن روز که دانشگاه تهران صحنه اعتصاب و آشوب های گسترده شد. هر دو زندان محسن کوتاه بود. در این سال ها، سعید محسن با روحانیون انقلابی، بویژه سید محمود طالقانی و مرتضی مطهری، و فعالان مذهبی- سیاسی غیرروحانی، بویژه مهدی بازرگان و یدالله سحابی، رابطه نزدیک برقرار کرد و پس از فوت آیت الله بروجردی در فروردین ۱۳۴۰ مقلد آیت الله خمینی بود. سعید محسن، در کنار فعالیت سیاسی، در فعالیت های اجتماعی نیز فعال بود؛ در جریان سیل جوادیه (زمستان 1339) به ایجاد گروه های کمک رسانی دانشجویی یاری رسانید و در جریان زلزله بوئین زهرا (قزوین) به همراه اصغر بدیع زادگان و تعداد دیگری از دانشجویان ماه ها در منطقه زلزله زده به امدادرسانی مشغول بود. محسن پس از اتمام دوره دانشگاهی به سربازی رفت و پس از طی دوره آموزشی بعنوان افسر وظیفه به مدت 9 ماه در شهر جهرم خدمت کرد. برغم برخی ادعاها، اعزام محسن به جهرم داوطلبانه و منطبق با خواست و تلاش او بود. سعید محسن به دلیل دوستی با تراب حق شناس، که جهرمی بود، و تعدادی از دوستان دانشجوی شیرازی اش- بویژه عبدالرسول مشکین فام، حسین خوشرو و کاظم ذوالانوار- استان فارس و شهر جهرم را بعنوان محل خدمت برگزید. دوره سربازی محسن در جهرم برای سازمان مجاهدین خلق پربار بود. در این دوره، محسن با محمدحسن ابراری جهرمی، عبدالنبی معظمی جهرمی، ابراهیم آوخ و محمدعلی رحمانی جهرمی رابطه نزدیک عاطفی و فکری برقرار کرد و در سال های بعد همین پیشینه سبب جذب افراد فوق به سازمان مجاهدین خلق شد. سعید محسن در روزهای تعطیل به شیراز می رفت، و در محافل جوانان مذهبی- سیاسی این شهر حضور می یافت. برخی از اعضای شیرازی سازمان- مانند عبدالله زرین کفش، کاظم ذوالانوار، عبدالرسول مشکین فام، علی (لطفعلی) بهپور، ناصر انتظارالمهدی، سعید شاهسوندی، مجید لغوی، مهدی و هادی محصل- در این محافل شناسایی و جذب شدند. بعدها، ارتباط فعال اعضای کادر رهبری سازمان با شیراز ادامه یافت و در این رابطه سعید محسن، حنیف نژاد و ناصر صادق سفرهایی به این شهر کردند. سعید محسن پس از اتمام دوره سربازی به تهران بازگشت و به فعالیت سیاسی ادامه داد. در این زمان او می کوشید تا به بقایای نهضت آزادی سروسامانی دهد. محسن ابتدا در کارخانه ارج و سپس در کارخانه پروفیل سپنتا شاغل شد ولی به علت سنگینی کار از سال 1344 بعنوان متصدی تأسیسات وزارت کشور در این وزارتخانه به کار پرداخت. اشتغال در وزارت کشور تا سال 1348 ادامه یافت. در این سال ها بعدازظهرها آزاد بود و می توانست به فعالیت های سیاسی ادامه دهد. سعید محسن و محمد حنیف نژاد از آغاز دوره دانشجویی با یکدیگر دوست و همفکر شدند. این دو در کنار هم در فعالیت های سیاسی دانشجویی شرکت می کردند، در جلسات مسجد هدایت حضور می یافتند و با سید محمود طالقانی، مهدی بازرگان، یدالله سحابی، عزت الله سحابی، رحیم عطایی و دیگران ارتباط داشتند. در جریان دستگیری اوائل بهمن 41، چند روز پیش از رفراندوم 6 بهمن، با هم به زندان افتادند و دوره سربازی شان نیز همزمان بود. مجموعه این روابط سبب نزدیکی هر چه بیشتر این دو شد و سرانجام مشترکاً تصمیم به تأسیس سازمان مجاهدین خلق ایران گرفتند. حنیف نژاد دارای اتوریته، اقتدار و انضباط بود و از مختصات یک «رهبر» سیاسی و تشکیلاتی برخوردار بود. در مقابل، محسن از قدرت تحلیل و جاذبه عاطفی و روحیه همکاری بالا برخوردار بود. محسن از نظر خلاقیت فکری فروتر از حنیف نژاد بود ولی حافظه ای نیرومند داشت و برخلاف حنیف نژاد از قدرت بیان بسیار خوب برخوردار بود و لذا می توانست در مباحث مختلف مذهبی و سیاسی و اجتماعی ساعت ها سخن بگوید. محسن قاطعیت و نفوذ حنیف نژاد را نداشت ولی از روحیه ایثار، فداکاری و گذشت فراوان برخوردار بود. او متواضع و صبور و مقاوم در برابر مشکلات بود. در مجموع، سعید محسن را «تابع حنیف نژاد» توصیف کرده اند. پس از تأسیس سازمان مجاهدین خلق ایران، در زمانی که سازمان در آغاز کار خود بود و کادرهای سیاسی و فکری هنوز به تعداد کافی وجود نداشتند، سعید محسن به سختی کار می کرد. مسئولیت سیاسی سازمان بر دوش او بود و گاه در هفته 16 جلسه را اداره می کرد و به اعضا آموزش می داد. عبدالرضا نیک بین رودسری عبدالرضا (عبدی) نیک بین در سال 1320 در خانواده ای کارمند در مشهد به دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مشهد به پایان برد، از سال های آخر دبیرستان در جلسات کانون نشر حقایق اسلامی، که محمدتقی شریعتی آن را اداره می کرد، شرکت نمود و از این طریق به مباحث مذهبی- سیاسی علاقمند شد. سپس به تهران رفت و در رشته ریاضی دانشکده علوم دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد. نیک بین، مانند