اوقات فراغت ؛ فرصتي كه نبايد تهديد شود

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

اوقات فراغت فرزندان و نحوه گذراندن آن از دغدغه هاي هميشگي والدين به شمار مي آيد، به همين دليل بر آن شديم تا در قالب يك گفت و گو ديدگاه هاي دكترخالقي پور را در مورد چگونگي رويارويي مناسب با مقوله اوقات فراغت جويا شويم. آن چه در پي مي خوانيد ما حصل اين گفت و گو است. دكتر خالقي پور از اين كه بخشي از اوقات ازشمندتان را در اختيار مجله ما قرار داديد سپاسگزاريم . لطفاً بفرماييد اوقات فراغت چيست و چه ويژگي هايي دارد؟ اوقات فراغت به معناي فراغ، آسايش،آرامش ، استراحت و آزاد بودن از كار روزانه است. در مجموع فرصت و زماني كه انسان مسووليت پذير و موظف ، هيچگونه كار و تكليفي را به عهده نداشته و زمان در اختيار اوست كه با ميل و انگيزه شخصي به امر خاص بپردازد.اوقات فراغت لحظات زيبا و زرين زندگي است كه متفاوت از ديگر روزها و هفته ها مي باشد كه باعث رضايت دروني و افزايش شادكامي انسان مي شود. ما را از تكرار و يكنواختي نجات مي دهد و با جدا شدن از روزمرگي و كسالت زمينه سلامت جسم و بهداشت روان را فراهم مي كند و باعث دوري از هيجانات زيان بخش و احساسات منفي مي گردد. ـ در زندگي پرفراز و نشيب انسان لحظه ها و اوقاتي وجود دارد كه از اهميت زيادي برخوردار است . افرادي كه حجم پايان ناپذيري كارهاي تكراري ـ عادي ـ روزمره و پيش افتاده را انجام مي دهند و كارهايشان هرگز پاياني ندارند شانس چنداني در دست يافتن به حكمت و معرفت ندارند. بيشتر مشكلات تربيتي ـ آموزشي‌ـ رواني ـ رفتاري و اجتماعي نسل جديد ناشي از عدم امكان تجربه كردن فرصت هاست. فضاي خارج از آموزشگاه ها و نظام تعليمات مدرسه اي و دانشگاهي براي كسب معلومات و مهارت ها مي باشد كه اگر در ايام فراغت به طور مناسب برنامه ريزي شود كودكان و نوجوانان به سمت بهره گيري از ايام فراغت خويش در فعاليت هاي غيرمدرسه اي هدايت مي شود كه اين اوقات براي بيشتر افراد باعث خلاقيت ذهني‌ـ ابداع‌ـ نوآوري سازنده مي گردد. ضرورت نياز به فعاليت فوق برنامه به طور روزانه وهفتگي مهمترين نياز و موثرترين روش براي كساني است كه در مرحله ي انحرافات ، افسردگي ها ، خلافكاري ها گرفتار مي شوند . همچنين تامين نيازهاي عاطفي ـ رواني و آموزشي در فضاي غيررسمي مثل اردوها ـ همايش ها ـ بازديد ها و ... باعث دلپذير شدن زندگي و رفع هرگونه ناسازگاري و اختلالات روحي و رواني خواهدشد. اين گونه آموزش ها باعث رشد و بالندگي فردي مي گردد و كشف استعدادها ـ علايق را ميسر مي نمايد. بسياري اوقات فراغت را صرفاً ويژه تابستان مي دانند آيا اين گونه است؟ وقتي نام تابستان مي آيد بحث اوقات فراعت يك مقدار داغ تر مي شود . در ايام تابستان به دليل اين كه دانش آموزان ما نوعاً از تحصيلات رسمي فارغ شده اند فوراً مساله اوقات فراغت پيش مي آيد وفكر ما را به اين جهت سوق مي دهد كه اوقات فراغت فقط مختص فصل تابستان است . در صورتي كه اين نگاه بايد اصلاح شود. اوقات فراغت صرفاً مختص تابستان نيست بلكه مي تواند بنا به شرايط خاص هر فرد ، فصول ديگر سال را هم در برگيرد. آيا كلاس هاي تابستانه مي تواند اوقات فراغت را به نتيجه مطلوب برساند؟ اگر اين كلاس ها و كارگاه ها ي آموزشي اين شرايط را داشته باشند مي تواند اوقات فراغت به نتيجه مطلوب برسد. 1 ـ با تدبير مناسب و به طور صحيح برنامه ريزي شده باشد. 2 ـ متناسب با شرايط روحي ـ رواني و رده سني كودكان و نوجوانان و جوانان باشد. 3 ـ افراد را موجوداتي خلاق و تحليل گر بار آورد. 4 ـ به رشد استعدادهاي فردي و اجتماعي آنها كمك كند. 5 ـ سلامت رواني فرد را تضمين كند و موجب خستگي روحي و جسماني او نگردد. 6 ـ پذيرش افراد بر اساس سطح رغبت و تمايلات افراد باشد نه بر اساس توقعات و تحميلات خانواده در غير اين صورت اوقات فراغت مي تواند مخرب باشد و آن زماني است كه هدف تنها پركردن اوقات فراغت باشد كه با انجام كار فرصت بيكاريمان پرشود.