واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: كنار فرزندانمان نيستيم
خاطرم هست بزرگترهاي زمان ما وقتي ميخواستند بچهدار شدن و لذت پدري را وصف كنند ميگفتند: «آدمي به بقا زنده است، بچهدار شدن يعني بقا، يعني موندن اسم و رسمت براي بقيه...»
نویسنده : دكتر محمدرضا عاملي*
خاطرم هست بزرگترهاي زمان ما وقتي ميخواستند بچهدار شدن و لذت پدري را وصف كنند ميگفتند: «آدمي به بقا زنده است، بچهدار شدن يعني بقا، يعني موندن اسم و رسمت براي بقيه...» خدا رفتگان همه را بيامرزد و به همه بزرگترهاي زنده، بقاي عمر و سلامتي بدهد اما كجا هستند كه ببينند نه تنها نسل امروز تمايلي به بقاي نسل ندارد بلكه در تربيت همان يك فرزند هم كه ميآورد كوتاهي ميكند. من به عنوان يك روانشناس كه تخصصم حوزه كودكان است تأكيد ميكنم كه هوشيار باشيم در جايگاه پدر و مادر اگر روي تربيت فرزندمان حساس نباشيم، سرسري و مثل يك شيء بيارزش با كودكانمان رفتار كنيم عواقب بسيار بدي در انتظارمان است چون همه كوتاهيهاي كودكي در بزرگسالي سر باز ميكند و بلاي جان خودمان ميشود. باور كنيم كه بازتاب تربيت كودك به خود ما برميگردد و عوامل تربيتي بسياري در شكل دادن بچهها سهيم هستند و اولين عامل تربيتي، والدين هستند كه نقش اصلي را در اين زمينه بازي ميكنند.
كودكان ما ميراث ما هستند و هر ميراثي قدرت انتقالدهنده عامل وراثتي و محيطي را دارد به همين خاطر است كه كودكان، بسياري از خصايص جسمي و رفتاري ما و اجدادمان را به ارث ميبرند و به نسل بعد منتقل ميكنند. اكثر افراد هميشه نخستين جايي را كه باعث تربيت كودك ميدانند مدرسه است كه در واقع بايد در آنجا ارزشهاي عالي، درك خلق و خوي خوب و پستيها و كجخلقيها را بياموزند اما سهم والدين بسيار بيشتر و پررنگتر است. البته سهم مادر به مراتب زيادتر از پدر است، به نوعي مادر تكيهگاه فرزند است و به خاطر اين است كه از لحظه به دنيا آمدن تا دوران رشد كودك با مادر در ارتباط بيشتري است. از حدود 95 هزار ساعت زندگي كودك تا پايان 11 سال زندگياش تنها 5هزار ساعت در مدرسه سپري ميشود، 5 هزار ساعت ديگر با دوستان، كسان، نزديكان و آشنايان ميگذرد اما باقي آن در خانه سپري شده است. اين 85 هزار ساعت كودك با پدر و مادر خود بوده و تماس مستقيم با آنها داشته است و نميتوان از تأثير والدين بر زندگي فرزندان به راحتي عبور كرد. پس در نتيجه عامل اول تأثيرگذاري روي كودكان، اطرافيان به ويژه پدر و مادر او هستند.
در بين عوامل تأثيرگذار بر احساس و تربيت كودك عوامل ديگري هم وجود دارند كه برحسب ميزان و نوع تأثيرگذاريشان در گروههاي بعدي قرار ميگيرند. عامل دوم طبقات اجتماعي است كه از نزديكان گرفته، دايي، خاله، عمو، عمه، خواهر و برادر تا معلم، دوست، همكلاسي و در سطح اجتماع دكتر، نانوا، مغازهدار، راننده، فروشنده و... هر يك بينش و فلسفه خاصي دارند كه در زندگي كودك تأثيرگذار است. عامل سوم وسايل ارتباط جمعي مثل راديو، تلويزيون، ماهواره، اينترنت، كتاب، روزنامه، مجله، پاي صحبت نشستنها، جلسات و... نيز در تربيت و شكلگيري شخصيت كودك اثرگذار است.
اقتضاي نوع و سبك زندگي امروز ما كه متأسفانه بخش عمدهاي از آن وارداتي است كممحبتي و دوري است كه هيچ تناسبي با زندگي ما ايرانيها ندارد. در زندگي ماشيني امروز نبايد بازنده بود و بايد با برنامهريزي دقيق از اين فرصت استفاده و نسلي خوب و بامحبت تربيت كرد. نبايد بيش از تلاش و زحمتمان منتظر نتيجه باشيم، درواقع ما هرچه ميكاريم درو ميكنيم و اگر براي تربيت كودكمان وقت و انرژي لازم را نميگذاريم نبايد بيش از حد انتظار داشت. والدين با تربيت صحيح و با محبتي به اندازه ميتوانند فرزنداني موفق و سالم به اجتماع تحويل دهند كه خودساخته بوده و به خوبي بتوانند از پس مشكلات برآيند.