حنیف نژاد و محسن، در دوران تحصیل در دانشگاه تهران به فعالیت های سیاسی دانشجویی، که به تأثیر از فضای سیاسی اوائل دهه 1340 اوج گرفت، جلب شد و به دلیل تعلقات اولیه دینی پس از تشکیل نهضت آزادی ایران مدتی هوادار این سازمان بود. در یادداشت های زندان مهدی بازرگان ضمن ذکر نام کسانی که به مناسبت درگذشت مادر او تسلیت گفته اند از نیک بین با عنوان «غیرنهضتی» یاد شده است. این امر نشان می دهد که نیک بین عضو رسمی نهضت آزادی نبود و برخلاف حنیف نژاد و محسن با مهندس بازرگان و سایر رهبران نهضت آزادی رابطه نزدیک نداشت. نیک بین در کوران فعالیت های دانشجویی دانشگاه تهران با حنیف نژاد و محسن آشنا شد و این آشنایی به دوستی و همفکری عمیق انجامید. عبدی پس از دو سال تحصیلات دانشگاهی را ترک کرد و بطور تمام وقت به مطالعات نظری و سیاسی مشغول شد. پس از آزادی حنیف نژاد و محسن از زندان، از سال 1342 سه نفر فوق جلساتی برگزار می کردند و ضمن آن به تحلیل اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه و مسائل مبارزاتی می پرداختند. در این جلسات اندیشه تشکیل سازمانی مخفی و منضبط و کارآمد نضج گرفت و به تأسیس سازمان مجاهدین خلق ایران انجامید. نیک بین گرچه با مسائل مذهبی، کم و بیش، آشنا بود و از مشهد با طلاب جوان مدارس علمیه نشست و برخاست می کرد ولی هیچگاه، بویژه در سال های 1342- 1344، بعنوان فردی کاملاً مذهبی شناخته نمی شد. او در تهران با محافل سیاسی اسلام گرا و شخصیت هایی چون آیت الله طالقانی و مهندس بازرگان آشنایی داشت ولی زاویه نگرش وی هماره بیش از آنکه دینی باشد سیاسی بود. با گذشت زمان و گسترش مطالعات نظری، ابعاد دینی اندیشه های نیک بین کاهش یافت و مبانی و مفاهیم غیردینی بر نگرش سیاسی او بطور کامل غالب شد. عبدی نیک بین در زمان تأسیس سازمان هنوز بطور کامل اعتقادات و تعلقات دینی خود را از دست نداده بود ولی در این عرصه سکوت می کرد و تأکیدش صرفاً بر ابعاد سیاسی مبارزه بود. اندیشه و منش بنیان گذاران در اولین نشست های فکری، که پیامدهای آن به تکوین «ایدئولوژی» سازمان مجاهدین خلق ایران انجامید، محمد حنیف نژاد، سعید محسن، عبدی نیک بین و حسن افتخار جهرمی حضور داشتند. افتخار جهرمی اندکی بعد از این جمع کناره گرفت و ارتباط خود را با افراد فوق قطع کرد. در نشست های فوق، و شکل گیری بنیان های نظری اندیشه سیاسی سازمان مجاهدین خلق، تأثیرات دو فرد حائز اهمیت است: حنیف نژاد و نیک بین. گفتیم که حنیف نژاد از دوره دبیرستان به شرکت در جلسات حاج یوسف شعار پرداخت. بدینسان، او در نوجوانی از اعضای پرشور جریان مذهبی سلفی مآبی شد که به «شعاریون» معروف بودند. این دوره از زندگی حنیف نژاد، به دلیل تداوم اندیشه و منش سلفی مآبانه «شعاریون» در وی، حائز اهمیت است. اصالت گرایی افراطی «شعاریون» با خصال و منش اقتدارگرایانه حنیف نژاد درآمیخت و به الگوی رفتاری معینی بدل شد که در سال های پسین الگوی رفتاری غالب در میان کادرهای سازمان، بویژه کادرهای تشکیلاتی، بشمار می رفت. همین ریشه های سَلَفی بود که سبب شد سرانجام، در دوران رهبری مسعود رجوی، مجاهدین خلق به فرقه ای کالت گونه بدل شود. این سلفی گری دینی- انقلابی با ناسیونالیسم جبهه ملی- نهضت آزادی ایران و مارکسیسم چریکی، از طریق نیک بین که در زندان در معاشرت با حسن ضیاء ظریفی با آن آشنا شده بود، آمیخته شد و بر اندیشه و عمل حنیف نژاد، و از این طریق بر سازمان مجاهدین خلق، تأثیرات ژرف بر جای نهاد. اندیشه سیاسی و منش رفتاری حنیف نژاد دو شاخص اصلی داشت که متأثر از بسترهای پیشگفته بود: اول، عمل گرایی و تقدس «مبارزه»؛ دوم، بدبینی به روحانیت متعارف و دین مرسوم و تلاش برای جایگزینی روحانیت با «پیشاهنگ» (سازمان سیاسی) و دین رایج با «دین انقلابی». این شیوه نگرش حنیف نژاد سبب شد که با شروع نهضت امام خمینی دلبستگی فراوان به «اسلام انقلابی»، که حرکت آن آغاز شده بود، ابراز کند. حنیف نژاد اقدامات و حرکت های انقلابی امام خمینی را بسیار مثبت تلقی می کرد و آن را سرآغاز تحولی جدید در حوزه علمیه و نهاد روحانیت می دانست. او در آن زمان بسیار می کوشید تا میان فعالیت های سیاسی روحانیت مبارز با نهضت آزادی و انجمن اسلامی هماهنگی پدید آورد. مهم ترین این اقدامات حرکت دانشجویان به قم و ملاقات ایشان با امام خمینی بود. بنیان گذاران سازمان مجاهدین خلق خود را وارث تجربه «جنبش های انقلابی» گذشته ایران می دانستند و از این منظر در بحث های نخستین می کوشیدند علل «شکست» جنبش های سیاسی گذشته ایران را مورد بررسی قرار دهند و بر اساس تجارب این شکست ها راهکارهای نوین عرضه کنند. آنان بویژه از شکست جنبش سیاسی اوائل دهه 1340 و عملکردهای جبهه ملی