سرمان را به كار گرم كنيم. چون برخي مواقع اين مساله به فرزندان ما القاء مي شود و به صورت عادت در مي آيد كه اگر بيكار هستيم بايد به شكلي خودمان را سرگرم كنيم. ولي اگر ما اوقات فراغت را غني كنيم مي تواند بستر مناسبي براي تربيت افراد باشد. آيا اوقات فراغت در شكل گيري شخصيت و اصلاح رفتار فرزندان مي تواند تأثيرگذار باشد؟ اوقات فراغت همان گونه كه باعث نشاط و شادابي مي گردد، موجب آزاد كردن انرژي نوجوانان و كودكان مي گردد.فرصت خلاقيت و خودشكوفايي را در آنها فراهم مي آورد و مي تواند نقش مهمي در تكوين شخصيت فردي و اجتماعي آينده كودكان ونوجوانان ايفا نمايد . از اوقات فراغت مي توان به عنوان بستر مناسب براي اصلاح بسياري از اختلالات رفتاري مثل افسردگي ـ اضطراب ـ كمرويي ـ رفتارهاي ناسازگارانه رفع خلق و خوي منفي و نادرست ـ پرخاشگري بهره گرفت. در نگرش ديني ما اوقات فراغت از چه جايگاهي برخوردار است؟ دين اسلام به همه جنبه ها و امورات زندگي انسان ها توجه دارد. بر اساس تاكيدات موكد بزرگان درحديث معروف شبانه روز به 3 زمان كارـ عبادت ـ خانواده و تفريح تقسيم مي شود كه انسان بايد قسمتي از وقت خود را به خانواده و تفريحات سالم و سازنده اختصاص دهد . همان گونه كه پيامبر اسلام(ص) فرمودند :«به فرزندانتان شنا وتيراندازي و سواركاري بياموزيد.» سخنان زيادي از جانب بزرگان حتي آياتي از قرآن مطرح شده كه توجه به تفريح ، نشاط و اوقات فراغت در دين اسلام از جايگاه والايي برخوردار است. آيا مي توان از اوقات فراغت در جهت تربيت ديني فرزندان بهره گرفت؟ يكي از اشكال گذراندن اوقات فراغت استفاده از آن در جهت رشد و تربيت ديني است . در اين زمينه بايد به رشد تفكر مذهبي و رشد مهارت هاي ديني تاكيد بيشتري داشته باشيم. دين اسلام براي تفكر و انديشه ارزش والايي قائل است . اگر برنامه هاي اوقات فراغت روح عبادت را در افراد زنده كند مي تواند نقش مهمي در تربيت ديني فرزندان داشته باشد چون آرامش رواني ويژگي مشترك همه عبادات است و ياد خدا دل انسان ها را زنده مي كند و عامل بازدارنده از فحشا و منكرات است . چه خوب است فرزندانمان در جلساتي شركت كنند كه قدرت استدلال ديني آنها را افزايش دهد و به آنها در مورد نحوه دريافت باورهاي ديني كمك كند. اوقات فراغت فرصتي براي رشد مهارت ها مذهبي از قبيل قرائت قرآن‌، ادعيه ، درك معناي عبادات ديني ، شركت در جلسات مذهبي و انجام فرايض است. آيا شما معتقديد كه دخالت هاي والدين بدون توجه به رغبت و انگيزه و حق انتخاب نتيجه اي به جز از بين بردن اوقات فراغت و آثار خلاق آن ندارد؟ والدين اغلب به علت دلسوزي خاصي که نسبت به فرزندان خود دارند و تعهدي كه در قبال كودكان و نوجوانان خود حس مي كنند ممكن است به جاي آنها تصميم بگيرند و اوقات فراغت فرزندانشان را خود برنامه ريزي كنند در صورتي كه به رغبت هاي كودكشان كمتر توجه مي شود . والدين ما صرفاً به جذابيت كلاس ها و برنامه ها از نگاه خودشان توجه مي كنند و ممكن است كمتر توجهي به علايق فرزندان داشته باشند اين مساله مي تواند فرصت ها را براي فرزندان از بين ببرد و نوجوان ما اوقات فراغتش را بدون هيچ گونه تمايل و علاقه سپري كند و بعد از اتمام كلاس ها وقتي از روي ارزشيابي مي شود ممكن است هيچ گونه پيامد مثبت و مطلوبي را براي خود و والدين به ارمغان نياورد. چه بسياري از والدين هستند كه از فرزندان خود مي خواهند تا آرزوهاي از دست رفته آنها را حيات دوباره ببخشند . شكي نيست كه ضميمه كردن علايق والدين به برنامه زندگي و فراغت فرزندان پيامدي جز سرخوردگي و عدم رضايت آنها را در پي نخواهد داشت. والدين چگونه مي توانند از اوقات فراغت براي آموزش مهارت هاي زندگي به فرزندان خود استفاده كنند؟ والدين بايستي بخشي از اوقات فراغت را به برنامه مهارت هاي زندگي اختصاص دهند و با شناسايي نيازهاي فرزندانشان در ابعاد فردي و اجتماعي و ثبت نام آنها در كارگاه آموزشي مهارت هاي زندگي از جمله مهارت هاي بهتر زيستن ـ شاد زيستن ـ نحوه كنترل هيجانات از جمله خشونت ـ خودآگاهي ـ روابط بين فردي موثر ـ آموزش حل مساله ـ تفكر خلاق و مديريت زمان ـ آموزش قبل و بعد از ازدواج و... به شكلي مثبت تضمين نمايند كه قراردادن فرزندانمان در اين برنامه ها نيازمند شناسايي نيازهاي فردي ـ عاطفي و اجتماعي است كه بايستي توسط خانواده اين نيازها شناسايي شود تا بتوانند در كلاس هاي مناسب آموزشي قرار گيرند. نظرتان در مورد استفاده از رايانه در اوقات فراغت چيست؟ خانواده ها بايد به چه نكاتي در اين زمينه توجه نمايند؟ امروزه علاقه و استفاده از بازي هاي رايانه اي به حدي است كه نيمي از رايانه هاي شخصي بيشتر به منظور بازي خريداري مي شود. علت محبوبيت اين بازي ها و استقبال گسترده از اين بازي ها به اين دليل است كه مهارت هاي فرد بازيكن را به گونه اي منحصر به فرد به چالش مي كشد و ذهن آنان را به حدي مشغول رخدادهاي بازي مي كند كه توجه فرد از مسايل روزمره زندگي منحرف مي شود. اگر چه استفاده از تكنولوژي مفيد و ضروري است ولي بايد نظارت هاي قانوني به بخش هاي اين بازي ها و استفاده از از اين بازي ها انجام گيرد و محدوديت هاي لازم و كنترل صحيح در استفاده از رايانه توسط والدين براي كودكان اعمال شود. به والدين پيشنهاد مي شود كه بايد در استفاده فرزندان از بازي هاي رايانه اي كنترل داشته باشند. مثلاً استفاده از آن را به آخر هفته محدود كنند يا آن را به عنوان عاملي براي تقويت و تشويق كودك براي ديگر مهارت ها و يادگيري ها تبديل نمايند. بهتر است بچه در كنار اين بازي ها به سمت بازي هاي محلي هم سوق داده شوند. بازي هاي رايانه اي مي تواند ذهن فرد را به چالش بكشد كه به كارگيري مهارت هاي شناختي ويژه اي را در آنان ايجاب كند . چنين بازي هايي اگر در بردارنده هدفي بسيار روشن براي كودك باشد بهترين نتيجه را در پي خواهد داشت وگرنه اگر به شكل مداوم و بدون هدف استفاده گردد و باعث شود كه فرد از فعاليت هاي ديگر اجتماعي غافل شود مي تواند پيامدهاي منفي زيادي داشته باشد . اگر اين بازي ها وقت مطالعه آزاد و ورزش و هر فعاليت ديگر را بگيرد جاي نگراني دارد. چگونه مي توان از اوقات فراغت براي تحكيم روابط ميان اعضاي خانواده به ويژه رابطه ميان والدين و فرزندان بهره گرفت؟ نوجوانان و جواناني كه ارتباط صميمانه و نزديكي با اعضاي خانواده دارند و از بودن دركنار آنها احساس رضايت و شادماني مي كنند كمتر به دنبال رفتارهاي ناسالم مي روند. والدين بايد در طي فرصت هاي خاص از اوقات فراغت فرزندان استفاده كنند و دور همديگر جمع شوند ، زمان بيشتري را در كنار هم بگذراند اهداف زندگي خود و فرزندانشان را بررسي كنند انتظارات و نيازهاي همديگر را به هم گوشزد كنند مسايلي از اين قبيل مي تواند نقش موثري در پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي داشته باشد . والدين بايد به گونه اي رفتار كنند كه فرزندان حضور بزرگترها را بيشتر احساس كنندو آنها را به طور كامل آزاد نگذارند. اوقات فراغت فرصتي براي جبران خلاهاي ارتباطي بين اوليا و فرزندان ، فرصتي براي گفت و گو با آنان به ويژه گفت و شنود بين پدر و مادرها و فرزندان و زمان خوبي براي با بچه ها بودن با بچه ها گفتن و از بچه ها شنيدن است كه اختصاص بخشي از اوقات فراغت به ارتباط انحصاري خانواده ها با همديگر مي تواند به تحكيم روابط خانواده كمك نمايد. صحبت پاياني از زبان خانم دكتر خالقي پور انسان ها نيك انديس بخشي از اوقات فراغت خود را به ديگران اختصاص مي دهند و فقط به خاطر عشق كمك به همنوع خود و كمك به اجتماع خدمت مي نمايند و باانگيزه فراوان در جهت خدمت رساني به مردم در جهت انجام كار مفيد و رفاه ديگران كار مي كنند كه اين هم مي تواند بخشي از اوقات فراغت ما را پر كند و هم مي تواند ما را به سلامت روان رهنمون سازد. منبع : هشت بهشت /1001/ /div>

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 332]