حقيقت اين است كه متأسفانه اين روزها در خانوادهها هر دو پايه زندگي يعني زن و مرد با هم كار ميكنند و همين موضوع باعث شده خلأ حضورشان توسط بچهها بهشدت به چشم بيايد. با شهري شدن زندگيها و افزايش مخارج زندگي به ويژه در شهرهاي بزرگ رفتهرفته خانوادهها به اين نتيجه رسيدند كه تنها با كار كردن مرد نميتوانند از عهده مخارج زندگي برآيند به ناچار زنها هم تصميم گرفتند اول براي پركردن خلأ درآمدها، دوم از روي علاقه و سوم براي حضور بيشتر در جامعه پا به پاي مردها در عرصه شغلي حضور داشته باشند.
اين تصميم باعث شد زمان كنار هم بودن مادرها با فرزندانشان به دليل همين مشكلات شغلي كم شود. بچهها كه نه زبان اعتراض دارند و نه توان پيشنهاد دادن همه اين كمبودها را در وجودشان جمع ميكنند و نتيجه اين وضعيت، خلأ عاطفي و كمبود محبتي ميشود كه در بين بچهها و از سوي والدين شاهد آن هستيم.
حالا در يك قياس كلي بين سبك زندگي اصيل ما و حال و روز رفتارهاي امروزمان به ويژه با بچهها ببينيد تا چه اندازه تغييرات منفي داشتهايم. ما پيروان ديني هستيم كه در آن نه تنها به محبتورزي و توجه توصيه شدهايم بلكه در اين موضوع به توجه به كودكان بسيار امر داريم. پيامبر اكرم(ص) در اين خصوص فرمودهاند: «كودكان خود را دوست بداريد و نسبت به آنها مهر بورزيد و به وعدهاي كه به آنها دادهايد وفا نماييد، خداوند بر هيچ چيز خشم نميگيرد آن چنان كه به خاطر زنان و كودكان خشم ميگيرد». يا در جاي ديگري در حضور مردي كه به فرزندش محبت نميورزد فرمودهاند: «اگر كسي فرزند خود را ببوسد خداوند حسنهايي براي او مينويسد، اگر او را خوشحال كند خداوند او را روز قيامت در زمين مسرور ميكند. اگر به او قرآن تعليم دهد در روز رستاخيز هالهاي از نور به او ميپوشاند كه از پرتو آن گونههاي اهل بهشت ميدرخشد».
فراموش نكنيد بچهها توجه و محبت كردن به آنها را بر هر چيزي ترجيح ميدهند. يكي از روشهاي توجه كردن به آنها اين است كه ثابت كنيد حرف و نظرشان مهم است. ميدانم كه بچهها در اغلب موارد تصميمهايي ميگيرند كه مورد پسند شما نيست اما توصيه من اين است كه حتي اگر تصميمش را صددرصد اجرا نميكنيد در حضورش پيشنهاد او را تأييد و تصديق كنيد. توصيه ميكنم اگر كودكي داريد كه از زبان انتقاد فراري است به هيچ وجه از گفتهها و رفتارهايش انتقاد نكنيد. بهتر است تلاش كنيد تا رفتارهاي غلطش را با كلام مثبت و رفتار محبتآميز اصلاح كنيد.
حواستان باشد ما زماني از كودكانمان دور ميشويم و احساس غريبي ميكنيم كه زمان كنارشان بودن را به بهانههاي مختلف و دلايل متفاوت اغلب كاري كاهش ميدهيم. يكي از بهترين روشها براي تربيت يك فرزند سالم و موفق اين است كه برايش وقت بگذاريد. حضورتان در خانه و در كنار فرزندتان را به خاطر رفع نياز محبتش كاهش دهيد. باور كنيد كه نيازهاي اقتصادي به اندازه نيازهاي عاطفي، روحي و محبتي فرزندتان ارزش ندارند. پيادهروي كردن، پارك رفتن و حتي حضور بچهها در كنارتان زمان رانندگي كردن يا خريد رفتن ميتواند فرصتهايي باشد كه حضور بچهها را در كنار شما افزايش ميدهد. بهترين راه حل اين است تا جايي كه امكان دارد زمان حضور در كنار فرزندتان را افزايش دهيد.
* متخصص روانشناسي كودكان
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۳۹۵ - ۲۱:۰۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 51]