دوم و نهضت آزادی ایران متأثر بودند زیرا خود در این فضا نشوونما یافته و تجربه ملموس آن را فرارو داشتند. حاصل جمع بندی اولین نشست های فکری بنیان گذاران مجاهدین خلق را از تجربه جنبش های سیاسی پیشین ایران به شرح زیر بیان می کنند: 1- مردم ایران، از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، در بدترین وضع تاریخی خود به سر می برند. مبارزات طولانی و فرساینده مردم، در گذشته و در حال، همه به خاطر تأمین آزادی و استقلال ایران از زیر یوغ امپریالیست ها، بخصوص امپریالیسم آمریکا، و رژیم سرسپرده پهلوی بوده است. 2- به نتیجه نرسیدن مبارزات مردم در تمامی این دوره ها نه به خاطر کوتاهی و عدم شرکت فعال آن ها در مبارزه و فقدان فداکاری و جانبازی توده ها بلکه در اساس به دلیل ماهیت سازشکارانه و عملکردهای رفورمیستی و لیبرالی احزاب و سازمان هایی چون جبهه ملی، حزب توده و نهضت آزادی بوده است. این احزاب و نیروهای سیاسی به دلیل ماهیت و خصلت سازشکارانه خود در قبال آمریکا و رژیم پهلوی مشی رفورمیستی در پیش گرفته و می کوشیدند تا مبارزه مردم را در چارچوب قانون اساسی و مبارزات پارلمانتاریستی محدود نمایند. واکنش سران زندانی نهضت آزادی به اعلامیه های رادیکال دانشجویان و بقایای انقلابی نهضت در بیرون از زندان و تکذیب انتساب آن اعلامیه ها به نهضت از موارد این گونه سازشکاری است. 3- روحانیت مبارز، به رهبری آیت الله خمینی، گرچه برخلاف این نیروها مبارزه جدی تری را علیه شاه دنبال می کند، لیکن این مبارزه، از آنجا که متکی به تشکیلات منسجم نیست و رهبری آن با زیروبم مبارزه و پیچیدگی های آن آشنایی ندارد، نمی تواند به نتیجه مطلوب برسد. تنهایی آیت الله خمینی و عدم همراهی سایر مراجع و حوزه های مشهد و نجف با وی نشان می دهد که حرکت وی اقدامی فردی است و پشتوانه نهادین و تشکیلاتی ندارد. 4- سرکوب خونین قیام مردمی 15 خرداد و ناتوانی سازمان هایی چون جبهه ملی و نهضت آزادی در رهبری و بسیج مبارزات مردم، ثابت کرد که دوران مبارزه مسالمت آمیز در ایران به سر آمده و برای نابودی شاه و از بین بردن سلطه امپریالیسم در ایران و تأمین خواست های برحق مردم محروم و ستمدیده ایران راهی جز مبارزه مسلحانه باقی نمانده است. از این رو باید 15 خرداد 1342 را بعنوان نقطه عطف و بمنزله پایان راهکارهای مسالمت آمیز و سرآغاز مبارزه مسلحانه با دشمن به شمار آورد. 5- یکی دیگر از عوامل شکست جنبش ها و حرکت های سیاسی پیشین در ایران «حرفه ای» و «علمی» نبودن مبارزه بوده است. در گذشته بارها شاهد بودیم که افرادی در موضع رهبری سازمان های سیاسی و مبارزات مردم قرار می گرفتند که صلاحیت و پیچیدگی لازم را برای این کار نداشتند؛ و مهمتر اینکه این افراد مبارزه را مسئله اصلی زندگی خود نمی دیدند بلکه بعنوان مسئله ای فرعی و حاشیه ای در کنار سایر مسائل مورد توجه قرار می دادند. 6- مبارزه با رژیم شاه و امپریالیسم آمریکا گرچه توسط توده های محروم صورت می گیرد، و هماره آن ها هستند که در این مبارزه نقش اصلی را ایفا می کنند، اما صِرف این فداکاری و از خود گذشتگی نمی تواند تأمین کننده پیروزی باشد. این مبارزات زمانی منجر به رهایی مردم از زیر بار ستم و سلطه رژیم شاه و اربابان آمریکایی اش خواهد شد که سازمانی منضبط و آهنین، متشکل از افرادی مسلمان و مؤمن و فداکار که حاضر به مبارزه حرفه ای باشند، رهبری آن را به دست گیرند. دوره جمع های محفلی و تشکیلات بی دروپیکر گذشته سپری شده. تجارب انقلاب های پیروزمند در روسیه و چین و کوبا و الجزایر نشان داده که جز با چنین تشکیلاتی نمی توان مبارزه را به پیروزی رساند. تجارب انقلابی جهانی مبتنی بر «اصول لایتغیر علمی» است که آن را «علم مبارزه» می دانیم. در تحلیل فوق تأثیرپذیری از مارکسیسم- لنینیسم چشمگیر است. بنیان گذاران مجاهدین خلق برغم رقابت «ایدئولوژیک» ناشی از خاستگاه و تعلقات دینی با مارکسیسم عملاً مبانی غیرفلسفی مارکسیسم را پذیرفته بودند و زمانی که از «اصول لایتغیر علم مبارزه» سخن می گفتند منظورشان اصول مبارزاتی مارکسیسم لنینی بود. بندهای 5 و 6 متأثر از نظرات لنین درباره «حزب طراز نوین» است که بویژه در «رساله چه باید کرد؟» (1902) او مطرح شد و در بنیاد حزب بلشویک روسیه قرار گرفت و سپس به اصول تشکیلاتی احزاب کمونیست در سراسر جهان بدل گردید. آغاز فعالیت در شهریور 1344 حنیف نژاد، محسن و نیک بین تصمیم به ایجاد سازمانی گرفتند که واجد مختصات فوق باشد، بعنوان «پیشاهنگ» جنبش انقلابی رهبری مبارزه مردم را به دست گیرد، در دوران افول جنبش های مردمی به نیابت از آنان مبارزه کند و ایشان را به تکاپوی سیاسی برانگیزاند. این سازمان هنوز فاقد نام بود. پس از تشکیل هسته مرکزی سه نفره فوق، آنان با مسئولان انجمن های اسلامی دانشکده های مختلف در تهران و شهرستان ها و نیروهای جوان و تحصیل کرده نهضت آزادی تماس گرفتند و، بدون اعلام تأسیس سازمان، خواستند افرادی را برای شرکت در برخی کلاس های ویژه آموزش سیاسی- ایدئولوژیک به ایشان معرفی کنند. برای شناسایی و معرفی این افراد چند ویژگی عنوان شد: ۱- اعتقاد به اسلام، ۲- ایمن بودن از نظر امنیتی، ۳- انضباط پذیری، ۴- عدم وابستگی به مظاهر زندگی، ۵- حساس بودن به وضع نابسامان جامع و محرومیت های اجتماعی، ۶- داشتن سرشت پیکارجویانه و آمادگی برای ایثار در مبارزه. تلقی بنیان گذاران سازمان از «ایثار انقلابی» ذوب شدن در سازمان و عدم هرگونه تقید به زندگی متعارف بود. این برداشت حتی از «انقلابی حرفه ای» لنینی فراتر می رفت و عضو سازمان را شبیه به اعضای فرقه های افراطی و آنارشیست، مانند پیروان میخائیل باکونین، می کرد که در حد پرستش، همچون فرقه دینی، مطیع سازمان سیاسی خود بودند و می کوشیدند «فردیت» خویش را در «جمع» مستحیل کنند. این خصیصه نیز در دوران رهبری رجوی به اوج رسید. در پی این تلاش، تعداد قابل توجهی از دانشجویان شناسایی و بتدریج در کلاس های سه چهار نفره متشکل شدند. کلاس های آموزشی فوق هفته ای یک بار تشکیل شد. برخی از این افراد، حتی تا مدت ها پس از اتمام کلاس ها، از وجود سازمان اطلاع نداشتند. آنان تصور می کردند که کلاس های فوق، مانند کلاس های مشابه که در گذشته وجود داشت، صرفاً برای آموزش سیاسی و تدریس متون اسلامی، قرآن و نهج البلاغه، است. با گذشت زمان و طی دوره های اولیه آموزشی به برخی از این افراد تأسیس سازمانی با مختصات پیشگفته اطلاع داده می شد و آنان را عضو سازمان می کردند. «ایدئولوژی سازمان» اندیشه سیاسی سازمان بر بنیاد تأثیرپذیری از مارکسیسم، در عین تقابل با آن، شکل گرفت. در آن زمان مارکسیسم بعنوان «ایدئولوژی» جامع و «علمی» و «دانش انقلاب اجتماعی» مطرح می شد. بنیان گذاران سازمان، در رقابت با جوانان مارکسیست هم نسل خود، تصور می کردند که باید از «ایدئولوژی برتر» برخوردار باشند. بدینسان، مفهوم «ایدئولوژی»، بعنوان چارچوب نظری که باید تفکر سیاسی و اجتماعی اعضای سازمان را شکل می داد، مورد قبول بنیان گذاران سازمان قرار گرفت و اندیشه سیاسی حاکم بر سازمان در قالب های خاصی طبقه بندی و مدون شد که «ایدئولوژی سازمان» نامیده می شد. گفته می شد این «ایدئولوژی» جامع تر، علمی تر و انقلابی تر از مارکسیسم است؛ نقاط ضعف و خلاءهای مارکسیسم، بویژه فقدان «معنویت» در آن، را مرتفع ساخته و ایدئولوژی تکامل یافته تری را فراروی انقلابیون ایرانی قرار داده است. همانگونه که «وحدت ایدئولوژیک»، یعنی برخورداری از نگرش سیاسی واحد بر بنیاد قالب های فکری واحد، اصل بنیادین در تشکیل حزب لنینی بود، عضویت در سازمان نیز منوط به پذیرش «ایدئولوژی سازمان» انگاشته می شد و هدف از آموزش های ایدئولوژیک «هماهنگی و انطباق فرد با معیارها و اصول ایدئولوژیک سازمان و احراز وحدت ایدئولوژیک» عنوان می گردید. متون ایدئولوژیک سازمان در مرحله اول عبارت بود از قرآن و نهج البلاغه. آموزش قرآن با استفاده از ترجمه محمدکاظم معزی انجام می گرفت. ابتدا برخی از سوره ها، و در درجه اول سوره «توبه»، برای تفسیر تعیین می شد. در پایان هر جلسه چند آیه در نظر گرفته می شد تا اعضای حوزه در طول هفته درباره آن فکر یا مطالعه کنند. در جلسه بعد آیات فوق مورد بحث و تفسیر قرار می گرفت. آموزش نهج البلاغه با استفاده از ترجمه فیض الاسلام بود. در کلاس های اولیه سازمان برخی از خطبه های حضرت علی (ع)، از جمله وصیت امام به فرزندانش در هنگام شهادت و نامه به عثمان بن حنیف (والی بصره) و فرمان به مالک اشتر، مورد بحث و تفسیر قرار گرفت. این مباحث بعداً به صورت جزوه در درون سازمان تکثیر شد. در کلاس های سازمان تفسیرهای خاصی از قرآن و نهج البلاغه عرضه می شد که رنگ و بوی «انقلابی» داشت و در واقع متأثر از مارکسیسم بود. با نمونه ای از اینگونه تفاسیر بعداً آشنا خواهیم شد. مرحله بعد در کلاس های آموزشی بنیان گذاران، آشنایی با تاریخ اسلام و نظرات اندیشمندان مسلمان بود. کتب مهدی بازرگان و سید محمود طالقانی و یدالله سحابی از متون آموزشی سازمان بود. این متون باید فرد را با مبانی ایدئولوژی بنام «اسلام انقلابی» آشنا می کرد. از میان کتب مهدی بازرگان «راه طی شده» بیشتر مورد توجه بنیان گذاران بود و تدریس آن پیش از کتب دیگر آغاز می شد. آخرین مرحله در آموزش های ایدئولوژیک آشنایی با «متدولوژی» (روش شناسی) بود. بنیان گذاران سازمان دیالکتیک را، طبق روایت مارکسیستی آن، بعنوان تنها «روش علمی شناخت» پذیرفته و اصول مارکسیستی دیالکتیک را «اصول شناسایی دینامیک» می نامیدند. بر این اساس، در کلاس های آموزشی، بر اساس برخی منابع ابتدایی مارکسیستی- مانند «اصول مقدماتی فلسفه» ژرژ پولیتسر، «ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی» استالین و «مقالات فلسفی» مائو- روش شناخت دیالکتیکی آموزش داده می شد. در پایان دوره آموزش های ایدئولوژیک، فرد باید به «سلاح ایدئولوژی اسلام انقلابی» مبتنی بر «روش دیالکتیک» مجهز می شد. مفاد این آموزش ها بعداً در جزوه شناخت گرد آمد و در دو سطح در درون سازمان تکثیر شد. دومین دوره در آموزش های اولیه کادرهای سازمان، آموزش های سیاسی- اجتماعی بود که باید «علم مبارزه» را به فرد می آموخت. در این دوره فرد با تجارب مبارزات و انقلاب های سایر کشورها، تجارب مبارزات گذاشته ایران و دانش سیاسی آشنا می شد و مواضع سیاسی و استراتژی سازمان را فرامی گرفت. در این دوره، ابتدا جزوه دستنوشته ای (حدود 40 صفحه) آموزش داده می شد. این جزوه را حنیف نژاد و محسن مشترکاً تهیه کرده و مضمون آن متأثر از «راه طی شده» مهدی بازرگان بود؛ سپس «چهار مقاله فلسفی» مائوتسه تونگ. در کتاب فوق مقالات «درباره عمل» و «تضاد» مورد تأکید بود. آنگاه نوبت به جزوه «مبارزه چیست؟» می رسید. «مبارزه چیست؟» مهم ترین متن سیاسی سازمان در دوران تأسیس و تکوین آن بشمار می رود بویژه از این منظر که چارچوب نگرش و رفتار سیاسی اعضاء را در دوران پسین شکل داد. این جزوه بر بنیاد بحث های گذشته سه بنیان گذار سازمان در سال 1344 تدوین شد. متن جزوه را نیک بین نوشت و سپس حنیف نژاد و محسن احیاناً اصلاحاتی کردند. در جزوه فوق وضع جامعه ایران قبل و بعد از قیام 15 خرداد 1342 تحلیل شده و سپس این پرسش مطرح می شود که در شرایط کنونی چه باید کرد؟ و در پاسخ به این پرسش ضرورت مبارزه مسلحانه عنوان می شود. در کنار برنامه آموزش سیاسی فوق برنامه مطالعاتی اعضا نیز جریان داشت. مسئول کلاس (حوزه) فهرستی از کتاب ها را برای مطالعه و بحث و بررسی به اعضا عرضه می کرد. برخی از این کتاب ها باید فرد را با تاریخ معاصر ایران و نقش امپریالیسم آشنا می کرد. سومین دوره در آموزش های اولیه سازمان آموزش های اقتصادی بود. این دوره آموزشی با هدف آشنا کردن فرد با مفاهیم و مباحث اقتصادی و نظام های اقتصادی مختلف، شناخت وضع اقتصادی جامعه ایران و سیر تطور تاریخی آن و رسیدن به الگویی از نظام اقتصادی مطلوب سازمان انجام می گرفت. در این زمینه نیز بنیان گذاران سازمان مفاهیم بنیادین اقتصاد سیاسی مارکسیستی را پذیرفته بودند، طبق الگوی ماتریالیسم تاریخی سیر تطور جامعه بشری را از کمون های اولیه به نظام های برده داری، فئودالی و سرمایه داری می دیدند، ولی می کوشیدند به جای «سوسیالیسم» نظام اقتصادی آرمانی دیگری، بعنوان نظامی بدیع و کامل، عرضه کنند. این نظام اقتصادی آرمانی آمیزه ای از سوسیالیسم مارکسیستی بود که بر آن جامه «اسلامی» پوشیده و بزعم بنیان گذاران سازمان کاستی های آن را زدوده بودند. چهارمین و آخرین مرحله از دوره آموزشی، آموزش های تشکیلاتی و امنیتی بود. در این زمینه نیز بنیان گذاران سازمان متأثر از آموزش ها و تجارب سازمان های مارکسیستی بودند و اصول لنینی فعالیت مخفی را به کار گرفتند. اصول حزبی لنینی- مانند سانترالیسم دمکراتیک، رهبری جمعی و مسئولیت فردی، انتقاد و انتقاد از خود- عیناً در آموزش های سازمان به کار گرفته شد. علاوه بر آموزش های تئوریک به اعضای سازمان آموزش های عملی نیز داده شد، شامل: کوهنوردی، جامعه گردی و خودسازی. جدا شدن نیک بین از سازمان سازماندهی و آموزش محافل فوق تا سال 1346 ادامه یافت و به آن الگویی از سازمان متمرکز و مخفی، که مد نظر بنیان گذاران بود، نزدیک شد. حوزه های معدود اولیه گسترش یافت، سطح آموزش ارتقاء پیدا کرد و کادرهایی برای تصدی مسئولیت حوزه های جدید برگزیده شدند. در سال 1345 هسته سه نفره بنیان گذاران سازمان اصغر بدیع زادگان را، که همدوره دانشگاه و دوست صمیمی سعید محسن بود، بعنوان عضو جدید مرکزیت سازمان برگزید. بدیع زادگان قبلاً مسئولیت تعدادی از کلاس های آموزشی را به عهده داشت. از این زمان تا اواسط سال 1347 مرکزیت سازمان عبارت بودند از محمد حنیف نژاد، سعید محسن، عبدی نیک بین و اصغر بدیع زادگان. در اواسط سال 1347 عبدی نیک بین از سازمان جدا شد. او برای همیشه از فعالیت سیاسی کناره گرفت. اعضای بلندپایه سازمان درباره علت جدایی نیک بین عوامل مختلفی را عنوان کرده اند: ضعف انگیزه مبارزاتی و دلبستگی به زندگی عادی، ازدواج و تشکیل خانواده، تغییر ایدئولوژی از اسلام به مارکسیسم و بیماری صرع. روشن نیست آیا علت واقعی جدایی نیک بین از سازمان، چنانکه در اینگونه موارد عنوان می شد، «از میان رفتن انگیزه مبارزه» و «ضعف های شخصیتی» و «خصلت های خرده بورژوایی» بود یا تعمیق دانش او؟ شاید نیک بین در پیامد مطالعات مارکسیستی خود به این نتیجه رسید که تروریسم، حتی با عنوان «تروریسم انقلابی»، روشی نادرست و ناکارآمد است. مارکسیسم- لنینیسم در دوران تکوین نظری خود، هم در زمان مارکس و انگلس و هم در زمان لنین، در چالش با جریان های متعدد آنارشیستی قرار داشت که راه «تروریسم انقلابی» را برگزیده و در دستور کار خود قرار داده بودند. مارکس، انگلس و لنین اینگونه از تروریسم را، با عناوینی چون «بلانکیسم» و «آوانتوریسم خرده بورژوایی»، نفی می کردند و در مقابل بر گسترش فعالیت تبلیغی و ترویجی حزب طبقه کارگر تأکید می نمودند. محتمل است که نیک بین در تداوم بررسی گسترده خود در متون دست اول مارکسیستی (آثار مارکس، انگلس و لنین) سازمان در شرف تکوین را نمونه ای تمام عیار از گروه های مخفی توطئه گر آنارشیستی و بلانکیستی یافته، مخالفت خود را با روش های توطئه گرانه- تروریستی مبارزه، که در اوائل دهه 1960 میلادی در میان جوانان و دانشجویان انقلابی سراسر جهان جاذبه فراوان یافته و حنیف نژاد و محسن نیز مجذوب آن بودند، بیان کرده و سرانجام از سازمان گسسته است. در منابع سازمان مجاهدین خلق تا مدت ها نامی از نیک بین نبود و تنها از حنیف نژاد و محسن و بدیع زادگان بعنوان سه بنیان گذار سازمان نام برده می شد. نخستین بار در بیانیه «اعلام مواضع ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق ایران» (شهریور 1354)، بدون ذکر نام، ماجرای نیک بین بعنوان «کناره گرفتن یکی از اعضای مرکزی سازمان از فعالیت های انقلابی و رو آوردنش به «زندگی خرده بورژوایی» مطرح شد. در «شرح تأسیس و تاریخچه وقایع سازمان مجاهدین خلق ایران از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۰» (تهران، 1358)، که مأخذ رسمی سازمان مجاهدین خلق در زمینه فعالیت های اولیه آن بشمار می رود، کناره گیری داوطلبانه نیک بین از مرکزیت سازمان «کنار گذاردن» او عنوان شده است. کتاب اول ایدئولوژی: شناخت اولین کتاب ایدئولوژیک سازمان جزوه ای بنام «متدولوژی» بود که بعدها به «شناخت» معروف شد و به این نام شهرت یافت. مسئولیت تدوین این رساله با حسین روحانی بود که در زمان نگارش جزوه فوق (1347) بیست و هفت ساله بود. او این رساله را در حدود 60 صفحه فراهم آورد و در سال 1349 حنیف نژاد آن را ویرایش کرد و تعلیقاتی مستند به قرآن و نهج البلاغه بر آن افزود. از اینرو، گاه تدوین «شناخت» به حنیف نژاد نسبت داده می شود. آنچه در «شناخت» بیان شده منطبق است با مفاد درسنامه های ساده شده و همه فهم مارکسیستی (ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی) که در زمان تدوین رساله فوق ترجمه فارسی تعدادی از آن ها وجود داشت و ممنوعیت و پیگرد شدید ساواک برای اینگونه کتب «ضاله» و «ممنوعه» در میان جوانان و دانشجویان جاذبه ایجاد کرده بود. آنچه را جزوه «شناخت» بعنوان «ارکان شناسایی علمی» ذکر می کند (عینیت، قابل شناخت بودن، و مونیسم یا نظم و یکپارچگی و پیوستگی درونی هستی)، و بر اساس آن فلاسفه و انسان ها به دو گروه «ایده آلیست» و «رئالیست» تقسیم می شوند، از مباحث اولیه ماتریالیسم دیالکتیک اخذ شده با این تفاوت که در درسنامه های مارکسیستی، بر اساس تمایز در نگرش به جهان مادی، انسان ها به دو گروه «ایده آلیست» و «ماتریالیست» تقسیم می شوند. سازمان در جزوه فوق تنها واژه «رئالیسم» را جایگزین «ماتریالیسم» کرده و از نگرش مونیستی مفهوم دینی «توحید» را استنتاج نموده است. این تغییر واژه ضرورت داشت زیرا در فرهنگ سیاسی ایران «ماتریالیسم» نه به معنای باور به عینیت جهان مادی مستقل از ذهن انسان بلکه به معنی انکار ماوراءالطبیعه و خداوند فهمیده می شد. مارکسیست ها خود را «ماتریالیست» به معنی «آته ئیست» (ملحد) می خواندند و بنیان گذاران سازمان با به کار بردن واژه «رئالیسم» (واقع گرایی) تمایز خود را با ماتریالیست های آته ئیست بیان کردند. جزوه «شناخت» سپس روش دیالکتیک را، آنگونه که مارکسیسم عرضه می کند، بعنوان تنها «روش شناسایی علمی» می شناساند ولی آن را نه دیالکتیک بلکه «روش دینامیک» (شناخت پویا در مقابل شناخت غیرپویا و جامد) می نامد. بکارگیری معادل «روش دینامیک»، به جای «روش دیالکتیک» نیز، چون بکارگیری «رئالیسم» به جای «ماتریالیسم»، ظاهراً با انگیزه اعلام استقلال «ایدئولوژیک» سازمان و متمایز کردن آن از مارکسیسم صورت گرفت. کاربرد واژه «دینامیک» به جای «دیالکتیک» و قرار دادن آن در برابر «روش جامد» در کتاب «دیالکتیک طبیعت و تاریخ: دینامیسم، جهش، تضاد» اثر انور خامه ای، از مارکسیست های قدیمی عضو «گروه ۵۳ نفر»، نیز مشاهده می شود که سال ها پیش نوشته شده و بنظر می رسد از منابع تدوین جزوه «شناخت» بوده است. در سال 1354 مرکزیت سازمان، به رهبری تقی شهرام، که اینک تعلق خود به مارکسیسم را رسماً اعلام می کرد، مطالب مطروحه در جزوه «شناخت» را «اسلوب شناخت التقاطی» و «شیوه برخورد غیرصادقانه با قضایای فلسفه علمی و مفاهیم شناخته شده اسلوب شناخت دیالکتیکی» خواند. اندکی بعد بنیان گذاران سازمان دریافتند که مفهوم «دیالکتیک» الزاماً مفهومی مارکسیستی نیست، و کاربرد غیرمارکسیستی گسترده دارد، و لذا در جزوه «راه انبیا، راه بشر» (کتاب سوم ایدئولوژی) آن را به کار بردند و از «منطق خدشه ناپذیر دیالکتیک» سخن گفتند. معهذا، برداشت بنیان گذاران سازمان از نگرش دیالکتیکی ناظر به دیالکتیک به معنای عام آن نیست بلکه دیالکتیک مارکسیستی را مدنظر دارد؛ آن هم به ابتدایی ترین شکلی که در درسنامه های ساده و همه فهم مارکسیستی، مانند «اصول مقدماتی فلسفه» ژرژ پولیتسر، عرضه شده است. در این چارچوب، اصول چهارگانه دیالکتیک مارکسیستی (حرکت، تأثیر متقابل، تضاد، جهش یا گذار از تغییرات کمی به کیفی) بعنوان «اصول شناسایی دینامیک» بیان می شود. در جزوه «شناخت»، برای نشان دادن چگونگی عملکرد اصول دیالکتیک در جامعه بشری، خلاصه ای از نگرش تاریخی مارکسیستی، موسوم به «ماتریالیسم تاریخی» (بدون ذکر این عنوان)، عرضه شده است. در سال های بعد رساله «شناخت»، بسته به نوع مخاطب، در سه سطح در دسترس اعضا و هواداران قرار گرفت: این جزوه های سه گانه «شناخت قشر یک»، «شناخت قشر دو» و «شناخت قشر سه» نامیده می شد. «شناخت قشر یک» متن کامل کتاب بهمراه تمامی تعلیقات حنیف نژاد بر آن بود. این متن در اختیار اعضایی قرار می گرفت که برای پذیرش مارکسیسم بعنوان «علم مبارزه» توجیه و به مشی بنیان گذاران کاملاً وفادار بودند و مطالعه کتاب فوق نمی توانست در آنان کمترین شبهه و تردید ایجاد کند. در «شناخت قشر دو» بخش های محدودی از کتاب حذف شده بود. این متن در اختیار هوادارانی قرار می گرفت که ایدئولوژی و استراتژی سازمان را قبول داشتند ولی هنوز مصلحت نبود در جریان برخی مباحث قرار گیرند. «شناخت قشر سه» متن سانسور شده کتاب بود. این متن در اختیار آن گروه از هواداران و علاقمندان به سازمان قرار می گرفت که تعلقات دینی قوی و دیدگاه های نقادانه علیه مارکسیسم داشتند. سازمان اینگونه افراد را «فرد وابسته» می نامید یعنی کسی که «استراتژی و سانترالیسم را، که وسیله فعلیت یافتن ایدئولوژی است، قبول دارد ولی ایدئولوژی، به معنی اخص فلسفی آن، را هنوز بطور کامل نپذیرفته است.» کتاب دوم ایدئولوژی: تکامل پس از «شناخت»، سازمان مجاهدین خلق تدوین دومین کتاب ایدئولوژیک خود را بنام «تکامل» آغاز کرد. نگارش این جزوه (1347) به علی میهن دوست، عضو «گروه ایدئولوژی»، محول شد. او در آن زمان 24 ساله بود. جزوه فوق نیز پس از تصحیح نهایی در درون سازمان بعنوان بخشی از «آموزش ایدئولوژیک سازمان» منتشر شد. «تکامل» در مبحث پیدایش جهان و تکامل ماده متأثر از آثار نویسندگان مارکسیست است که یکی از جامع ترین آن ها اندکی پس از جزوه «تکامل» در سال ۱۳۴۹ به فارسی ترجمه و در ایران منتشر شد: «حیات: طبیعت، منشاء و تکامل آن» اثر اُپارین، زیست شناس شوروی. این نگرش تأویلی ماتریالیستی از حیات به دست می دهد بعنوان محصول تطور ماده از بسیط به بغرنج، و تکامل بعنوان پیچیده تر شدن ساختار ماده عنوان می شود. جزوه «تکامل» همین دیدگاه را عرضه می کند و عدم مغایرت آن را با اعتقاد به خداوند نشان می دهد. در مبحث تکامل انسان، جزوه «شناخت» بطور عمده متأثر از «قرآن مجید و تکامل موجودات زنده» (۱۳۴۴) و «خلقت انسان» (۱۳۴۶) یدالله سحابی است. سحابی در کتب فوق کوشیده تا با استناد به قرآن کریم نظریه تکامل داروین را تأویل کند و عدم تعارض داروینیسم را با اسلام به اثبات رساند. دیدگاه سحابی تداوم تلاشی بود که هم در غرب مسیحی و هم در سرزمین های اسلامی از سوی برخی متفکران دین دار برای آشتی دادن داروینیسم با دین صورت می گرفت. کتاب سوم ایدئولوژی: راه انبیا، راه بشر «راه انبیا، راه بشر» (۱۳۴۸) بعنوان سومین محصول ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق شناخته می شود. در این جزوه هماهنگی و یگانگی راه انبیا و راه بشر و تفکیک ناپذیری این دو تشریح و نقش و رسالت انبیا با استناد به قرآن کریم و نهج البلاغه بیان شده است. این جزوه را محمد حنیف نژاد نگاشته که در آن زمان ۳۱ ساله بود. حنیف نژاد در این رساله به شدت از مارکسیسم متأثر است. او می کوشد تعلقات دینی خود را با آموزه های مارکسیستی منطبق کند و تعارض میان این دو را بهر روی حل کند. او تأویلی مارکسیستی از پدیده «پیامبری» و «وحی» به دست می دهد؛ «وحی» را نوعی «جهش» در سیر جبری تکامل می خواند و دیدگاه تکاملی معاصر و انطباق آن بر تاریخ جامعه بشری، یعنی ماتریالیسم تاریخی مارکس، را دلیلی بر اعجاز قرآن می یابد. او از این تفسیر دلبخواه خود چنان شگفت زده می شود که مارکسیست های ناباور به دین و قرآن و اسلام را مورد عتاب قرار می دهد و نپذیرفتن «وحی» از سوی ایشان را بی اعتنایی به منطق مارکسیستی، یا به تعبیر او «پشت کردن به منطق خدشه ناپذیر دیالکتیک»، می خواند. حنیف نژاد تصور می کند که نتیجه منطقی ژرف کاوی در مارکسیسم، بعنوان «مکتب انقلابی عصر حاضر» و «علم مبارزه»، باورمندی به «وحی» و دین داری است؛ و این دستاورد بزرگ او و دوستانش است که توانستند سرانجام «علم مبارزه» را به نتیجه محتوم آن برسانند و کاستی های بنیادین ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی مارکس و انگلس را، که همان عدم اعتقاد به خداوند بود، مرتفع سازند. به عبارت دیگر، همان گونه که مارکس مدعی بود دیالکتیک هگلی را «که تاکنون بر سر ایستاده بود» با حذف پیرایه های ایده آلیستی «بر پا استوار ساخته است»، حنیف نژاد نیز گمان می برد که دیالکتیک مارکسیستی را، با افزودن اعتقاد به خداوند و وحی، بر پایه های راستین خود مستقر کرده است. مارکسیسم، بعنوان «دانش مبارزه»، با باورهای عمیق دوران نوجوانی حنیف نژاد به اسلام چنان عجین شده که در کتاب خود مکرر به منابع مارکسیستی ارجاع می دهد. مثلاً آنجا که می نویسد: «بدون آشنایی با فرهنگ انقلابی عصر حاضر درک عظمت آیات قرآن هیچ ممکن نیست»، بلافاصله می افزاید: «در اینجا حتماً کتب زیر را بخوانید: 1- کتابچه سرخ مائو، 2- امپریالیسم و کلیه مرتجعین ببر کاغذی هستند [اثر مائو]، 3- دو نوع همزیستی مسالمت آمیز به کلی متضاد [اثر مائو].» بنیان گذاران سازمان مجاهدین خلق در سیر تکوین نظری خود، علاوه بر ماتریالیسم دیالکتیک و تاریخی، اقتصاد سیاسی مارکسیستی را نیز بعنوان بنیان نگرش اقتصادی خود پذیرفتند لیکن، به شیوه گذشته، آن را با مفاهیم اسلامی پیوند زدند. مبنای علقه و سرانجام آمیزش فکری فوق جاذبه ادعاهای اقتصاد سیاسی مارکسیستی دال بر کشف «علمی» ریشه های بی عدالتی اجتماعی، اثبات اجتناب ناپذیری انقلاب اجتماعی (براندازی نظم موجود)، و ارائه راهکار برای استقرار جامعه فارغ از استثمار انسان از انسان (سوسیالیسم) بود. فرجام سازمان و ظهور کالت رجوی هر چند انگیزه بنیان گذاران سازمان از تدوین جزوه های آموزش ایدئولوژیک مقابله با مارکسیسم، از طریق ارائه اسلام بعنوان ایدئولوژی «انقلابی تر» و «علمی تر»، بود ولی تناقضات ناشی از تلفیق مارکسیسم با اسلام و شیفتگی به مارکسیسم بمثابه «علم مبارزه» تأثیرات خود را بر جای نهاد و سرانجام به انتشار «بیانیه اعلام مواضع ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق ایران» (مهر ۱۳۵۴) انجامید. رهبری سازمان از آذر ۱۳۵۴ آماج حملات سخت از سوی اعضا و هواداران مسلمان قرار گرفت و سرانجام، در زمان اوج گیری انقلاب اسلامی، در مهر ۱۳۵۷، «م. ل.» (مخفف «مارکسیست لنینیست») را به نام خود افزود و به «بخش منشعب از سازمان مجاهدین خلق ایران» موسوم شد. در این زمان، پائیز ۱۳۵۷، مجاهدین مارکسیست شده به سه گروه منشعب شدند: «اتحاد مبارزه در راه آرمان طبقه کارگر»، «نبرد در راه رهایی طبقه کارگر» و «پیکار در راه آزادی طبقه کارگر». «پیکار»، که اکثر اعضای مارکسیست شده و چهره های سرشناس سازمان را در بر می گرفت، در ۱۶ آذر ۱۳۵۷ با صدور اطلاعیه ای اعلام موجودیت کرد. در رأس این سازمان برخی اعضای قدیمی و رده بالای سازمان «مجاهدین»، مانند حسین روحانی و علیرضا سپاسی آشتیانی و تراب حق شناس، جای داشتند. بدینسان، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، نام «سازمان مجاهدین خلق ایران» در اختیار آن بخش از اعضای سازمان قرار گرفت که مسعود رجوی در رأس ایشان جای داشت. مسعود رجوی و موسی خیابانی و سایر افراد اصلی این بخش از سازمان زندانی بودند و همچنان خود را وفادار به «ایدئولوژی بنیان گذاران سازمان» معرفی می کردند. بر این پایه بود که رجوی، در سال های ۱۳۵۷- ۱۳۶۰، در فضای برخاسته از پیروزی انقلاب، توانست بار دیگر «سازمان مجاهدین خلق» را بازسازی و آن را به فرقه ای بدل کند با تمامی مختصاتی که برای «کالت» برمی شمرند: فرقه به شدت سازمان یافته و بسته و متمرکز تابع رهبر یا رهبری با دعاوی شِبه دینی. برای دریافت آخرین اخبار در کانال پارس نیوز عضو شوید
شنبه ، ۶شهریور۱۳۹۵
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پارس نیوز]
[مشاهده در: www.tnews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]
-
گوناگون
پربازدیدترینها